خیز ترکیه برای مصادره نوروز چه معنایی دارد؟

به گزارش تابناک، دولت ترکیه پس از دستگیری اکرم امام اوغلو شهردار استانبول، در چند روز اخیر با اعتراضات گسترده طرفداران حزب جمهوری خواه خلق (CHP) رو‌به‌رو بود. زد و خورد‌های خیابانی، سخنرانی‌های اعتراضی، راه پیمایی دانشجویان و اظهار نظر‌های موافق و مخالف در راس خبر‌های اخیر ترکیه بوده است.

 در حال حاضر سایه اعتراضات خیابانی همچنان بر سر ترکیه سنگینی می‌کند، اما با توجه به تجربیات گذشته حزب حاکم یعنی حزب عدالت و توسعه (AKP) پیش بینی می‌شود شهردار استانبول که اصلی‌ترین رقیب اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری آتی ترکیه بود از صحنه سیاسی این کشور حذف شود و مسیر برای انتخاب چندباره رییس جمهوری فعلی همچنان گشوده بماند.

در کنار حوادث سیاسی اخیر ترکیه، یکی از رویداد‌های بسیار مهم از نظر نگارنده، "مراسم بزرگداشت نوروز" در استانبول بود که دیروز با حضور رجب طیب اردوغان و سخنرانی وی در حضور جمع کثیری از طرفداران حزب عدالت و توسعه برگزار شد.

اردوغان در این مراسم از روی آتش پرید، به تماشای اجرای دکلمه‌ها و آواز‌های ترکی و رقص‌های محلی نشست و در پایان نیز سخنرانی نسبتا مفصلی کرد. او در سخنان خود به مطالبی، چون معنویت ماه مبارک رمضان، حمایت ترکیه از غزه، مبارزه با ترور، محکومیت اعتراضات اخیر طرفداران شهردار استانبول و از همه مهمتر بحث نوروز پرداخت.

اردوغان در حالی نوروز را میراث گذشتگان ملت ترک نامید و بر آن تاکید کرد که خود چند بارمجبور شد ترجمه این واژه فارسی را به ترکی بیان نماید. این نخستین بار نیست که سیاستمداران کشور دوست و برادر ما برای مصادره میراث فرهنگی و معنوی ایرانیان تلاش می‌کنند. البته کوشش آن‌ها در گذشته در ترک نامیدن مشاهیری، چون جلال الدین محمد بلخی، ابوعلی سینا، شیخ اشراق و امثال آن نتیجه مثبتی برایشان داشته است، اما تلاش آن‌ها برای مصادره نوروز که ایرانیت از سر و روی آن می‌بارد جای بسی تعجب و شگفتی است.

 اردوغان در قسمتی از سخنان خود با اخذ تایید حاضران، بشارت داد که به زودی از مجلس ترکیه خواهد خواست ۲۱ مارس هرسال را عید بهار و برادری اعلام کند. او گفت در نشست آتی دولت‌های ترک زبان که در ماه می‌در مجارستان برگزار می‌شود نیز به کشور‌های عضو "سازمان دولت‌های ترک" پیشنهاد بزرگداشت مشترک نوروز را خواهد داد.

به نظر می‌رسد ایرانیان مسلمان از این که ملت‌های دیگر هم نوروز را جشن بگیرند نه تنها گلایه‌ای نداشته باشند بلکه خوشحال هم بشوند؛ اما آن چه مهم و قابل تامل است مصادره مواریث فرهنگی یک ملت است.

این که آقای اردوغان نوروز را به عنوان عید ملی ترک‌ها در مجلس ترکیه به تصویب برساند و هرسال چند روزی را هم در نوروز تعطیل رسمی اعلام کند اشکالی ندارد؛ اشکال کار آن جاست که هیچ بحثی از ریشه تاریخی این رویداد زیبا نکند و سرچشمه آن را که ایران است کاملا به فراموشی بسپارد و در برنامه مفصل بزرگداشت نوروز به هیچ وجه نامی از ایران نبرد، و آن را سنتی کاملا ترکی بداند. 

سال نوی ترک‌ها قرنی است که براساس تقویم میلادی رقم می‌خورد. جناب آتاترک برادران و خواهران مسلمان ما در ترکیه را مجبور کرد سال نو را با مسیحیان و براساس تقویم آن‌ها جشن بگیرند. استفاده از نماد بابا نوئل و تزیین درخت کاج و نماد‌های دیگر غربی و مسیحی صد سالی است که در ترکیه رواج دارد. ترکیه اصولا در این صد سال با "بحران شدید هویت" مواجه بوده است. کارگزاران نظام حاکمیتی این کشور سال هاست برای پر کردن پرتگاه عمیق فرهنگی ایجاد شده درصدد بوده‌اند چهره‌های شاخص فرهنگ غنی شرقی، اسلامی، ایرانی را به نام "ترک" به خورد مردم دهند و ناسیونالیسم ترکی را در صدر بنشانند و آن را قدر نهند. 

در اوضاع قمر در عقرب فعلی به مسئولان فرهنگی و سیاسی کشورمان باید گفت: آقایان محترمی که درقبال چنین اتفاقاتی در ترکیه چشمان خود را بسته و سر در جیب مراقبه فرو برده‌اید، دور نیست روزی که "نوروز باستانی و ایرانی" رنگ و روی ترکی بگیرد و هموطنان مان برای شرکت در جشن‌های نوروزی اول تا سیزدهم فروردین هرسال عازم ترکیه شوند. حداقل کاری که شما می‌توانید بکنید و متاسفانه روشن است که نخواهید کرد احضار سفیر ترکیه به وزارت خارجه و دادن تذکر جدی به اوست. باید از نمایندگان فرهنگی و سیاسی خود بخواهید که در دیدار‌های عمومی و خصوصی خود به مسئولان ترکیه‌ای گوشزد کنند که می‌توان از خوان گسترده و پرنعمت نوروز استفاده کرد و بهره برد، اما باید اذعان داشت که سرچشمه این عید دلنشین تمدن غنی ایرانی است. فراموش نکنید که شما امانتدار سرمایه‌های مادی و معنوی ملت مسلمان ایران هستید؛ اجازه تاراج این ثروت را به دیگران ندهید.

داود وفایی، کارشناس ارشد مسائل ترکیه