ایران به زودی عضو بانک بریکس می‌شود

به گزارش «تابناک» به نقل از خبرگزاری صدا و سیما، مهدی صفری معاون دیپلماسی اقتصادی وزیر امور خارجه با حضور در برنامه «صف اول» سه شنبه ۷ شهریور شبکه خبر به پرسش‌ها درباره دیپلماسی اقتصادی در دولت سیزدهم و برنامه‌های آینده وزارت خارجه در این باره پاسخ داد.

سوال: امشب درباره حوزه دیپلماسی اقتصادی صحبت خواهیم کرد به ویژه اتفاقاتی که در دو سال گذشته در دولت سیزدهم در موضوع تجارت خارجی افتاده است و بی تردید در این حوزه باید حتما میهمانی، چون آقای دکتر صفری داشته باشیم معاون اقتصادی دیپلماسی وزارت امور خارجه تا درباره اتفاقاتی که پیش از این در دو سال گذشته در دولت سیزدهم افتاده و البته برنامه‌هایی که برای آینده خواهند داشت.

صفری: هفته دولت را تبریک عرض می‌کنم، در دو سال گذشته من از بعد همکاری‌های بین المللی صحبت کنم تا بیایم به دو جانبه. حالا دولت سیزدهم مستحضر هستید که اولویت یک آن همسایگان البته من دوباره بار‌ها گفتم همسایگان، همزمان آفریقا، آمریکای لاتین و شرق آسیا بوده است یعنی این یک چیزی هست که ما فقط تمرکزمان در این دو ساله روی همسایگان نبوده است. علت همسایگان این بود که ما ارتباطات مان با همسایگان بسیار ضعیف شده بود به خصوص با بعضی‌ها در ارتباطات اقتصادی مهمی که در زمینه انرژی، برق، رفت و آمد‌های حمل و نقلی و تجارت داشتیم، تقریبا می‌توانیم بگوییم از نقطه‌ی اوج به نقطه‌ی صفر رسیده مثلا ما با کشوری حدود ۶ میلیارد دلار ارتباط داشتیم به ۱۲۰ میلیون دلار، این مثلا نشان دهنده است. این یکی از اولویت‌ها بود، در کنارش کشور‌های آفریقایی و آمریکای لاتین به علاوه‌ی غرب آسیا مثل اندونزی، مالزی، کامبوج، ویتنام، آس آ و به طور کلی می‌توانیم تعریف کنیم که تمرکز روی آن بوده است.

اما یکی از مسائلی که بود که ما می‌خواستیم ارزآوری بشود سیاست دولت به وزارت خارجه دیکته شده بود که در دیپلماسی اقتصادی شما باید خلق ارز کنید، ایجاد فضایی کنید که ارز ایجاد شود، یکی از مسائل این بود که ما بتوانیم خودمان را در همکاری‌های منطقه‌ای ذوب کنیم، وارد کنیم، یکی همین اوراسیایی بود که از قبل وارد شده بودند یعنی همکاری‌هایی بود که به صورت موقت، اما به صورت این که کاملا بتوانیم عضو تجارت آزاد منطقه‌ای بشویم، این کار عملیاتی شد. حالا آیا امضا شده یا نشده، آماده امضاست، چون آن اجلاس چند ماه در مسکو عقب افتاده به زودی این امضا خواهد شد.

اما ما داریم از امتیازات این استفاده می‌کنیم، یکی دیگرش مسئله شانگ‌های بود که مستحضرید اتفاق افتاد همکاری‌های منطقه‌ای، بیشترین مسئله‌ای هم که ما روی همکاری‌های منطقه‌ای و می‌توانیم بگوییم نیمه جهانی ما کار کردیم بعد اقتصادی اش بوده، بعد اقتصادی – تجارت بوده، تکنولوژی بوده، همکاری‌های هوافضا بوده و این‌ها، ابعاد سیاسی و امنیتی هم داشته، ولی ما تمرکزمان روی بخش اقتصادی بوده است.

آخرش هم که همین داستان بریکس است که مستحضر هستید اخیرا اتفاق افتاد و به نظر من یک قدم بسیار بزرگی بود که ما خودمان را در جامعه جهانی وارد کنیم.

یکی از مسائل بریکس این بود که حدود ۲۳ داوطلب داشت، در دو سال گذشته از زمانی که آقای رئیس جمهور دستور دادند به وزارت خارجه فعالیت کنید که ما عضو بشویم و با قدم‌هایی که مستحضر هستید گفته شده، این کار اتفاق افتاد، من به نظرم بریکس یک همکاری منطقه‌ای نیست، چون یکی در برزیل است و یکی در هند است یکی در آفریقاست در چند قاره، خود روسیه کشور سه قاره‌ای است آسیا هست و آمریکا هست و اروپا.

با این اعضای جدید این جهانی بودنش چطور شد؟ بیشتر شد. اگر ۲۳ تایی که الان به قول معروف فرم را پر کردند و دادند، بشود ببینید تعداد به کجا می‌رسد و متقاضیان دیگر هم پشت صف هستند، پس تقریبا می‌توانیم بگوییم همکاری گروهی جهانی در ابعاد مختلف است. مستحضر هستید که سیاسی امنیتی هست، اقتصادی هست و مسائل اجتماعی، اما ما بعد اقتصادی اش برایمان مهم است. من این را توضیح می‌دهم.

یکی از مسائلی که این بریکس دارد بانکی است که تشکیل دادند چهار کشور و مرکزش هم شانگ‌های است. بلافاصله که ما آنجا عضویت مان اعلام شد من با رئیس بانک مربوطه خانم روسوف که قبلا رئیس جمهور برزیل بود ملاقات کردم، گفتیم ما تقاضا داریم که بخواهیم عضو این بانک بشویم، ایشان تبریک گفت و گفت با ورود تان به بریکس وارد شدن به این بانک آسان‌تر است، گفتیم ما هم یک سهمی می‌خواهیم فرض کنید یک عددی ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلیون دلار حالا تا آن عددی که بخواهیم وارد بشویم گفت بلافاصله گفت ما مشتاقیم و ما از او دعوت کردیم دعوتنامه‌ای از رئیس بانک مرکزی گرفتیم و برای او ارسال کردیم که به زودی بیاید به ایران و درباره این موضوع هر چه سریع‌تر صحبت شود.

