سیگنال مثبت ایران به آژانس اتمی؛ مسیر برای شروع مذاکرات هسته ای هموار می شود؟

بین الملل تابناک: مسعود پزشکیان رئیس جمهور جدید ایران چه در کمپین انتخاباتی و چه بعد از پیروزی در انتخابات، بر رفع تحریمها تاکید ویژه داشته است.

وی در سخنرانی خود در مراسم تحلیف گفته بود: برای رفع تحریم‌های ظالمانه از پای نخواهم نشست. دولت من هرگز تسلیم زورگویی، فشار و استانداردهای دوگانه نخواهد شد. تجربه بیش از دو دهه مذاکره با ایران باید دولت‌های طرف مذاکره با ایران را به این درک رسانده باشد که ما پایبند به تعهدات خود بودیم و خواهیم بود. ولی مردم، رهبری و نظام سیاسی ایران به فشار و زیاده‌خواهی پاسخ نمی‌دهند.

انتخاب عباس عراقچی به عنوان وزیر خارجه نیز در همین راستا و برای تعامل با جهان و حل پرونده های مهم سیاست خارجی از جمله رفع تحریمها صورت گرفت. موضوعی که مورد اجماع دولت و حاکمیت است.

در این راستا، عباس عراقچی وزیر خارجه ایران نیز بر رفع تحریمها تاکید ویژه داشته است.

او اعلام کرده است که دستگاه سیاستگذاری خارجی ۲ راهبرد خنثی‌سازی تحریم‌ها و رفع تحریم‌ها را دنبال می‌کند و بر خنثی‌سازی تحریم‌ها اولویت بیشتری داده است.

وی تاکید کرده است که ماموریت دیگر ما در کنار خنثی‌سازی تحریم‌ها، تلاش برای رفع تحریم‌هاست که این ماموریت خاص وزارت خارجه است. ما موضوع رفع تحریم‌ها به صورت شرافتمندانه را دنبال می‌کنیم، این موضوع در دولت سیزدهم پیگیری و ما نیز در دولت چهاردهم تلاش می‌کنیم که این موضوع به صورت عزتمندانه احیا شود و جلو برود.

 عراقچی با بیان اینکه «اگر بتوانیم در رفع تحریم‌ها یک ساعت هم تاخیر نمی‌کنیم»، ادامه داد: تلاش ما در این زمینه مستمر خواهد بود و این موضوع از طریق مذاکره و یا از هر طریق شرافتمندانه دیگری شروع می‌شود و در این زمینه تعجیل و تاخیر بی‌جهتی نخواهیم داشت. مذاکرات را فرسایشی نیز نمی‌کنیم.

وی همچنین تاکید کرده است که اکنون  احیای آن مذاکرات (مذاکرات مرتبط با برجام) به آسانی گذشته نیست و این را باید همه بدانیم. شرایط بین‌المللی عوض شده است، در این فاصله جنگ اوکراین پیش آمده که تاثیرات عمیقی بر نگاه امنیتی اروپایی‌ها و به اصطلاح ترتیبات امنیتی بین‌المللی گذاشته است؛ جنگ غزه، حمله رژیم صهیونیستی و کشتاری که در آنجا صورت گرفته نیز شرایط منطقه را کاملا دگرگون کرده است.

 وزیر خارجه ایران تصریح کرده بود: تصویری که الان وجود داره نسبت به تصویر گذشته، تصویر متفاوتی هست. در خود برجام هم بعضی از تاریخ‌هایی که وجود داشته، گذشته است و لذا برجام به آن شکل فعلی که وجود دارد قابل احیا نیست، به تعبیری حتما باید این سند دوباره باز شود، قسمت‌هایی از آن مورد تغییر واقع شود و این کار آسانی نیست. شما می‌دانید وقتی یک سندی باز می‌شود دیگر دوباره جمع کردن آن کار شاقی است.

 عراقچی گفته بود: در مذاکرات ۱۴۰۰، مذاکرات مربوط به نحوه بازگشت به برجام بود و در مورد خود برجام هیچ مذاکره نداشتیم. اکنون مقداری شرایط متفاوت شده است و ما باید با یک نگاه متفاوتی وارد صحنه  شویم. آن شکل قبلی مذاکرات و توافق برجام، همه این‌ها می تواند یک راهنما و به اصطلاح رفرنس یا مرجعی برای رجوع و استفاده باشند ولی دیگر آن‌ها به آن شکل نمی‌توانند مورد اجرا واقع  شوند؛ مذاکرات جدیدی باید شکل بگیرد، البته همان‌طور که گفتم شرایط در اروپا سخت است، در آمریکا آن‌ها گرفتار انتخابات هستند و کار آسانی نخواهد بود ولی ما همه تلاش خودمان  را خواهیم کرد. این را یک ماموریت و یک تکلیف برای خودمان می‌دانیم که برای کاهش هزینه‌های تحریم‌ها بر مردم و برای رفع تحریم‌ها  تلاش کنیم. حتما اَشکال دیگری برای توافق وجود خواهد داشت که ما دنبال خواهیم کرد.

در واقع طرح گفتگوهای جدید هسته ای ناشی از این موضوع است که اولا ایران ممکن است حاضر نباشد و یا به لحاظ فنی میسر نباشد که برنامه هسته ای خود را به سطح برجام برساند و دوما این موضوع مطرح است که آمریکا نیز مایل به رفع تحریمها مطابق برجام نباشد.

