به گزارش «تابناک» به نقل از شفقنا، در این میان با فراگیر شدن کرونا در کشور و انتقال آموزش از مدرسه به فضای آنلاین و شبکه های اجتماعی، نحوه مدیریت فعالیت فرزندان توسط والدین و نقش رسانه ها در کاهش خطرات احتمالی این فضا، مسئله مهمی است. یک پژوهشگر ارتباطی با بیان اینکه تحولات حوزه تکنولوژیکی، توسعه هوش مصنوعی و سهولت تدریجی بهره گیری از آن، زمینه را برای شکل گیری و طراحی انواع بازی های هوشمند، تعاملی و شخصی سازی، فراهم می کند بر هوشیاری و آگاهی بیش از پیش خانواده ها تاکید می کند.
مریم سلیمی، پژوهشگر ارتباطی با تأکید بر لزوم ارتقای سواد دیجیتال و رسانه ای خانواده ها به شفقنا رسانه می گوید: در پی شیوع همه گیری کرونا و سوق یافتن آموزش به سمت روش های الکترونیک و آنلاین، در عمل شاهد حضور بیش از پیش کودکان و نوجوانان در فضای مجازی هستیم. این اتفاق در شرایطی رخ داد که فرصت کافی برای ارتقای سوادهای دیجیتال و رسانه ای کودکان و نوجوانان فراهم نشد و این مسأله مسئولیت خانواده ها را سنگین تر می کند.
شرایط حاضر نیازمند والدین هوشیار، آگاهی بخش و هدایتگر است
او می گوید: خانواده ها در وهله نخست باید از خود سوال کنند که در کدام گروه از انواع والدین جای می گیرند. والدین منفعل و بی تفاوت، والدین بازدارنده و رسانه هراس یا والدین هوشیار، آگاهی بخش و هدایتگر؟ باید تاکید کنم که شرایط حاضر نیازمند والدین هوشیار، آگاهی بخش و هدایتگر است.
لزوم ارتقای سواد رسانه ای و دیجیتال خانواده ها و فرزندان
این دکتری علوم ارتباطات ضمن بیان اینکه ارتقای سواد رسانه ای و دیجیتال خانواده ها اولین گام در مسیر ورود و استفاده از فضای مجازی است، می گوید: مهمترین نکته در ارتباط با فضای مجازی این است که خانواده هم با مزایا ، قابلیت ها و فرصت های آن و هم معایب، خطرات و تهدیدهای این فضا آشنا شده و فرزندان خود را به آگاهی لازم در این خصوص برسانند.
او ادامه می دهد: نکته مهم بعدی، ارتباط دوستانه با فرزندان و نظارت بر حضور آن ها در فضای مجازی است. این نظارت به معنای ارتباط هرچه بیشتر با فرزندان است، نه به معنای کنترل های آشکار و پنهان آزار دهنده ای که در نهایت کودکان را به دوری و لجاجت برساند. از طرفی زبان خانواده ها در این مسیر نباید زبان نصیحت گونه باشد و خانواده به سمت فضای ارتباط کاملاً تعاملی قدم بردارند. در این زمینه شنونده خوب بودن، تشویق فرزندان به صحبت در خصوص تجارب و کشفیاتش در فضای مجازی می تواند راهگشا باشد.
او تاکید می کند: هرگز نباید خانواده ها شتاب زده عمل کنند یا با هراس و نگرانی، دغدغه های خود در بحث فضای مجازی را با زبان هشدار، تهدید و… به فرزندان منتقل کنند. علاوه بر آن منع کردن فرزندان از حضور در فضای مجازی و وضع ممنوعیت های متعدد، آنها را از ادامه کنجکاوی هایشان در این فضا باز نمی دارد، بلکه سطح این رفتار را از آشکار به پنهانی می رساند و بیش از پیش آنها را به سمت گروه همسالان هدایت می کند. به عبارتی کودکان و نوجوانان گرایش زیادی به گروه همسالان دارند و از هم بسیار تأثیر می پذیرند. به همین دلیل باید در فضایی دوستانه، صمیمانه و تعاملی، مدیریت کافی بر این تأثیرپذیری داشته باشیم.
سلیمی با بیان اینکه ما نمی توانیم درها را بر روی تحولات تکنولوژیکی ببندیم، می گوید: به جای ممنوعیت و محدودیت باید به امر آموزش توجه کرد و به جای جهل باید بر دانش و ارتقای سواد روی کرد تا بتوان ایمن تر و بهتر در فضای مجازی حضور یافت و از پتانسیل ها و قابلیت های آن بهره گرفت. باید به فرزندانمان در انتخاب رسانه ها و محتوای مناسب کمک کنیم و با تعیین قوانین و زمان بندی های مشخص در این خصوص فعال عمل کنیم. به عبارتی عالم بی عمل نباشیم.
او ادامه می دهد: وقتی فرزندی آگاه و هوشیار تربیت کردیم و بستر ارتباط نیز دوستانه و مشفقانه بود در این صورت خطر به دام افتادن در خطرات به حداقل می رسد حال این خطر می تواند چالش «مومو» باشد یا بازی مریم، نهنگ آبی و یا هر خطر دیگری.
