در بيانيه پاياني شانزدهمين اجلاس كشورهاي عضو جنبش عدم تعهد كه شامگاه جمعه در اختتاميه اين اجلاس و طي 11 بند منتشر شد، اعضاي «نم» بر لزوم جهانشمول بودن نقش سازمان ملل، اهميت فزاينده كشورهاي در حال توسعه، ايجاد كشور مستقل فلسطين و حق برخورداري كشورها از انرژي صلح‌آميز هسته‌يي تاكيد كردند.
به گزارش «تابناک» متن كامل اين بيانيه به شرح زير است:
«ما سران کشورهای عضو جنبش عدم تعهد در شانزدهمین نشست خود در نهم و دهم شهریور 1391 در تهران ـ جمهوری اسلامی ایران ـ گرد هم آمده‌ایم و شرایط بین‌المللی را با هدف کمک موثر به حل مشکلات عمده‌ای که موجب نگرانی همه کشورهای عضو جنبش و کل بشریت است، مرور کردیم و با الهام از بینش، اصول و اهداف جنبش عدم تعهد که در کنفرانس‌های واندونگ (1955) و بلگراد (1961) مورد تاکید قرار گرفته‌اند و مبنای تلاشهایمان برای دستیابی به جهانی توام با صلح، برابری، همکاری و رفاه برای ملت‌ها هستند و نیز با تمسک به تجارب جنبش در گذشته و توان بالقوه کنونی آن، با تاکید مجدد بر اینکه جنبش، اصول و اهداف جنبش عدم تعهد و شرایط کنونی بین‌المللی همچنان معتبرند، با تکیه بر دستاوردهای گذشته جنبش در مبارزه علیه امپریالیسم، استعمار، استعمار نو، نژادپرستی، آپارتاید، استکبار و تمامی اشکال مداخله خارجی، تجاوز، اشغال، سلطه‌جویی و تاکید بر لزوم کنار ماندن از ائتلاف‌های معطوف به قدرت و رویارویی‌ها که همچنان محورهای اصلی در سیاست‌های جنبش خواهند بود، با تجدید عهد با اصول و اهداف جنبش عدم تعهد و نیز تعهد به تلاش در جهت کمک سازنده برای افکندن طرحی نو در روابط بین‌المللی بر مبنای اصولی همچون همزیستی مسالمت‌آمیز، همکاری منصفانه بین ملت‌ها و حق برابری کشورها، با تاکید بر اصول شامل: حاکمیت ملی کشورها برابری دولت‌ها، تمامیت ارضی کشورها و عدم دخالت در امور آنها، با اتخاذ تدابیر لازم برای جلوگیری از اقدامات تجاوزکارانه و دفع این اقدامات یادیگر انواع نقض صلح، تشویق و ترغیب همگان به حل و فصل اختلافات بین‌المللی از راههاي صلح‌آمیز یا به هر طریقی که صلح و امنیت بین‌المللی و عدالت به خطر نیفتد، ضمن خودداری از تهدید و یا استفاده از زور بر علیه تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی هر کشور به هر طریقی که مغایر اهداف و اصول منشور سازمان ملل متحد باشد، با توجه به نکات فوق اعلام می‌کنیم:
تاكيد بر لزوم شكل‌گيري نظامي جامع براي مديريت جهاني، بر مبناي عدالت1- شکل‌گیری نظامی منصفانه، جامع، شفاف و موثر برای مدیریت مشترک جهانی، بر مبنای عدالت و انصاف و مشارکت همه کشورها، جهت مواجهه با چالش‌ها و مخاطرات کنونی که از تهدیدات امنیتی، خطرات زیست‌محیطی، تغییر آب و هوا، مهاجرت، بیماری‌های واگیردار، اقدامات اقتصادی بین‌المللی و غیره ناشی می‌شود، ضروری است. برای برپایی چنین نظامی اعضای جنبش عدم تعهد بايد مواضع خود را هماهنگ و نیروهای خود را بسیج كند و در جهت تامین منافع کشورهای در حال توسعه گام بردارند. در این رابطه، اولویت‌هایی باید به شرح زیر باید در نظر باشد:
ساختار کنونی تصمیم‌گیری بین‌المللی در زمینه صلح و امنیت ناکارآمد استالف- حوزه مدیریت مشترک جهانی بسیار گسترده است و علاوه بر موضوعات مربوط به توسعه، بسیاری از دیگر مسائل و موضوعات مورد توجه و نگرانی کشورها را نیز شامل می‌شود. جهان با چالش‌هایی در زمینه‌های امنیتی، اجتماعی، زیست‌محیطی، بهداشتی، پناهندگان، مواد مخدر، جرائم سازمان‌یافته فراملی، حملات سایبری و تروریسم، مواجه است. حفظ صلح و امنیت بین‌المللی همچنان در صدر دستور کار بسیاری از کشورها قرار دارد. ساختار کنونی تصمیم‌گیری بین‌المللی در زمینه صلح و امنیت ناکارآمد است و در برابر تغییر از خود مقاومت بیشتری نشان می‌دهد.