حالا سود این عضویت چیست؟ بالاخره اگر مثل بانک اسلامی است اگر شما عضو اینجا بشوید می‌توانید از امتیازات مالی این جا، از امتیازات فاینانس این جا و بتوانید پروژه‌های خودتان را در این پوشش بالاخره با یک میلیارد، دو میلیارد بتوانید وارد قضیه بشوید و پروژه‌های خودتان را اجرایی کنید.

سوال: الان چه کسانی عضو هستند در این بانک؟

صفری: الان ۴ تا ۵ کشور هستند به علاوه‌ی بنگلادش و مصر که مصر عضو شد، مصر یک میلیارد دلار سرمایه گذاری داشت و بنگلادش هم مثل این که حدود ۷۵۰ میلیون دلار. الان با عضویت کشور‌های جدید مثل عربستان، امارات، ایران، مصر و ..، ولی ما بلافاصله تقاضا کردیم که وارد این مجموعه بشویم و این می‌تواند مفید باشد در آینده برای کار‌های پروژه‌های ما و بتوانیم از آن برای فاینانس کردن پروژه هایمان از آن استفاده کنیم البته مانند این مقوله می‌توانیم از شانگ‌های که آن هم یک بانکی دارد می‌توانیم از آنجا و از آن بانک استفاده کنیم برای پروژه‌های خودمان.

با ارتباطی هم که با عربستان برقرار شده، تسهیل شده روابط با بانک کنفرانس اسلامی، می‌توانیم از آن هم استفاده کنیم در مورد پروژه‌ها که بلافاصله جناب آقای خاندوزی شرکت کردند در آن جلسه و ملاقات‌هایی داشتند و دارد کار به سمت جلو می‌رود با جابجایی سفرا که سفیر ما در چند روز دیگر به عربستان می‌رود ما می‌توانیم استارت کار‌های تجاری و اقتصادی و پروژه هایمان را بزنیم که برویم رو به رو شویم با ایشان و مسائل مان را مطرح کنیم.

این زمینه‌هایی بود که یکی از فاکتور‌های اساسی بود که آقای رئیس جمهور روی آن تاکید داشتند وزارت خارجه هم دنبال کرد و به نتیجه مثبتی رسیدیم، حالا در آینده باید ارتباطات خودمان را و حضور خودمان را در شانگ‌های بخش اقتصادی، چون سیاسی و امنیتی اش هست ما باید حضور خودمان را تقویت کنیم به قول معروف ارتباطات در ملاقات‌هایی که آنجا انجام می‌شد روسا می‌گفتند ما در چارچوب بریکس می‌توانیم روابط دو جانبه مان را هم تقویت کنیم.

مستحضر هستید مفهوم صحبت من چیست بخاطر بعضی محدودیت‌ها می‌توانید از این چارچوب استفاده بشود و بخصوص در بخش مالی و ارتباطات بانکی ما از این چارچوب بتوانیم استفاده کنیم که کار خود بریکس یک طرف که ان شاالله ما بزودی عضو خواهیم شد و از طرف دیگر هم بتوانیم درباره پروژه هایمان با این کشور‌ها تبادل بکنیم و بتوانیم استفاده‌های مالی متقابل داشته باشیم.

در کنار این ما در همسایه‌ها تلاش شد بازسازی بشود با روابط با آسیای مرکزی، با قفقاز و روسیه و همسایه‌های دیگر، مثال می‌زنم ارتباطات اقتصادی ما با کشور‌هایی مثل تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، قزاقستان و قرقیزستان در بخش آسیای مرکزی، توانست احیا شود من خاطرم هست ملاقات اولی که جناب آقای رئیس جمهور با آقای رحمان در تاجیکستان داشتند، ارتباطات تجاری ما در حدود ۶۰ میلیون دلار و این‌ها بود، دو رئیس جمهور قول دادند که ارتباطات به ۵۰۰ میلیون دلار برسد و بعد از چند ماه حالا چرا؟ چون ما یک طرح ۳۸۰ میلیون دلاری آنجا گرفتیم، پروژه صدور خدماتی که تقریبا طرح ما هم رسید به ۹۰-۹۵ میلیون دلار که البته الان به دویست و خورده‌ای رسیده تجارت هم است، اما این عدد و رقم‌هایی که من خدمت شما می‌دهم این‌ها عدد و رقم‌های رسمی است. شما تجارت‌های چمدانی خارج از آن هم که من هم احساس می‌کنم عدد خیلی بالاست.

یکی دیگر ارتباط با ترکمنستان بود، قطع ارتباط گاز بود، قطع برق بود، مسائل مختلف، تجاری، بازارچه‌های مرزی که من یادم هست باجگیران رفتم که برویم به ترکمنستان برویم برای اجلاس اکو، شهر مرده‌ای بود، اما الان بازارچه‌ها تقویت شده من فکر کنم ماهانه بین ۵ میلیون تا ۶ میلیون دلار همین معاملات مرزی شده، تمام نقاط مرزی احیا شده، یکی دو تای دیگر هم به خاطر تقسیم شدن استان خراسان به سه استان خراسان رضوی، استان خراسان جنوبی و شمالی، استان خراسان شمالی الان ارتباطی ندارد، چون همه مرزی اش ارتباطش در خراسان بود، این هم ما با رایزنی‌هایی که کردیم و صحبت‌هایی که شده به زودی آنجا هم یکی از مرز عبور و بازارچه‌ای ایجاد خواهد شد با ترکمنستان، استدلال هم داشتیم برایشان آن‌ها می‌گفتند سه تا بس است باجگیران و این‌ها و ما گفتیم نه، این استان بخاطر ترکمن‌ها به طور متقابل باید ایجاد شود.

