بین الملل تابناک: روز پنجشنبه (۱۹ ژانویه) پارلمان اروپا، قطعنامه‌ای را تصویب کرد که بر اساس آن از اتحادیه اروپا می‌خواهد، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در فهرست گروه‌های تروریستی اتحادیه اروپا قرار دهد. این قطعنامه به دنبال اقدامات روز چهارشنبه (۱۸ ژانویه) بود که در آن، اعضای پارلمان اروپا به طرحی رای دادند که از اتحادیه اروپا می‌خواهد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در فهرست سازمان‌های تروریستی این نهاد قرار دهد، این طرح روز چهارشنبه با ۵۹۸ رأی موافق، ۹ رأی مخالف و ۳۱ رأی ممتنع در پارلمان اروپا تصویب شد.
گویا این قطعنامه ابعاد پیدا و پنهان زیادی دارد که لازم است بدان پرداخته شود. در همین زمینه، دکتر «ابراهیم باقری»، کارشناس مسائل اروپا در گفت‌وگو با تابناک، اظهار داشت: بحثی که روز چهارشنبه در پارلمان اروپا در خصوص ایران مطرح و تصویب شد، بخشی از یک بحث بزرگ تری در مورد گزارش سالانه سیاست خارجی و امنیتی اتحادیه اروپا بود که هر سال در مقر پارلمان اروپا در استراسبورگ فرانسه مطرح و در آن مهم‌ترین مسائل امنیتی و نظامی این نهاد و راهبرد‌هایی برای غلبه بر آن پیشنهاد می‌شود. به دنبال آن روز پنجشنبه قطعنامه‌ای که صرفاً در مورد درخواست پارلمان اروپا از شورای اتحادیه اروپا مبنی بر تروریستی قلمداد کردن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود، با اکثریت آرا تصویب شد.
متن گفت‌وگو به این شرح است؛
پارلمان اروپا در این قطعنامه غیرالزام‌آور از شورای اتحادیه اروپا و کشورهای عضو می خواهد که؛
- سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (شامل بسیج و نیروی قدس) را به فهرست تروریستی اتحادیه اروپا اضافه و هرگونه فعالیت اقتصادی و مالی از جمله تجارت با آن را ممنوع کنند. نمایندگان کشورهای اروپایی همچنین تاکید کردند که این ممنوعیت باید شامل تمامی شرکت‌های در مالکیت کلی و جزئی سپاه پاسداران یا افراد وابسته به آن، صرف نظر از کشور محل فعالیت آنها اعمال شود. آنها همچنین از اتحادیه اروپا و کشورهای عضو آن خواستند تا با همکاری شرکای خود، از هر کشوری که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در آن عملیات نظامی، اقتصادی یا اطلاعاتی انجام می‌دهد، بخواهند که روابط خود را با سپاه پاسداران قطع کرده و همکاری با آن را غیرقانونی اعلام کند.
- با اشاره به ناآرامی‌های اخیر ایران، از شورای اتحادیه اروپا می‌خواهد تمامی افراد و نهاد‌های مسئول «نقض حقوق بشر» را در فهرست تحریم‌های اتحادیه اروپا قرار دهد. در این فهرست، رئیس‌جمهور ایران، دادستان کل کشور، موسسات و بنیاد‌های خیریه مرتبط با سپاه و ۲۲۷ نماینده مجلس شورای اسلامی ذکر شده است.
در خصوص اقدام پارلمان اروپا و اینکه در پس زمینه این اقدام چه اهدافی وجود دارد ذکر چند نکته ضروری است:
۱- همان طور که در این قطعنامه به آن اشاره شده است، مساله ادعایی ارسال پهپاد‌های ایران به روسیه در جنگ اوکراین و ناآرامی‌های اخیر ایران مهم‌ترین دلیل اقدامات اخیر اتحادیه اروپا و بالاخص پارلمان اروپا ذکر شده است. با این حال بسیار روشن است که بن بست ایجاد شده در احیای برجام و تلاش اتحادیه اروپا برای تحت فشار گذاشتن ایران با هدف عبور ایران از خط قرمز‌های خود در برجام، مساله مهمی است که نباید از نظر دور داشت.
۲- اقدامات اتحادیه اروپا در این برهه زمانی شباهت بسیاری به نقش آفرینی آن در سال‌های بین ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۲ دارد که در آن اتحادیه اروپا ضمن حفظ رویکرد تداوم مذاکرات با ایران، سخت‌ترین تحریم‌های نفتی، صنعتی و پولی و مالی را علیه ایران اعمال کرد و در کنار ایالات متحده از عدم دسترسی ایران به سوئیفت کامل حمایت کرد. ذکر این نکته ضروری است که اتحادیه اروپا در همان دوران نیز معتقد بود برای حل مساله هسته‌ای ایران باید تهران در سخت‌ترین فشار‌ها و تحریم‌ها باشد، ولی در کنار آن نباید رشته‌های ارتباط با ایران کامل قطع شود.
