داستان عجیب یک بیماری که جهان را زیر و رو کرد

به گزارش تابناک، برخی حوادث و اتفاقات، آنقدر عجیب و غریب هستند که گویی روایتگر آن آسمان و ریسمان به هم می‌بافد. یکی از این اتفاقات شیوع بیماری طاعون است که مقدمه بسیاری از تحولات مثبت در اروپا شد. صورت ظاهری ماجرا شیوع دردناک یک بیماری است که جمعیت بزرگی از مردم زمان خود را به کام مرگ کشید. اما این واقعه مقدمه‌ساز گام های بلندی شد که بشریت برای احقاق حق خود و شکل گیری تحولات بزرگی در فرهنگ و زندگی اجتماعی انسان ها برداشت.

گفته می‌شود دندان‌های به جا مانده از اسکلت یک زن در قرقیزستان راز طاعون را برملا کرد

اصل ماجرا چه بود؟

لازم است در ابتدا به اصل واقعه بپردازیم. و آن ورود بیماری مرگبار طاعون به اروپاست. درباره منشاء طاعون نظریات مختلفی وجود دارد اما طبق آخرین دستاوردها که از دندان های جمجمه به جا مانده از یک زن در قرقیزستان کنونی شده منشاء طاعون آسیای صغیر بوده است اما یک نکته مسلم است و این که طاعون به وسیله کاروان های در حال حرکت از چین به غرب یعنی از آسیا تا اروپا و شمال آفریقا منتقل شد و شیوع یافت.

درباره ورود طاغون به اروپا هم روایت غالب می گوید که مغول ها در ادامه لشکرکشی های گسترده خود وقتی به اروپا رسیدند در جریان حمله به شهری به نام کافا در شبه جزیره کریمه که امروز نامش فئودوسیا یا تئودوسیا است، لشکریان مغول به این بیماری آلوده بودند و آنجا در میان لشکریان مغول طاعون شیوع یافت و سپس به مردم شهر کافا هم منتقل گردید.

زمینداران به دلیل کمبود برای اولین بار کارگر مجبور شدند به خواسته های آنها توجه کنند.

ورود بازندگان یک جنگ با همراهی هیولایی

وقتی شهر سقوط کرد سربازانی از این شهر سوار بر کشتی از شهر گریختند و به بندر سیسیل ایتالیا رفتند و با خود طاعون را هم بردند.یک روایت دیگر می گوید یک کشتی حاوی پارچه های گرانقیمت به بندر مارسی فرانسه آغاز همه گیری طاعون در اروپا بوده است.

اما هر چه که بود و طاعون به هر شکلی که وارد اروپا شد اول شهرها و بنادر غربی را درگیر خود کرد چون با کشتی آمده بود و با کشتی هم از شهری به شهر دیگر در بنادر گسترش یافت.طاعون در قرون 14 میلادی و بین سال های 1347 میلادی تا 1351 طی 4 سال کل اروپا را در نوردید و بخش زیادی از جمعیت اروپا را کاهش داد.بنا بر گزارش های تاریخی در برخی شهرها جمعیت یک سوم کاهش یافت.

در آن زمان اقتصاد اروپا این قاره سبز متکی به کشاورزی و حضور بردگان در زمین ها بود. با این حساب طاعون باعث مرگ و میر بردگان و کارگرانی شده بود که در زمینها کار می کردند و با این حساب، به نوعی نیروی کار کم شد.با کم شدن کارگران، آنها برای فعالیت در زمین های کشاورزی با پیشنهادهای کار بیشتری در زمین ها روبرو بودند و همین باعث شد که برای ماندن در یک زمین کشاورزی تقاضای دستمزد بیشتر و شرایط شغلی بهتری کنند.در ابتدا زمینداران در برابر درخواست کارگران مقاومت کردند و این منجر به بروز شورش هایی از سوی کارگران شد.

دست بالای کارگران برای اولین بار

اما در نهایت و با توجه به دست بالای کارگران به دلیل کمبود کارگر کشاورزی، زمینداران عقب نشستند و دستمزد های کارگران افزایش یافت.از سوی دیگر با توجه به رقابت میان اربابان و زمینداران بزرگ برای جذب بیشتر کارگران، موضوع عقد قرارداد و گرفتن تعهدنامه از کارگران برای عدم ترک زمین کشاورزی شان پیش آمد. زمین داران وقتی کارگری را در زمین خود داشتند یا می خواستند او را به زمین خود بیاورند ، مجبور بودند به شکلی رفتار کنند که آن کارگر به زمین کشاورزی رقیب نرود از همین جا توجه به خواسته های کارگران شکل گرفت. از آنجا که توازن کارگر و زمین کشاورزی تغییر کرده بود و کارگران کمتری فعال بودند زمینداران تصمیم گرفتند که با کارگران یک قرارداد امضا کنند و آنها را موظف نمایند که بر اساس قرارداد ، در برابر پیشنهادهای سخاوتمندانه احتمالی رقبا زمین آنها را ترک نکنند. در حالی که پیش از این ابدا قراردادی بین کارگر و کارفرما وجود نداشت و این رابطه بیشتر شبیه رابطه نظام برده داری بود.

طبل تغییر زیر پای طاعون

بدین ترتیب نظام اجتماعی و شغلی در اروپای غربی تغییر کرده و حقوق کارگری و احقاق حق کارگران در برابر زمینداران از این مقطع از تاریخ وارد مرحله جدیدی شد.البته این مساله در سایر قسمت های جهان اتفاق نیفتاد . مثلا در اروپای شرقی میزان مرگ و میر ناشی از طاعون کمتر بود و در نتیجه آنجا زمینداران با مشکل کمبود کارگر روبرو نشدند. یا در در آسیا و مثلا در ایران طاعون قبل تر آمده بود اما همزمان با آن به دلیل حمله مغول، نظامات اجتماعی و اقتصادی و سیاسی ایران تا حد زیادی ویران شده بود . ضمن این که نظام اجتماعی حاکم بر ایران و نوع اراضی کشاورزی و فعالیت های اقتصادی ایرانیان به گونه ای نبود که موضوعاتی مانند کمبود کارگر آن را با مشکل مواجه کند.

چرا در اروپای غربی شد ولی سایر مناطق نه

اما اروپا که در آستانه اتفاقات بزرگی بود با بروز بیماری همه گیر طاعون گام های اولیه اروپا در مسیر رنسانس ارزیابی می شود. در گام های بعد این کمبود کارگر ، زمینداران را وادار کرد که دانش کشاورزی و استفاده از دستگاه های جدید برای تولید بیشتر را به کار گیرند. در واقع طاعون به عنوان یک عامل محرک برای ایجاد تغییر در جامعه اروپا عمل کرد. اروپایی که قرون متمادی زیر سیطره و تسلط کلیسا و پادشاهان زورگو کمترین تغییر و تحولی را به خود دیده بود و از جهان اسلام خیلی عقب افتاده بود. حالا چرخ تغییر در اروپا آرام آرام به حرکت در آمده بود.بنابراین باید گفت در پس پرده طاعون سیاه و تاریخ مرگبارش یک تحول بزرگ در اروپا وجود دارد که توجه بسیاری از مورخان و تحلیل گران تاریخ پیشرفت بشر را به خود جلب کرده است.