خود ازبکستان ارتباط تجاری ما، اما علاوه بر کار ارتباطات تجاری بیشتر روی صدور خدمات مهندسی و دانش بنیانی که شما مطرح کردید، حضرت اقا تقریبا دو سال پیش بود راجع به شرکت‌های دانش بنیان و صادرات آن‌ها و محصولات آن‌ها به دنیا عرضه بشود تاکید فرمودند و دستور دادند، وزارت خارجه با همکاری خود معاونت علمی و ارگان‌های مربوطه این کار را شروع کرد من می‌توانم خدمت شما بگویم که ما سال گذشته یک و یک دهم میلیارد دلار صادرات خدمات دانش بنیان هم بود باز این عدد رسمی است من می‌دانم این‌ها خیلی طرح‌ها را گرفتند به صورت پلتفرمی به صورت آی تی و عدد و رقم مشخص نیست. امسال احساس مان این است که ۳۰ درصد حداقل بیشتر از سال گذشته می‌شود یک و نیم میلیارد یا یک و شش دهم، درست است عدد، عدد خیلی بالایی نیست، ولی برای شروع خوب است.

چه کار‌هایی شده در کنار معاونت علمی فناوری؟ من تمام مسائلی که می‌گویم وزارت خارجه در کنار وزارت خانه مربوطه حرکت کرده و شانه به شانه کار را جلو برده است. الان خانه‌های فناوری که ما در ازبکستان ایجاد شده، در ارمنستان ایجاد شده، در کنیا، در اوگاندا، در زیمباوه، در ونزوئلا و همین جور این دارد ایجاد می‌شود.

خانه فناوری چیست؟ این است که شرکت‌های دانش بنیان می‌روند در آنجا محصولات خودشان را عرضه می‌کنند به عنوان یک نمایشگاه دائم و از آن جا به بعضی کشور‌های همسایه هم این صادرات این محصول صادر می‌شود یعنی با بازدید‌ها و حرکت‌هایی که این خانه فناوری انجام می‌دهد و این دارد به کشور‌های مختلف توسعه پیدا می‌کند.

در کنار این صدور خدمات مهندسی بود، من یک نکته‌ای را بگویم، سفر‌های جناب آقای رئیس جمهور همیشه تلاش شده که دیگر این جمهوری اسلامی ایران وقتی که به یک جایی می‌رود، کار خودش را می‌خواهد عرضه کند، به عنوان یک کشوری که می‌خواهد دانش خودش را و فناوری خودش را، صادرات صنعتی خودش را عرضه کند و صادر کند، مثال می‌زنم در اغلب کشور‌هایی مثل آفریقایی، کشور‌های همسایه، مثلا کشور همسایه ما کشور‌های دیگر شاید حالا زیاد نخواهند ما مطرح کنیم، ما صادراتی که از سمت آن کشور صادرات خودرو نداشتیم الان صادرات خودروی ما شروع شده است.

در روسیه و روسیه سفید، ما الان صادرات خودرو، کاتالیست‌های ما دارد به این کشور‌ها عرضه می‌شود یعنی سفر آقای رئیس جمهور یک سفری است که خانه فناوری‌های نو است نانویی است بایویی است، دارو است، تجهیزات پزشکی است که ملاحظه کردید در اندونزی و کشور‌های مختلف به این صورت است و وقتی که شما از آن کشور ترک می‌شود از جناب آقای رئیس جمهور خواستند حالا من اسم نمی‌برم همین کشور‌های همسایه خودمان شمال، آقا شما بیایید این جا شرکت‌های دارو و تجهیزات پزشکی بزنید گلخانه‌ای در زمینه‌های مختلف و در ابعاد مختلف، این کار شروع شده و کار جلو رفته و حالا اگر شما می‌گویید که صادرات تان چقدر شده؟ بله، ما مثلا پارسال ۵۵ میلیارد شده، اما ما در کنار بازار‌های موجود در جهت تحکیم دادن و توسعه اش دنبال بازار‌های جدید هم بودیم، حالا ما می‌گوییم چین، می‌گویند که چین که بود، اما چین ما محصولات خاصی را می‌توانستیم صادر کنیم محصولات کشاورزی را، چین یک کشور یک میلیارد و ۴۰۰ میلیونی است، هند یک کشور یک میلیارد و ۳۵۰ میلیونی است و فکر می‌کنم به زودی جمعیت شان به چین برسد. در این ابعاد کار شده که عدد و رقم می‌تواند حالا من کالاهایش را بگویم مشخص است چندین بار در مصاحبه‌های خودم مطرح کردم که این کار‌ها شده، این بازار‌ها، مثلا ما یکی از کار‌هایی که وزارت خارجه در سمینارهایش داشت جلسات مشترک سفرا با استاندار‌های مرزی و استاندار‌ها نه فقط، مثلا دلیل ندارد که فقط استاندار مرزی ارتباط داشته باشد استان یزد هست، استان اصفهان، استان شیراز و این ارتباطات از طریق سفرا و وزارت خارجه وصل شده به کشور‌ها، یک نمونه من خدمت شما بگویم ما هیچ وقت بزرگ فکر نمی‌کردیم کوچک فکر می‌کردیم ما اگر می‌توانستیم به بازارا‌های پیوسته بزرگ کشور‌های خارجی و چین یعنی تضمین کالای ما در فروش، توسعه اش و افزایش آن است. سفری که استاندار‌های شمال ایران مثلا به روسیه، به بیلاروس به کشور‌های مختلف داشتند، توانستیم وارد فروشگاه‌های زنجیره‌ای اش بشویم مثل کاری که استان مازندران با روسیه کرد، مثل کاری که استان گیلان یا استان آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، استان خراسان با کشور‌های همسایه کرد. اما ما روی آن داریم تمرکز می‌دهیم که بتوانیم این کار را انجام بدهیم.