سلیمی تاکید می کند: خانواده ها اگر سعی نکنند هم پای فرزندانشان به ویژه نوجوانان و کودکان در فضای مجازی حرکت کنند، میدان را به گروه همسالان و خطرات و ریسک های احتمالی آن واگذار کرده اند.
لزوم آشنایی فرزندان با قوانین و جرایم حوزه های رسانه ای و رایانه ای
این کارشناس رسمی دادگستری در امور خبرنگاری و روزنامه نگاری تأکید می کند: باید فرزندانمان را در کنار خطرهای احتمالی با قوانین و جرایم حوزه های رسانه ای و رایانه ای آشنا کنیم و در صورت گرفتاری آنها در دام خطرهای فضای مجازی به جای بحرانی کردن شرایط، با هوشیاری و آگاهی و به یاری راهکارهای قانونی و گرفتن مشورت از متخصصان حوزه فناوری اطلاعات و امنیت، به فرزندانمان در عبور از شرایط خطر کمک کنیم.
سلیمی با بیان اینکه هر مشکل و چالشی در فضای مجازی راهکار خود را می طلبد، می گوید: اشتباه های کوچک را با ناآگاهی نباید به گره های بزرگتر و یا پیچیده تر تبدیل کرد و در این مسیر باید از متخصصان و افراد آگاه در حوزه قانونی و… از جمله پلیس فتا یاری گرفت. به طور مثال، چالشی مانند «مومو» با تغییر خط تلفن همراه و روش های مشابه احتمالی دیگر قابل مدیریت است. بنابراین بیش از اینکه خود و فرزندانمان را دچار سردرگمی و بحران کنیم باید با کسب آگاهی و اطلاعات لازم و با آرامش تصمیم گیری کنیم.
سلیمی ادامه می دهد: تجارب فرزندان از چگونگی واکنش والدین در شرایط بحران می تواند آنها را به والدین نزدیکتر یا آنها را دورتر نماید. هرگز توهین، سرزنش، سرکوب کردنِ کنجکاوی، مقایسه های اشتباه و… در این شرایط راهگشا نیست کما اینکه شکاف های عمیقی بین فرزندان و خانواده ایجاد می کند.
او از خانواده ها می خواهد تا الگوی خوبی برای فرزندان خود باشند و در کنار فعالیت فرزندان در فضای مجازی با اهداف آموزشی و…، برنامه هایی خارج از فضای مجازی با امکانات موجود در شرایط کرونایی برنامه ریزی کنند. علاوه بر آن فضای خانه نباید طوری باشد که فرزندان به دلیل عدم جذابیت فضای موجود به سمت فضای مجازی بیش از حد گرایش یابند.
او می گوید: صرف تأمین مخارج فرزندان و تهیه امکانات برای آنها به معنای تمام شدن وظایف والدین نیست، وظایف والدین عصر حاضر بسیار وسیعتر از گذشته بوده و در بحث فضای مجازی حتی باید پیشگام تر از فرزندان نیز حرکت کرد. از طرفی باید محیط های گفت وگو در خانه شکل بگیرد و در مورد ریسک ها و خطرات احتمالی فضای مجازی به طور خانوادگی، راهکار مدارانه و با ارائه سناریوهای ممکن بحث کرد.
این مدرس دانشگاه ضمن اشاره به ضرورت بحث در خصوص چگونگی بهره گیری از پتانسیل ها و فرصت هایی که فضای مجازی در اختیارمان قرار می دهد، می گوید: فرزندان را باید با کسب و کارهای دیجیتال آشنا کرده و با ارتقای مهارت های لازم، آمادگی ذهنی برای فعالیت های آتی احتمالی را در آنها فراهم کرد.
سلیمی با اشاره به اینکه چالش ها گاه با اخبار جعلی و شایعات پیوند می خورند و در فضایی از دل نگرانی فقط به سردرگمی خانواده ها و فرزندانشان منجر می شوند.از رسانه ها خواست تا بیش از هراس انگیزی، موجبات ارتقای سواد رسانه ای و دیجیتال خانواده ها را فراهم کنند چراکه آگاهی بخشی، اطلاع رسانی و آموزش از جمله وظایف مهم آن هاست. به همین دلیل در این شرایط رسانه ها باید با خودداری از دامن زدن به شایعات، خانواده ها را دچار دل نگرانی نکنند. چراکه شرایط کرونایی به اندازه کافی نگرانی ها و اضطراب لازم را دارد.
این مدرس دانشگاه با تاکید بر لزوم ارتقای سواد خبری فعالان حوزه رسانه می گوید: رسانه ها بیش از آنکه هشدار دهنده و توصیه کننده باشند، باید راهکارهای عملی و شدنی پیش پای خانواده ها قرار دهند.
صدا وسیما در تبلیغ این چالش بشدت فعال است و حتی عکس ها و محتواهای ان را در شبکه بدون هیچ اطلاع قبلی برای کل افراد خانواده پخش میکند که با توجه به روشن بودن تلویزیون و حضور کودکان عملا مشکلاتی را ایجاد می کند، اینکه عکس های نامناسب نشان داده شود چندان ضروری به نظر نمیرسد.