احساس تنهایی، سرخوردگی و در نهایت اقدام به خودکشی؛ معضلاتی که به جرأت می توان گفت در بین زنان و دختران ما روند افزایشی را طی می کنند و طبق بررسی های انجام شده، در آنها عوامل سبب سازی مثل اختلافات خانوادگی و زناشویی، بیکاری و اختلالات روانشناختی که در بسیاری از موارد نادیده گرفته می شوند، نقش اساسی دارند.
به گزارش مهرخانه، افسردگی یکی از اختلالات روانشناختی ست که شیوع بیشتری دارد، اما متأسفانه به بیماری ها و اختلالات روان در کشور ما توجه چندانی نمی شود که البته طبق نظر پزشکان این حوزه، اختلالی مانند افسردگی در تمام جنبه‌های زندگی تأثیرگذار خواهد بود و می تواند شرایط فردی، اجتماعی، شغلی و خانوادگی افراد را تحت الشعاع قرار دهد.
ازطرفی تحقیقات ثابت کرده است که شیوع افسردگی در بین زنان بیشتر از مردان است، به همین خاطر تلاش کرده ایم در این گزارش ضمن گفت و گو با دکتر لیلا علیزاده روانشناس به بررسی علل و علائم این بیماری در بین زنان و دختران بپردازیم.
علیزاده در این خصوص بیان داشت: افسردگی زنان و دختران در جامعه ما بنا به دلایل اجتماعی و اقتصادی مختلف ممکن است به وجود آید و می تواند سرچشمه بسیاری از مشکلات و آسیب های اجتماعی و در عین حال اختلافات خانوادگی باشد.
وی ادامه داد: در واقع تعریفی که از افسردگی می شود این است که افسردگی شامل تغییراتی در خلق است. البته زمانی ما تشخیص می دهیم که فرد دچار افسردگی ست که با علائم دیگری هم همراه باشد. علائمی نظیر تغییر در خواب، فعالیت های روزانه، اشتها، وزن و یکسری تغییرات در افکار فرد.
دلایل بروز افسردگی
پاسخ به پرخاشگری
این روانشناس در ادامه تصریح کرد: دلایل زیادی وجود دارد که افسردگی را به وجود می آورد؛ در نظریه روانکاوی مطرح می شود که مسئله پاسخ به پرخاشگری باعث به وجود آمدن افسردگی می شود و در واقع پرخاشگری یکی از بنیان های اولیه فردی در نظریه های روانکاوی ست.
تقویت نشدن رفتارهای خوب و مثبت/ برآورده نشدن انتظارات
وی ضمن اشاره به اینکه نظریه یادگیری یکی دیگر از نظریاتی ست که در خصوص افسردگی مطرح شده است، بیان داشت: در این نظریه مطرح می شود که به دلیل تقویت نشدن رفتارهای خوب و مثبت و همچنین برآورده نشدن انتظاراتی که فرد دارد، افسردگی به وجود می آید.
اثرگذاری مسائل اجتماعی و اقتصادی
علیزاده خاطرنشان کرد: جدای از آنچه گفته شد نمی توان از اثربخشی مسائل اجتماعی و اقتصادی غفلت کرد؛ در واقع احساس تنهایی، کار بدون دستمزد و فقر اقتصادی، بها ندادن به ارزش های اجتماعی در جامعه، خشونت، نداشتن مشارکت اجتماعی و گذران بدون برنامه اوقات فراغت به دلیل کمبود امکانات و بالا بودن هزینه ها، از جمله علل بروز افسردگی در میان زنان است.
از جمله علائم افسردگی؛ اندوه، احساس بی ارزشی، تفکر درباره مرگ و خودکشی
این روانشناس تصریح کرد: دو نوع افسردگی داریم؛ افسردگی یک قطبی و دو قطبی که در نوع دوم علاوه بر احساس ناراحتی و اندوه با علائمی مثل پرحرفی و فعالیت زیاد نیز رو به رو خواهیم بود، البته به طور کل زنان کمتر از مردان به افسردگی دوقطبی مبتلا می شوند.
علیزاده ادامه داد: علائم افسردگی به طور کل شامل اندوه، اضطراب، احساس بی ارزشی، منفی گرایی، پرخوابی و کم خوابی، اشتهای زیاد،کاهش وزن، کاهش اشتها، تفکر درباره مرگ و حتی خودکشی ست.
ضرورت تشخیص بالینی افسردگی
وی تأکید کرد: باید در خصوص افسردگی تشخیص بالینی داده شود و تنها به این علائم نمی توان اکتفا کرد؛ چراکه علائم افسردگی نباید با علائم اختلالات دیگر اشتباه گرفته و با آنها تلفیق شود زیرا باعث بروز بیماری دیگری می گردد.