با توجه به گفت‌وگو‌های وزیر خارجه ایران با جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، به نظر می‌رسد اتحادیه اروپا بازی شبیه به سال ۲۰۱۲ را در پیش گرفته است. جوزپ بورل در این گفت‌وگو اشاره می‌کند : «هرچند پارلمان اروپا، نهادی کاملا مستقل است، این قطعنامه فاقد ظرفیت اجرایی است و صرفا بازتاب دهنده نگرانی‌های اروپاست». این مساله در کنار ابراز امیدواری بورل از پیشرفت در حوزه مذاکرات احیای برجام، نشان از آن دارد که اتحادیه اروپا با توجه به دو مولفه ذکر شده (مساله پهپاد‌ها و ناآرامی اخیر ایران)، ضمن تحت فشار گذاشتن ایران برای عدول از خط قرمز‌های خود در برجام، رشته ارتباط با ایران را در بحران پیش رو از دست ندهد. در همین راستا، پیش از اینکه این قطعنامه در پارلمان اروپا تصویب شود، اورزولا فن در لاین، رئیس کمیسیون اروپا در حاشیه نشست داووس، از قرار گرفتن سپاه پاسداران در فهرست سازمان‌های تروریستی اتحادیه اروپا حمایت کرده بود.
۳- هر چند قطعنامه پارلمان اروپا برای شورای اتحادیه اروپا الزام آور نیست، با این حال تلاش کرده با استناد به گزارش‌های بین المللی برخی نهاد‌ها و رژیم‌های حقوق بشر جهانی و منطقه ای، اعتبار آن را در شکل دهی به سیاست‌های کشورهای عضو و شورای اتحادیه اروپا بالاتر ببرد. در همین چارچوب در بخشی از این قطعنامه اشاره می‌کند که: «با اتکا به گزارش‌های منتشره از سوی نهاد‌های بین‌المللی و اروپایی فعال در زمینه حقوق بشر از جمله سازمان ملل متحد و نیز بیانیه وزرای خارجه گروه هفت، جمع‌بندی و اعلام و از سوی «شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا، اصول بنیادین اتحادیه اروپا، اعلامیه جهانی حقوق بشر و بر پایه رژیم جهانی تحریم‌های حقوق بشری اتحادیه اروپا تدوین شده است». این مساله با توجه به اینکه اتحادیه اروپا در حال بررسی دور چهارم تحریم‌ها در ۲۳ ژانویه علیه ایران است، سعی می‌کند نشست اتحادیه اروپا را تحت تاثیر قرار دهد.
۴- با توجه به تحولات اخیر و تحرکات بریتانیا علیه ایران، به نظر می‌رسد تلاش‌های زیادی از طرف این کشور برای بسیج نهاد‌های اروپایی علیه ایران انجام گرفته است. در این قطعنامه نیز پارلمان اروپا از آمادگی انگلیس برای قرار دادن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست سازمان‌های تروریستی استقبال کرده و از همه کشورهای همفکر خواسته که اقدام مشابهی انجام دهند. المانیتور ۱۹ ژانویه در گزارشی با اشاره به قطعنامه جدید پارلمان اروپا، به نقل از منابع دیپلماتیک گفته که احتمالاً اتحادیه اروپا در نشست هفته آینده و یا نشست فوق العاده در نهم و دهم فوریه در بروکسل تحریم‌های بیشتری را علیه برخی نهاد‌ها و شخصیت‌های ایرانی و ممنوعیت سفر و مسدود کردن دارایی‌ها، وضع خواهند کرد. از منظر بسیاری از تحلیل گران، اتحادیه اروپا نهایتاً در نشست‌های بعدی خود به اضافه کردن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به فهرست تحریم‌های اتحادیه اروپا (و نه فهرست تروریستی) بسنده کند؛ با این حال چنین اقدامی (تروریستی اعلام کردن سپاه) احتمالا از طرف بریتانیا با هدف از بین بردن تلاش‌های اتحادیه اروپا برای احیای برجام دور از انتظار نیست.
۵- مساله مهم دیگر، تلاش اسرائیل و لابی‌های آن در نهاد‌های اروپایی برای به بن بست کشاندن تلاش‌ها برای احیای برجام است. با توجه به اظهارات اخیر مقامات آمریکایی در خصوص اینکه احیای برجام در اولویت ایالات متحده نیست، اسرائیل می‌داند تنها اقدامی که در اوضاع کنونی می‌تواند امید‌ها به احیای برجام را تا حدودی زنده نگه دارد، تلاش‌های دیپلماتیک ایران و اتحادیه اروپاست. در این راستا تمام تلاش خود را برای بی اثر کردن و شکست این تلاش‌ها می‌کند.
در این راستا الی کوهن، وزیر خارجه اسرائیل در بیانیه‌ای از این تصمیم استقبال و آن را نشانه‌ای مهم برای نزدیکی مواضع دولت‌های اروپایی با اسرائیل قلمداد کردند. یک دیپلمات ارشد اسرائیلی نیز در مصاحبه با المانیتور، با اشاره به قطعنامه پارلمان اروپا از تلاش‌های اسرائیل برای تحت تاثیر قرار دادن نشست هفته آینده اتحادیه اروپا در مورد تحریم‌های بیشتر علیه ایران سخن گفته است.