یک نکته‌ای بسیار مهمی که ما خیلی تاکید داریم با وزیر کشاورزی هم ما صحبت کردیم، صادرات شیلاتی است، اگر شما در بخش شیلات من دارم می‌گویم، چون ما دارم لمس می‌کنیم مثلا مثال زدم کشوری در آمریکای لاتین در سال گذشته ۸ میلیارد فقط میگو به چین صادر کرد، ۸ میلیارد دلار نه تومن، چرا ما نکنیم؟ ما دو هزار کیلومتر داریم، صحبتی شد وزیر کشاورزی هم قبول داشتند که ما این کار را بکنیم، بازارش هم هست چین، بازارش روسیه، اگر چین ۵۰۰ هزار تن می‌خواهد ما چه ظرفیتی داشتیم تا حالا؟ ۳۲ تا. ببینید این ظرفیت آن وقت سرمایه گذاری اش در مقابل آن نتیجه قابل مقایسه نیست. انواع ماهی‌ها، یعنی اقتصاد دریایی که حضرت آقا فرمودند در سخنان شان این است اقتصاد دریا فرض کنید ما ۶ تا مجوز برای ۵ تا کشور گرفتیم که یکی از آن‌ها چین است، یکی از آن‌ها هند و یکی روسیه است، این می‌تواند با چه عددی ما نباید قانع بشویم به خصوص اقتصاد دریا، اقتصاد دریا می‌گویند آقا بندر هم هست، من دهاتی فقط فکر روی ماهی می‌کنم و میگو و محصولات دریایی، حالا بندر و این‌ها جای خودش را دارد، ما به زودی می‌توانیم به سه میلیارد، ۴ میلیارد برسیم الان حدود ۷۵۰ میلیون دلار است، خواهشی که از آقای وزیر کشاورزی کردیم روی این کار تاثیر داشت.

آیا آن لنج دار ما باید ایجاد شغل بشود در کنارش منحای ماهیگیری اش؟ در کشور‌های آفریقایی داریم ما کار می‌کنیم که بتوانیم لنج دار‌های ما آنجا حضور داشته باشند، حالا داستان سوختش، قیمت سوخت و این‌ها که به کمک ارگان‌های مختلف داریم صحبت می‌کنیم که اگر بشود برای این‌ها تسهیلات ایجاد شود، صدور خدمات مهندسی باز این است، صدور خدمات مهندسی ساختمان سازی است جاده است، الان ما کشور‌های همسایه در جاده گرفتن، وزارت خارجه خیلی نقش دارد در گرفتن طرح، در طرح‌های ساختمانی در نمایشگاه‌ها، ما عملا در سال گذشته ثابت کردیم که سال ۲۰۲۴ بود همین نمایشگاه بزرگی که ۷۲ تا کشور آمدند ما در کنار وزارت صمت بودیم، در جهت تشویق خارجی‌ها که بیایند نمایشگاه ما را بازدید کنند. البته این یک طرفه است طرف دیگرش حضور نمایشگاه‌های ما در کشور‌های مختلف است مثلا الان ایتالیا در مورد سنگ، چون ما باید بخصوص در محصولاتی که ما توان مان بالاست روی مصالح ساختمانی و چیز‌هایی که می‌تواند ایجاد شغل بالایی بکند، پس در صدور خدمات مهندسی، در صدور دانش بنیان‌ها که من خدمت شما عرض کردم، در داستان شیلات در بخش کشاورزی، کشاورزی خوب، اما شیلات را تمرکز داریم که این را افزایش بدهیم چرا ما به سه میلیارد چرا به ۵ میلیارد نرسیم؟ خود شیلاتی‌ها هم قبول دارند، اما شما نباید ۱۰ میلیارد هزینه کنی تا بتوانی ۱۰ میلیارد حاصل بشود، پتروشیمی بالاخره یک میلیارد، یکی و نیم میلیارد باید اول بگذاری تا بتوانیم یک محصول داشته باشی، اما این را شما با ۱۰۰ میلیون و ۵۰ میلیون و ۲۰۰ میلیون می‌توانید یک چنین حاصلی را داشته باشید.

در مورد واردات ما تلاش کردیم چند منبعی را ایجاد کنیم، مثال گوشت، آیا فقط باید از استرالیا گوشت بیاید مثال می‌زنم، یا از برزیل بیاید؟ الان تقریبا ان شاالله اگر از آفریقا بعد از سفر اقای رئیس جمهور این با یک تاخیر هفت هشت روزه وارد می‌شود، اما این کار را متوقف به یک کشور نکردیم مستحضر باشید من بار‌ها گفتم که آینده‌ی اقتصادی ما در آفریقا و آمریکای لاتین است بخصوص آفریقا، یکی می‌گفت چرا؟ گفتم چطور ترکیه ده سال است شروع کرده، توانسته ۲۰ میلیارد و ۳۰ میلیارد با کشور‌های آفریقایی برسد من به عدد چین و کشور‌های دیگر کار ندارم، چون عددش ۲۰۰-۲۵۰ است ما ترکیه همسایه مان است، ما توان مان حضورمان، می‌توانیم اغلب نیاز‌های ما را می‌توانند تامین کنند، یکی از جا‌هایی که همه دنیا دنبال آن هستند مواد اولیه ببرند آفریقا بوده و البته به صورت منصفانه، ما منصفانه همه هم می‌دانند از غرب آفریقا، از شرق آفریقا، از شمال آفریقا، مواد معدنی به قول معروف تامین کالا‌های اساسی تان، کشت فراسرزمینی، حالا من نمی‌گویم در کدام کشور‌ها کشت فراسرزمینی داریم، چون ما یک کشوری را گفتیم نماینده‌ها ریختند و گفتند آقا زمین را دادید رفت، گفتیم آقا ما در کشور فلان این قدر زمین گرفتیم برای کشت فراسرزمینی پارلمان شلوغ شد و حالا ما داریم کار می‌کنیم با همسایگان در کشت فراسرزمینی.

مطلب مهم‌تر داستان گردشگری است، گردشگری دو طرفه است، اما ما دنبال جذب این هستیم.

"پخش گزارش در مورد خلاصه سفر‌های رئیس جمهور به ویژه سفر اخیر ایشان به آفریقای جنوبی"

سوال: همزمان با این گزارش راجع به حواشی این سفر‌ها داشتیم با آقای صفری صحبت می‌کردیم و طاقت فرسا بودن سفر‌هایی که خیلی فشرده انجام می‌شود و تعدد ملاقات‌هایی که اتفاق می‌افتد و مباحثی که در حاشیه این اجلاس‌ها معمولا وجود دارد و نشان دهنده عزم دولت هست برای پیشبرد اهدافش در حوزه‌ی توسعه مناسبات خارجی حوزه گردشگری را داشتید می‌فرمودید آقای دکتر؟

صفری: در حوزه گردشگری در دو بعد است، گردشگری عادی و گردشگری سلامت. شما مستحضر هستید که عدد و رقمی که فقط برای گردشگری سلامت امروز یک جلسه‌ای وزارت بهداشت گذاشته بود حدود ۶۰ تا از سفرای مقیم و سازمان‌های بین المللی شرکت می‌کردند، اغلب سفرا از توانایی پزشکی ما، بیمارستان‌های ما، رفتار و معالجه ما تعریف می‌کردند کشور‌های همسایه الان چیز دارند که شیراز است و در شهر‌های مختلف و تا به حال عدد دو و نیم میلیارد دلار بوده، از همین پزشکی؛ حالا تازه این عددی است که حدس می‌زنند مستحضرید که خیلی بیشتر است.