نقش عواملی مثل ارث، محیط و شخصیت فرد در بروز افسردگی
این روانشناس در ادامه به عواملی که ممکن است در بروز افسردگی فرد اثرگذار باشد اشاره کرد و گفت: به طور کل نمی توان گفت این مسئله ارثی ست، اما از آن هم نمی توان غافل شد. برخی تحقیقات نشان داده که امكان بروز افسردگی در فردی كه سابقه ابتلای به این بیماری را در خانواده خود داشته، زیاد است؛ به ویژه افسردگی از نوع دو قطبی، اما در هر حال افرادی كه سابقه ژنتیكی هم ندارند ممكن است به این بیماری دچار شوند و یا افرادی که سابقه خانوادگی دارند دچار نشوند.
خشونت و آزارهای جنسی مساوی ست با بروز افسردگی
وی ضمن اشاره به تحقیقات صورت گرفته اضافه کرد: تحقیقات نشان می دهد که خشونت و آزارهای جنسی علیه زنان، افسردگی را به ارمغان می‌آورد. همچنین اختلافات خانوادگی و زناشویی، درگیری با بستگان، بیکاری و اعتیاد هم افسردگی به همراه دارد.
این روانشناس ادامه داد: شواهد نشان می دهد که افسردگی بیشتر در دوران جوانی و میانسالی افراد، بروز می کند؛ چراکه فرد در تکاپوی بیشتری ست و در جامعه برای اثبات خود و طی کردن مراحل زندگی از تحصیلات، شغل و ازدواج گرفته تا تجربه مادری با تنش های بیشتری مواجه است.
وی در ادامه گفت: همجنین دوره هایی مانند دوره قاعدگی، دوره بعد از وضع حمل و یائسگی نیز نوسان هایی را در روحیه و خلق زنان ایجاد می کند و ممکن است در دوره های کوتاه مدت به بروز افسردگی منجر شود.
بالارفتن سن ازدواج و افسردگی دختران/ افسردگی در زنان متأهل کمتر است
این روانشناس ضمن اشاره به بالارفتن سن ازدواج در بین افراد جامعه به خصوص دختران اظهار داشت: این امر تأثیر بسیار منفی بر روی افراد دارد. تحقیقات نشان داده اند که دختران مجرد بیش از زنان متأهل دچار افسردگی می شوند.
علیزاده ادامه داد: در خصوص زنان شاغل و یا خانه دار هم، مطالعات متناقض هستند؛ یعنی از یک سو مطالعاتی وجود دارد که نشان می دهد در زنان شاغل افسردگی بیشتر است و از سوی دیگر تحقیقاتی هست که نشان می دهد در زنان خانه دار این قضیه وجود دارد. پس در این خصوص هم نمی توان به طور قطع سخن گفت.
درمان افسردگی
درمان های دارویی رایج ترین روش درمانی
علیزاده در ادامه به روش های درمانی افسردگی اشاره کرد و گفت: متأسفانه بخشی از ناامیدی ناشی از افسردگی سبب می شود که فرد درمان پذیر بودن بیماری را باور نکند اما روش های درمانی مؤثر بسیار وجود دارد و این درمان ها به دو گروه عمده دارویی و غیردارویی تقسیم می شوند.
این روانشناس اضافه کرد: درمان های غیردارویی شامل روان درمانی و رفتار درمانی است. البته متأسفانه گرایش مردم بیشتر به سمت دارودرمانی ست و گمان می کنند از این راه سریع تر به جواب می رسند. اما من معتقد به روش های تلفیقی هستم؛ یعنی روش های درمانی دارویی و غیردارویی در کنار هم.
وی تصریح کرد: در واقع روانشناسان و روانپزشکان باید در کنار هم به درمان بیمار بپردازند. اگر نیاز به تجویز دارو بود این کار صورت گیرد و اگر نیاز نبود با روش های درمانی رفتاری و شناختی به درمان فرد پرداخته شود. به طور مثال تجویز یک نوع ورزش در چند روز هفته می تواند حال یک بیمار را خوب کند بدون آنکه دارویی استفاده کرده باشد و یا حداقل در کنار مصرف دارو سریع تر به نتیجه می رسد.
ابتلا 20 تا 40 درصدی زنان به افسردگی
علیزاده خاطرنشان کرد: متأسفانه 20 تا 40 درصد زنان ما دچار افسردگی هستند که تنها دارودرمانی می شوند و نزد روانشناس نمی روند، با وجود آنکه نیاز به رفتاردرمانی در آنها احساس می شود.
در قرهنگ مرد سالاری تحمل خشونت های آشکار و پنهان منجر به اقسردگی زنان می شود. تهدید زن های صیغه ای و آزادی های مردان در سلب حقوق اولیه زنان ودختران را از ازدواج می تر ساند چرا که بعد از ازدواج هیچ حقی به جز تمکین در قانون برای زنان دیده نشده است. حق کار، مسکن ،سفر...بعد از ازدواج از زنان سلب می شود یعنی بعد از ازدواج رنان صغیر یا محجور می شوند.