در این راستا ایران، گفتگو را برای پیدا کردن راه حل و برون رفت از شرایط حاکم در موضوع هسته ای در اولویت خود دارد. در این راستا مسعود پزشکان در دومین مناظره انتخابات ریاست جمهوری عنوان کرده بود: وقتی وارد گفتگو می‌شویم اگر با یک گزینه وارد شویم اگر مورد اقبال قرار نگیرد قطع می‌شود. آیا در کشور تصمیم داریم فقط با یک گزینه وارد گفتگو شویم یا گزینه‌های دیگری هم داشته باشیم تا با عزت مصلحت حکمت به نتیجه برسیم. همیشه یک گزینه ممکن است منجر به شکست شود. این موضوع نیز به کارهای کارشناسی بر می‌گردد. ابتدا اینکه باید بدانیم آیا می‌خواهیم مشکلات با دنیا را حل کنیم یا خیر. اگر می‌خواهیم حل کنیم باید گزینه‌ها را بررسی کنیم.

وی تاکید کرده بود: اگر یک گزینه داشته باشیم و آنها هم نپذیرند یعنی می‌خواهیم تا آخر با همین نگاه با تحریم‌ها بمانیم. آیا به مصلحت است؟ هیچ حاکمیتی در داخل قفس نمی‌تواند به شکوفایی و پویایی برسد. برای رسیدن به شکوفایی ابتدا با کشورهای همسایه به تعامل برسیم و سپس با دنیا. لازمه این اقدام داشتن برنامه با استفاده از نظرات کارشناسان و چارچوب‌های قانونی است.

وی گفته بود: هیچ وقت قرار نیست تمام تحریم‌ها را لغو کنیم بلکه باید ببینیم ما چه می‌دهیم و آنها چه می‌دهند. ابتدا باید ببینیم می‌خواهیم مشکلات با دنیا را حل کنیم یا خیر و بعد گزینه‌ها را بررسی کنیم. باید آنچه که منجر به پویایی کشور می‌شود و به مصلحت کشور است را در دستور کار قرار دهیم و متخصصان باید راه برون رفت از این بن بست‌ها را پیدا کنند. به اعتقاد من باید از این بن بست‌ها خارج شویم. من به این شیوه پایان خواهم داد. گام اصلی در بهبود معیشت و پیشرفت کشور رفع تحریم و تعامل با جهان است من با سرعت اقدام خواهد کرد، اما معطل نخواهم ماند. همه مشکلات به دلیل تحریم‌ها نیست.

دولت جدید ایران سیگنال مثبتی برای حل مسائل با آژانس داده است. در این راستا، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی در مصاحبه ای اختصاصی با العربیه گفته است که پاسخی از رئیس جمهور جدید ایران دریافت کرده است که نشان دهنده وجود پتانسیل برای گفت‌وگوهای تازه با هدف تضمین ماهیت صلح آمیز فعالیت های هسته ای ایران است.

«طارق رئوف» رئیس سابق بخش شفاف سازی آژانس بین المللی انرژی اتمی در گفتگو با تابناک در این زمینه گفته است: آژانس در گزارش برجام (پاراگراف 33) بیان می‌کند که مدیرکل پیام تبریکی به رئیس‌جمهور پزشکیان فرستاد و آمادگی خود را برای سفر به ایران و از سرگیری گفتگوها اعلام کرد. و پاسخی از رئیس جمهور مبنی بر تایید موافقت وی برای ملاقات با مدیرکل در مقطع مناسب دریافت کرد.

ابراز تمایل ایران بر حل و فصل موضوع هسته ای در حالی است که آمریکا در حال حاضر به دلیل انتخابات ریاست جمهوری تمایلی برای این گفتگوها نشان نداده است. برای نمونه در واکنش به اظهارات عباس عراقچی، درباره غیر قابل احیا بودن توافق هسته ‌ای با غرب و لزوم انجام مذاکرات جدید، وزارت خارجه آمریکا می‌گوید که «در حال حاضر برجام روی میز نیست.

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا همچنین اعلام کرده که از نظر واشنگتن «دیپلماسی بهترین راه برای رسیدن به راه‌ حلی پایدار و موثر است.»

با وجود این اظهارات، «مارک فینو» سخنگوی اسبق وزارت خارجه فرانسه در گفتگو با تابناک گفته بود مقام معظم رهبری (آیت الله خامنه ای) مذاکره مستقیم با آمریکا را تایید کردند و این فرصت را نباید از دست داد. پیش از انتخابات نوامبر، ممکن است مذاکرات محرمانه ای هم با اروپایی ها و هم با آمریکایی ها برای تجدید تماس و هموار کردن راه برای مذاکرات نهایی پس از انتخابات آمریکا انجام شود.

«پل پیلار» عضو پیشین شورای اطلاعات ملی آمریکا نیز در گفتگو با تابناک مذاکرات غیر رسمی هسته ای را محتمل دانسته بود. وی گفته بود: بعید است که قبل از انتخابات هیچ گونه تحرکی در طرف ایالات متحده در این زمینه وجود داشته باشد و اروپایی ها این را متوجه شده اند. علاوه بر این، بدون مشارکت ایالات متحده نمی توان پیشرفت زیادی در جهت توافق جدید داشت و اروپایی ها نیز مطمئناً این را درک می کنند. بنابراین، رهبران اروپایی احتمالاً در مورد اینکه چقدر می‌توان در این مدت در مذاکرات اروپا و ایران به نتیجه رسید، تردید دارند. با این وجود، آنها ممکن است نوعی گفتگوی غیررسمی با ایران داشته باشند تا فرمول های احتمالی را که مذاکرات رسمی بعدی می تواند در نظر بگیرد، بررسی کنند.