همچنین خود گردشگری است، از گردشگر‌های اصلی از کشور‌های مختلف ما چینی‌ها هستند که ما در قرارداد ۲۵ ساله یکی از آیتم‌ها می‌گوید با این قرارداد ۲۵ ساله آنجا قراردادی نیست آنجا گفته در این زمینه‌ها با هم همکاری کنیم یک موردش گردشگری است.

تعداد زیادی آمدند مثلا در یک ماه حدود ۱۲ هزار نفر آمدند به اصفهان و این‌ها ما از لحاظ پتانسیل پذیرش شاید در بعضی جا‌ها کمبود‌هایی داشتیم. اگر ما بتوانیم، من شخصه می‌گویم، که البته اقای شالبافان در گردشگری گفتند ما می‌توانیم، به راحتی شما سالی ۳۰۰ -۴۰۰ هزار تا همین الان گردشگر چینی می‌آیند به ایران، شما پرواز می‌خواهید، هواپیما می‌خواهید و ..

شما ببینید در یکی از مکان‌های گردشگری ما که چند سفیر در اکو ما بردیم شان آنجا که بعضی کشور‌ها، شما ببینید در اردبیل در خود شهر در عرض نیم ساعت از هوای گرم به هوای سرد، از هوای سرد به هوای معتدل، این سفرا که رفته بودند دیده بودند تشویق زیادی که دارند آنجا را یکی از تارگت‌ها، حالا منهای آثار تاریخی شان، سرزمین، سرزمین پربرکتی است از لحاظ هم تاریخی و هم از لحاظ آب و هوایی. این یکی از نکاتی است که روی آن کار شده با کشور‌های مختلف و الان دارد انجام می‌شود مثلا ما الان مترجم چینی خیلی کم داریم دارند آموزش می‌دهند و کار می‌کنند و خود آقای وزیر محترم گردشگری، خود بعضی کشور‌های بزرگ را زیر نظر خودشان.

در مورد سلامت، وزیر بهداشت، خودشان می‌گفتند، کشور‌های مختلف هم سفر کردند بخصوص در کشور‌های اطراف برای جذب این مریض‌ها، اما یک ساماندهی‌هایی می‌خواهد که چند تا جلسه در وزارت خارجه آقای امیرعبداللهیان گذاشتند با وزرای مربوطه که به چه صورتی ساماندهی بشود که مریض با بهترین کیفیت وارد بشود و با بهترین کیفیت خارج بشود از لحاظ بیمه‌ای، از لحاظ تحویل و معالجه اش و این‌ها. این هم یکی از ابعاد مختلفی بود که وزارت خارجه کار کرد. حالا من بخواهم عدد بگویم که کدام کشور بود و این‌ها، من فکر کنم از حوصله این برنامه خارج است.

در مورد صدور خدمات مهندسی، مثلا همین امسال ما در ۲۲ تا کشور حدود ۳۸ طرح داشتیم، داریم و دارد این توسعه پیدا می‌کند، الان با این تسهیلات جدیدی هم که ایجاد شده بانک‌هایی که خدمت شما عرض کردم ما مسلما در صدور خدمات مهندسی می‌توانیم طرح‌های بیشتری را بگیریم. در دو تا از کشور‌های همسایه مان ما دو تا طرح فقط تونل و جاده گرفتیم و یک کشور دیگر سه طرح بزرگ جاده‌ای منهای مسائل ساختمانی داریم این هم یکی از مسائلی که ما روی صدور خدمات مهندسی داریم، صدور خدمات مهندسی جاده سازی و ساختمان سازی نیست، صدور خدمات مهندسی پالایشگاه سازی است، ببینید شما دانش بنیانی گفتید اسم کشور را نمی‌برم الان وزارت نفت ما یکی دو تا کشور را، نمونه که در جایی آقای رئیس جمهور در سفر آفریقای جنوبی در مصاحبه شان فرمودند ۶ تا پالایشگاه دارد، ۲ تایش کار می‌کند و می‌گویند ۴ تای دیگرش را درست کنید و این توانایی در جمهوری اسلامی هست، حالا این مهم است، شما در یک کشوری می‌روید کار می‌کنید که جهت آن به سمت غرب است، آن کارشناس، می‌خواهد با تو کار نکند بالاخره شما می‌خواهید قطعه را بگیرید، اطلاعات را بگیرید که بسازید ما واقعا رفتند، زحمت کشیدند، قطعه را ساختند شرکت‌های دانش بنیان، ۹۵ درصد قطعه را تامین کردند و پالایشگاه تا دو ماه دو ماه و نیم دیگر ان شاالله آماده می‌شود، کاتالیست‌های شما را آنالیز کردند آمدند این جا در آزمایشگاه دیدند اگر شما این پالایشگاه را تعمیر کنید یک بازار جدید است برای شما، برای نفت شما، در کشور‌های مختلف الان وزارت نفت آقای اوجی با این سیاست با دستوری که اقای رئیس جمهور دادند وزارت خارجه هم در کنارشان بازاریابی می‌کند، صحبت می‌کند روی پالایشگاه‌های مختلف که این کار را انجام بدهد، حالا چه تعدادی کشور هست.