سازمان ملل متحد نقشی اساسی در شکل‌دهی به چارچوب حقوقی و اساسی مدیریت جهانی ایفا كندب- سازمان ملل متحد به عنوان نهادی جهانشمول باید نقشی اساسی در شکل‌دهی به چارچوب حقوقی و اساسی مدیریت جهانی ایفا كند. بنابراين این سازمان می‌تواند و باید نقشی مهم در تلاش برای یافتن راه‌حل‌های مشترک برای مسائل مشترک مانند ایجاد هماهنگی بین تمامی سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی دیگر داشته باشد. برای اینکه سازمان ملل متحد در خط مباحث مربوط به مدیریت جهانی قرار گیرد تقویت و اصلاح آن باید در مرکز توجه باشد. برای دستیابی به چنین هدفی، احیا و تقویت نقش مجمع عمومی سازمان ملل، از جمله در زمینه حفظ صلح و امنیت بین‌المللی تجدید ساختار شورای امنیت با این هدف که این دو نهاد منعکس‌کننده واقعیت‌های جهان امروز باشند، ضروری است.
تاكيد بر اهمیت و جایگاه فزاینده کشورهای در حال توسعهج- اهمیت و جایگاه فزاینده کشورهای در حال توسعه از نظر اقتصادی باید در ساختارهای مدیریتی نهادهای کلیدی بین المللی انعکاس یابد. تصمیمات کلیدی مربوط به موضوع مدیریت جهانی دیگر نمی توانند در انحصار گروه کوچکی از کشورهای توسعه یافته بمانند. با توجه به اینکه سیاستگذاری در قبال شمار کثیری از موضوعاتی انجام می شود که همه کشورها را تحت تاثیر قرار می دهند، ضروری است که کشورهای در حال توسعه حضور و نقش بیشتری در نهادهای مهمی که در صدد هماهنگی سیاست ها در سطح بین المللی هستند، داشته باشند.
بحران‌های چند سال اخیر تاثیرات سوئی در کشورهای در حال توسعه داردد- بحران‌های چند سال اخیر عدم کفایت‌ها و نارسایی‌های نهادهای مالی و اقتصادی بین‌المللی را كه تاثیر سوئی بر توانایی‌های آنها برای پرداختن به بحران‌ها و حرکت در جهت ایجاد هماهنگی‌های لازم در سطح کلان دارد، عیان ساخته است. از آنجا که این نهادها طی دوره بعد از جنگ دوم ایجاد شده‌اند، قادر به حل و فصل چالش‌های جهان کنونی نیستند و این امر تاثیرات سوئی در کشورهای در حال توسعه دارد.
زندگی صلح‌آمیز در صورتی میسر است که تنوع در جامعه جهانی به رسمیت شناخته شودهـ- در جامعه بین‌المللی هر ملتی دارای ارزش‌ها و نظرات خاص خود است. زندگی صلح‌آمیز و توام با همکاری در صورتی میسر است که تنوع در جامعه جهانی به رسمیت شناخته شده و مورد احترام باشد. بنابراين تلاش برای تحمیل ارزش‌ها بر سایر اعضای جامعه بین‌المللی باید پرهیز شود.
تاكيد بر لزوم ايجاد كشور مستقل فلسطين2- اشغال سرزمین فلسطین و جنایات مستمر رژیم صهیونیستی بر اراضی اشغالی همواره علت اصلی وضعیت بحرانی در خاورمیانه بوده است. هر راه حلی برای این بحران مستلزم پایان بخشیدن به اشغال، اعاده حق لاینفک مردم فلسطین در رابطه با حق تعیین سرنوشت آنها و ایجاد کشوری پایدار و مستقل در فلسطین با پایتختی قدس شریف است. اعاده حقوق ملی مردم فلسطین، تنها راه برقراری صلح پایدار و منصفانه در منطقه است.