اما کار دانش بنیانی در کنار این‌ها بسیار مهم است، یک قطعه‌ی امریکایی، یک قطعه‌ی آلمانی، این می‌آید مشخصاتش آنالیز می‌شود، قطعه ساخته می‌شود و می‌رود و این به دست متخصصین ایرانی انجام شده است هر کس هم می‌گوید نه، ما نمونه را بر می‌داریم می‌بریم آن کشور که ببیند .. تا حالا ما ۴-۵ تا کشتی هزار تن دو هزار تن تا حالا ۶ هزار و خورده‌ای تن جنس رفته البته یک مقدارش هم کاتالیست بوده قطعات رفته، صدور خدمات مهندسی در مورد نیروگاه سازی، در مورد کار آی سی تی و کار دانش بنیانی که نرم افزار آن نکته‌ای که جنابعالی راجع به پلتفرم‌ها و آی تی فرمودید، این‌ها دارند می‌روند که یک سیستمی را یک جا به وسیله نرم افزار ما آن سیستم را آپتی مایز می‌کنند، راندمانش را بالا می‌برند، که بتواند آن جا استفاده کند با ۸۰ میلیون دلار شروع کرده تست است اگر بشود تا یک و دو دهم میلیارد این طرح توسعه پیدا می‌کند در همان بسته و این کار یک شرکت دانش بنیانی در مشهد بود، یعنی توان ما، بچه‌های ما بالاست در مورد کولر ما، ما در کوبا دیدیم کولر ما آنجا قرار دارد همین کولر‌های گازی ما قرارداد بسته شده یک شرکت دانش بنیانی در همین اطراف تهران این کار را کرده و دارد کار صادراتش را انجام می‌دهد وظیفه ما چیست؟ این بازار‌ها را برایشان انجام بدهیم که وزارت خارجه در خدمت شان هستند سفرای ما و نمایندگی‌های ما در این مسائل در کنارشان هستند.

سوال: هدفگذاری برای ۱۴۰۴ تقریبا صادرات غیرنفتی مان است که به ۷۵ میلیارد دلار برسد، چقدر قابل تحقق است یا حتی پیش بینی تان این است که ممکن است بیش از این را بتوانیم بزنیم؟

صفری: تلاش این است، مثلا امسال ما در این ۵ ماهه از لحاظ حجمی صادرات مان خیلی بیشتر بوده صادرات غیر نفتی مان، اما رقم حدود چند درصدی پایین‌تر از سال گذشته بوده، چون قیمت‌های پتروشیمی به خصوص، حالا کالا‌های کشاورزی و این‌ها پایین آمده، یک موقعی خاطرتان هست بشکه نفت ۵ دلار بود، پس کالای پتروشیمی الان نسبت به سال گذشته این است، اما تلاش این است که به آن عدد برسیم با این امکانات جدیدی که ایجاد شده است.

سوال: یکی از بحث‌ها هم موضوع دستاورد‌های جمهوری اسلامی ایران است در توسعه کوریدور شمال جنوب و شرق به غرب و دستاورد‌هایی که در حوزه ترانزیت می‌توانیم داشته باشیم چقدر توفیق داشتیم در این زمینه و برنامه‌های آتی مان در این زمینه چیست؟

صفری: ما اصلا در بخش ترانزیت صحبت نکردم، یکی از بخش‌های مهمی که روی آن تمرکز داده شده در دولت سیزدهم ترانزیت است و کوریدور‌ها، یک کوریدور معروف شده به نام کوریدور شمال – جنوب که از چابهار بندرعباس می‌آید به سمت شمال دریای خزر، اسیای مرکزی، قفقاز و بعد هم روسیه و بلاروس که می‌تواند به اروپای شمالی یک کوریدور هم از شرق به غرب است که الان با توافقی که در سفر اخیر جناب آقای رئیس جمهور در چین شد کوریدور یک کمربند و یک راه احیا بشود، مستحضر هستید که این‌ها می‌آمدند در اکتائو از طریق کاسپین دریای خزر می‌رفتند به اروپا، ما با تفاهم و قراردادی که آنجا بسته شد، فکر کنم این هفته اولین رامش می‌آید از مسیر ما می‌رود البته کار زیادی شد هماهنگی بین ایران، چین، قزاقستان؛ ایران، چین، ترکمنستان، یعنی ۴ کشوری، چون مسیری که عبور می‌کند تعرفه‌ها هماهنگ بشود، کانال سبز، گمرک سبز ایجاد بشود، توقف‌ها در هر کشور زیاد نباشد که بتواند این کار اقتصادی بشود و برعکس آن که وقتی این می‌آید عبور می‌کند پر برود، با مواد برود، خالی نرود این کانتینر، بحث شده که سفر‌هایی با هماهنگی وزارت خارجه، راه آهن داشتند آنجا به این نتایج خوب رسیدند بخصوص. ما یکی از کار‌هایی که در ترانزیت شده مثلا ترکمنستان ببینید ما مسیر ترانزیت مان یکی سرخس است یکی اینچه برون است، یکی امیرآباد است یکی بندرانزلی یا کاسپین است یکی هم آستارا است، ما فقط این آستارا – رشت مسیر ما نیست ۵-۶ تا هستند که الحمدالله بعد از چندین سال این کوریدوری که آستارا – رشت وامش تایید شد قرارداد فنی اش نهایی شد و دارند تملک زمین می‌کنند، مهندسی جزئی اش مدت‌ها وزارت راه با طرف روس حتی در جزئیات کار طراحی اش را انجام دادند که این کار اجرایی اش هر چه زودتر شروع بشود.

در کنار این بندر کاسپین است که می‌تواند رو بیاید وصل بشود به این قطار سراسری که عین آستارا – رشت است که برود، من فکر کنم دو ماه دیگر این البته با یک مقدار بارندگی‌هایی که در آنجا شد، یک مقدار تاخیر پیدا کرده تا دو ماه آینده که این هم آماده بشود.