نژادپرستی و تبعیض نژادی توهین آشکارای به کرامت و برابری انسانهاست3- نژادپرستی و تبعیض نژادی توهین آشکارای به کرامت و برابری انسانهاست. اشکال جدید نژادپرستی و جنایات مرتبط با آن در قسمت‌های مختلف جهان موجب نگرانی بسیار است. در نتيجه، ضروری است که با اتخاذ تصمیمات قاطع و داشتن اراده سیاسی به تمامی اشکال و نمادهای نژاد پرستی و تبعیض نژادی، بیگانه هراسی، اسلام هراسی و مانند آن و نیز بردگی تحت اشکال جدید و قاچاق انسان در هر جایی که اتفاق افتد، پرداخته شود.
مسائل حقوق بشری باید بر اساس رویکردی غیرگزینشی و عادلانه مدنظر قرار گیرند4- تمامی انواع حقوق بشر غیر قابل تفکیک و مرتبط با هم هستند. مسائل حقوق بشری باید بر اساس همکاری و رویکردی سازنده، غیر تقابلی، غیر گزینشی، عادلانه، منصفانه، بی طرفی، متوازن، عینی و دور از ملاحظات سیاسی مدنظر قرار گیرند. احترام به تنوع فرهنگی، حاکمیت ملی و تمامیت ارضی، عدم مداخله در امور داخلی کشورها، با مد نظر قرار دادن ویژگی های فرهنگی، مذهبی، اجتماعی، تاریخی و سیاسی هر کشور از دیگر اصولی است که باید مبنای پرداختن به موضوعات حقوق بشری باشد. توجه ویژه به حقوق و ظرفیت های زنان و جوانان و مشارکت آنان در فرآیندهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ضرورت دارد.
پیمان منع اشاعه سلاح‌های هسته‌يی حقی را برای کشورهای دارنده تسلیحات هسته‌يی بوجود نمی‌آورد5- تسلیحات هسته‌يی غیرانسانی‌ترین سلاح‌هایی هستند که تاکنون ساخته شده‌اند. حفظ و نگهداری توان هسته‌يی تاکتیکی و راهبردی و مدرن‌سازی مستمر آنها و دکترین‌های نظامی نوین که توجیه‌گر استفاده از آنها، خصوصا علیه کشورهای فاقد سلاح هسته‌يی هستند، بزرگترین تهدید علیه افراد بشرند. پیمان منع اشاعه سلاح‌های هسته‌يی حقی را برای کشورهای دارنده تسلیحات هسته‌يی جهت حفظ زرادخانه‌های خود به طور نامحدود بوجود نمی‌آورد. کشورهای یاد شده باید به تعهدات خود در چارچوب ماده 6 پیمان منع اشاعه برای نابودی کلیه سلاح‌های هسته‌يی خود در یک چارچوب زمانی مشخص عمل کنند و در این راستا تدوین کنوانسیون جامع امحا سلاح‌های هسته ای ضرورت دارد.
انتخاب کشورها، از جمله ایران براي استفاده صلح‌آمیز از فناوری هسته‌يی باید محترم شمرده شود6- تمامی کشورها باید بتوانند از حق مسلم و انکارناپذیر خود برای توسعه، تحقیر، تولید و استفاده از انرژی هسته‌يی برای مقاصد صلح جویانه، بدون تبعیض و منطبق با تعهدات حقوقی مربوطه بهره‌مند شوند. بنابراین، هیچ چیزی نباید به نحوی تفسیر شود که حق کشورها برای توسعه انرژیاتمی برای مقاصد صلح‌آمیز را منع یا محدود كند. تصمیمات و انتخاب کشورها، از جمله جمهوری اسلامی ایران در زمینه استفاده صلح‌آمیز از فناوری هسته‌يی و سیاست‌هایشان در زمینه چرخه سوخت باید محترم شمرده شود.
هرگونه حمله یا تهدید به حمله علیه تاسیسات صلح‌آمیز هسته‌يی نقض جدی حقوق بین‌الملل است7- مصونیت فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌يی باید محترم شمرده شود و هرگونه حمله یا تهدید به حمله علیه تاسیسات صلح‌آمیز هسته‌يی فعال یا در حال ساخت به منزله خطری جدی علیه انسانها و محیط زیست است و نقض جدی حقوق بین‌الملل، اصول و اهداف منشور ملل متحد و مقررات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به شمار می‌آید. در نتيجه، تدوین سندی جامع و بین‌المللی که حمله یا تهدید به حمله علیه تاسیسات هسته‌يی مورد استفاده برای تولید انرژی را منع کند مورد نیاز مبرم است.
اعضاي «نم» از تصویب یا اجرای اقدامات یا قوانین قهرآمیز یکجانبه خودداري كنند8- کشورهای عضو جنبش عدم تعهد توافق می‌كنند که از شناسایی، تصویب یا اجرای اقدامات یا قوانین قهرآمیز یکجانبه یا فرامرزی، شامل تحریم‌های یکجانبه اقتصادی و دیگر اقدامات تهدیدآمیز علیه کشورها و اعمال محدودیت‌های خودسرانه علیه سفر اشخاص که هدفشان اعمال فشار به کشورهای عضو جنبش عدم تعهد ـ از طریق اعمال تهدید بر علیه حاکمیت و استقلال و آزادی در تجارت و سرمایه‌گذاری ـ است خودداری کنند.
کشورهای عضو جنبش همچنین توافق دارند که مانع از تهدید حق کشورها برای تصمیم گیری بر مبنای اراده آزاد خود و در چارچوب نظام‌های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی خود شوند چراکه چنین اقدامات و یا قوانینی به منزله نقض آشکار منشور ملل متحد، قوانین بین‌الملل، نظام تجاری چندجانبه و هنجارها و اصول حاکم بر روابط دوستانه میان کشورها است. در همین راستا کشورها توافق کرده‌اند با چنین اقدامات و قوانین و کاربرد آنها مخالفت و آنها را محکوم كنند و به نحوی مجدانه در صدد خنثی کردن چنین تلاش‌هایی باشند. همچون مجمع عمومی و دیگر نهادهای سازمان ملل متحد، اعضای جنبش عدم تعهد نیز از کشورها می‌خواهند در همین راستا عمل كنند. اعضای جنبش همچنین خواستار آن هستند که کشورهایی که چنین اقداماتی اتخاذ یا چنین قوانینی را وضع می‌کنند بخواهند که بلافاصله و به طور کامل اقدامات یاد شده را لغو كنند.
تمامی اقدامات تروریستی از جمله تروریسم دولتی، باید بدون هرگونه ابهامی محکوم شود9- تمامی اقدامات تروریستی از جمله تروریسم دولتی، باید بدون هرگونه ابهامی محکوم شود. همه دولت‌ها باید در رابطه با تهدید تروریسم که بر صلح، امنیت، ثبات و توسعه بسیاری از کشورهای عضو جنبش عدم تعهد تاثیر منفی می‌گذارد، به تعهدات بین‌المللی خود پایبند باشند و در جهت تحقق جهانی عاری ازتروریسم بکوشند. تمامی قربانیان تروریسم از جمله دانشمندان و محققین ایرانی که قربانی اقدامات تروریستی ضدبشری شده‌اند شایسته عمیق‌ترین ابراز همدردی هستند.
گفت‌وگو میان ادیان، فرهنگ‌ها و تمدن‌ها ارتقا يابد10- ضروری است که با تلاش‌های معطوف به تحمیل تک‌فرهنگی یا تحمیل مدل‌های خاص، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، حقوقی یا فرهنگی مخالفت شود و گفت‌وگو میان ادیان، فرهنگ‌ها و تمدن‌ها که می‌تواند به تقویت صلح، امنیت، ثبات و توسعه، احترام به تنوع‌گرایی بر اساس عدالت، اخوت و برابری و کاهش تقابل کمک کند، ارتقا یابد.
جنبش عدم تعهد درصدد ایجاد سازوکاری مستحکم برای پیگیری اهداف و اجرای مصوبات خود باشد11- جنبش عدم تعهد باید تمامی امکانات خود و اعضا را برای اجرای تصمیمات و اراده سران کشورهای عضو که در اسناد جنبش منعکس می‌شوند به کار گیرند. بر همین اساس جنبش باید در صدد ایجاد سازوکاری مستحکم برای پیگیری اهداف و اجرای مصوبات خود باشد.»