یک مسیر دیگر هم امیرآباد است، نکته اساسی این است که ما کمبود کشتی داشتیم، که کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران یک ۵ تایی خریده دارد کار می‌کند ۵ تای دیگر هم هست بخش خصوصی هم خریدند، جا‌های مختلف، من نمی‌گویم کامل شده، چون یک کشوری که سال گذشته ما ۷ و نیم میلیون تن تا ۸ میلیون تن غلات از روسیه وارد کردیم، تقریبا یک، یک و نیم میلیون از قزاقستان وارد کردیم این‌ها اغلب از طریق دریای خزر بود و البته یک مقدارش هم از مسیر دریای سیاه به جنوب آمد، ما باید توانایی حمل و نقلی خودمان را در آنجا بالا ببریم، اما کار بسیار مهمی شد قرارداد، وام این کار کاری که چندین سال بود این اجرایی شده و دارد کار ساختش شروع می‌شود. شمال هم گفتم اینچه برون هم آماده است در سرخس هم امکانات خوب است، اما برای کوریدور شرق به غرب که برود اروپا، یک پایانه خوبی شرکت‌های خارجی آمدند آنجا دارند سرمایه گذاری می‌کنند، فاز اولش ۸۰ میلیون دلار است، اما این را باید به ۲۰۰-۳۰۰ میلیون دلار توسعه بدهند، چرا؟ چون باید یک ترمینال و پایانه خوبی باشد که بار‌ها می‌آید و می‌رود.

ما یک کاری که باید در مورد کوریدور شمال – جنوب بکنیم زمان بخصوص در مورد ریل، زمان را کوتاه کنیم با کامیون جاده‌ای زمان خیلی کمتر است، مثلا چابهار جایی است که بالاخره هندی‌ها هم آنجا الان دارند کار می‌کنند، این کوریدور به آسیای مرکزی بخصوص در این ملاقات اخیر اقای رئیس جمهور با آقای مودی؟ نخست وزیر، ایشان تاکید کالاهایش از طریق چابهار به آسیای مرکزی، من یک جلسه‌ای بود در هند که صحبت می‌کردم تمام فورواردر‌ها که رفتند طرف ازبکستان، ترکمنستان، بار خودشان را چه متقابل، گوگرد می‌آورند، کالا‌های مختلف می‌آورند از طریق چابهار می‌خواهند شکل بدهند، پس چابهارفقط برای افغانستان نیست، چابهار برای کل آسیای مرکزی و قفقاز و دریای خزر حالا یک روزی هم قطار چابهار به زاهدان وصل بشود که دارند می‌سازند تقریبا ۶۰-۶۵ درصد درست شده دیگر اتوماتیک وار این قطار می‌تواند تا مسیر هم از سرخس به آسیای مرکزی، هم به رشت، به دریای خزر و از طریق آن کوریدور به چیز برود پس نقطه حساس چابهار این است و همچنین بندر عباس که از لحاظ ریلی.

ما امسال خدمت شما عرض کنم، مرداد به مرداد که بگیرید با سال گذشته ۵۷ درصد ترانزیت جاده‌ای مان بیشتر بوده است یعنی یک رشد ۳۱ درصدی داشتیم، اما در مرداد رشد خوبی داشتیم اگر این روند ادامه پیدا کند در بخش ترانزیت رشد خوبی خواهیم داشت.

یکی از مسیر‌های ترانزیت ما پاکستان، ایران، ترکیه است که آی تی آی می‌گویند آن هم الان احیا شده مسائلش فرم داده شده که دارد این کار انجام می‌شود.

یک نقطه مهم‌تر که سالیان سال می‌گویند از سال ۵۴ کجاست؟ اگر گفتید؟ شلمچه بصره است، شلمچه بصره، حالا من به ۵۴ آن کار ندارم، ولی حداقل ۲۰ سالی است که خودم می‌شنوم الحمدالله تمام توافق‌ها شده مسیر‌ها مشخص شده، نقشه‌ها مشخص شده و ان شاالله به یاری پروردگار روز شنبه به وسیله‌ی دو نخست وزیر، کلنگش زده می‌شود و کار اجرایی خواهد شد.

یعنی این یک چیزی است که در دولت سیزدهم آقای رئیس جمهور روی مسئله ترانزیت دائم من بگویم، یک روز می‌گفتند که ببین من بیکارم، برای این کار‌ها، برای اقلامی که در سفرهایم قول داده شده و باید اجرایی بشود، کار زیاد دارم، اما برای این کار بیکارم، یعنی دائم ایشان پیگیر هستند چه در هواپیما، چه شنبه‌ها، یکشنبه‌ها زنگ می‌زنند و پیگیر این مسائل هستند.

این داستان شلمچه و بصره بسیار مهم است و حالا می‌گویند اقا این مسافری است و وقتی ریل درست شود همه چیز هست دیگر و این را ما خیلی عجله داریم که روی این کار بشود، حدود ۱۸ کیلومتر حالا یک مقدار ۸ کیلومتر اضافه شده نقشه هایش آماده شد، پس چابهار، داستان شلمچه بصره، کوریدور شرق به غرب و کوریدور شمال به جنوب حالا می‌گویند آقا یک ضعف‌هایی دارد بله ظرفیت آن الان به آن ظرفیت ۳۰ میلیون تن نمی‌رسد این را بار‌ها ما گفتیم، که اگر از کانال سوئز مثلا ۲۰۰ میلیون تن بار برود با کشتی برود، اگر ۶۰ میلیون تن از این مسیر برود درآمدش یکسان است و زمان کوتاه‌تر است می‌گویند صد میلیارد اقایانی که اهل کارند، و این تلاش را که اولویت هاست، حتی مسیری که آذربایجان سفر اخیری که آقای بذرپاش داشتند در آستارا با طرف آذری که مسیری که بیاید وارد ایران بشود به نخجوان وارد بشود این هم توافق شده نقشه‌ها هماهنگی شده که ان شاالله هم مسیر جاده‌ای، هم مسیر ریلی اش از مسیر ما شکل بگیرد.

شما حالا از هر ترکیبی که بفرمایید در مورد ترانزیت دولت تمرکز داده به وزارت خارجه، در کنار وزارت راه دارد این کارش را پیگیری می‌کند، معاونت سیاسی رئیس جمهور هم که سفر‌های خارجی آقای رئیس جمهور را از ریاست جمهوری دنبال می‌کنند، دائم پیگیر این مسائل هستند.

پس ترانزیت این مقوله را داشته در تمام کانون‌هایی که حالا ممکن است من نکته‌ای را فراموش کرده باشم، ولی نیست پس کوریدور شمال و جنوب فقط بندر عباس نیست، پایه گذارش ایران بوده، هند بوده و روسیه. چابهار یکی از نقاط چیز است، می‌دانید چابهار یک جایی است که کشتی‌های بزرگ می‌توانند بیایند کنار، بعضی کشور‌ها می‌توانند کشتی هایشان را بیاورند این جا، بیاورند روی کشتی‌های کوچک و ببرند به بنادر خودشان که ظرفیت بالایی ندارد.

سوال: ساحل اقیانوسی است

صفری: ساحل اقیانوسی است و نه از لحاظ فرم شکلی مثل جاسک است، جاسک هم بسیار پتانسیل بالایی دارد، پس این قضیه شکل گرفته و دارد ادامه پیدا می‌کند حالا ما گفتیم کار تملک زمین، دائم دارد پیگیری می‌شود روی نقشه‌ها که بیاید، چون تکه تکه این کار باید انجام بشود.
یکی از مسائل دیگر هم که راجع به کارمان هست ترانزیت شرق به غرب است که خدمت شما عرض کردم.

سوال: مهم‌ترین چالش‌هایی که شما در این مسیر پر سنگلاخ و پر از مسائل و مشکلات با وجود تحریم‌ها و همه‌ی داستان‌هایی که هست مهم‌ترین چالش‌هایی که شما با آن مواجه هستید چیست؟

صفری: داخلی زیاد، مشکلات هماهنگ کردن این وزارتخانه‌ها و کار‌ها و قوانینی که اجرا می‌شود و این‌ها بالاخره ما خواهش میکنم از جناب آقای رئیس جمهور و معاون اول که این د رخارج از کشور به نظر من اگر ارتباط برقرار شود، رفت و آمد باشد، توضیح داده شود، آن مسئله راحت می‌شود البته یکی از مسائل هم مسائل مالی است که ما در این چارچوب‌های مالی ارتباطات خوبی داریم با کشور‌های مختلف برقرار می‌کنیم امیدواریم به آن عدد ۷۵ میلیارد حتما وزارت صمت گفته دیگر.

سوال: منبعش را نمی‌دانم

صفری: خدا کند به صد میلیارد برسد من این زاویه‌هایی که گفتم اگر ما بتوانیم ارتباط مان با چین و کشور‌های دیگر مثلا با هند، این‌ها بتوانیم ارتباط تجاری مان به صورت تهاتر به طور متقابل، البته مسائل مالی هم هست، ولی ما خیلی از آن‌ها را با تهاتر عمل کردیم، به هر صورت وزارت خارجه در کنار وزارتخانه‌های دیگر شانه به شانه در همه جا در این بخش حضور دارد بار‌ها هم گفتیم، تجار، سازمان‌ها، صدور خدمات مهندسی، اتاق‌های بازرگانی و هر کشوری که می‌خواهند بروند ما آماده این هستیم که آن بازار را از طریق نمایندگی‌های خودمان آن زمینه را برایشان آماده کنیم چه صادرات و چه واردات، اما روی واردات نه بخواهیم برویم کالا، باید برویم کار بخصوص در معادن ما الان یک نقصانی داریم مثلا در تولیدات خود ما کمبود سنگ آهن داریم ما کارخانه‌های گندله سازی مان تا ۵۰ درصد کار می‌کنند باید این موارد را یک روزی تمام این سنگ‌ها را صادر کردیم خام، الان احتیاج داریم به این‌ها و این خام فروشی یکی از مسائلی بوده که ضربه زده و بباید روی آن معادن کار کنیم که دراز مدت است می‌گویند کجا می‌گویم آفریقا، می‌گویند کجا می‌گویم آسیای مرکزی، حالا آن دیگر تشخیص خودشان است، هماهنگی اش پتانسیل هایش با وزارت خارجه و نمایندگی ما و سفرای ما در خدمت هستند که این کار‌ها را انجام بدهند.

سوال: در مجموع فکر می‌کنید که در این دو سال گذشته در حوزه تجارت خارجی، آنچه که دولت برنامه ریزی کرده بوده همزمان و مطابق داریم پیش می‌رویم؟ عقب هستیم یا حتی ممکن است فراتر از برنامه‌ها داریم جلو می‌رویم؟

صفری: نظر من را می‌خواهید؟ به نظر ما در ترانزیت ما جلوتریم، در مقایسه ببینید زمان‌ها را ببینید دیگر، در مورد تجارت خارجی، در مورد شرکت‌های دانش بنیان، صدور خدمات مهندسی، نمی‌توانم بگویم که خیلی جلوتریم، ولی از برنامه که عقب نیستیم یک مقدار جلو هستیم، حالا یکی بگوید آقا نیست این است، من حاضرم با او بنشینم و صحبت کنم بالاخره باید هر حرفی یک دلیلی دارد می‌گویند آقا این نمی‌شود مثلا می‌گویند که آقا ببینید ما یک زمانی آرزوی غرب این بود که ارتباطات ما با همسایه‌ها قطع شود در انرژی در ترانزیت در سوآپ کردن، سوآپ نفت، سوآپ گاز این احیا شده، اما باید تقویت شود این باید تقویت شود، مثلا با ترکیه به عراق، به افغانستان و کشور‌هایی که دارد سوآپ می‌شود. در مورد برق الان پتانسیل‌های برق شما ببینید ما با کشور‌های مختلف اخیرا توافقی که وزارت نیرو کرده با روسیه و آذربایجان در جهت انتقال برق، یک پتانسیل بالایی خواهد بود شما حساب کنید ۴۰۰ مگاوات می‌توانند این کار را انجام بدهند، خودش یک نیروگاه است، الان یک خط سوم ما با کشور همسایه مان، یک خط سوم انتقال دیگر ما با همسایه دیگر ما هر کدام این‌ها ۱۲۰۰ مگاوات، یکی از آن‌ها ۶۰۰ مگاوات است و خودش مساوی با دو تا نیروگاه است که بتواند در زمستان و تابستان هم تبادل و هم انتقال بدهد.

سوال: نمره می‌توانید بدهید به عملکرد حوزه تجارت خارجی مان در دولت سیزدهم؟

صفری: من نمره بدهم، ولی مثل این که دولت نمره داد وزارت خارجه را اول کرد.

سوال: مبارک تان باشد

صفری: مبارک وزارت خارجه باشد.

مجری: به هر حال شما عضو هستید و مرهون زحمات شما و همکاران شما است.