«سخت، کند، جدي» اينها کلماتي هستند که روزهاي گذشته ميان ديپلمات‌هاي هسته‌اي ايران و قدرت هاي جهاني در هتل گران قيمت و 5 ستاره کوبورگ وين رد و بدل شدند تا چند گام به امضاي توافق نامه نهايي بر سر پرونده هسته اي ايران نزديک شوند. چهارمين دور از مذاکرات سه روزه ايران و 1+5 پس از توافق ژنو بعداز ظهر روز جمعه با ديدار مسئولان هيئت هاي مذاکره کننده ايران و 1+5 به پايان رسيد.
به نوشته ابتکار، اين نخستين نشست جدي ايران و اعضاي دائم شوراي امنيت سازمان ملل متحد به همراه آلمان و اتحاديه اروپا پس از توافق ژنو است که به توافق نامه نهايي و جامع ميان ايران و غرب پرداخته و به آن ورود کرد. ايران و گروه کشورهاي 1+5 تنها تا پايان تيرماه سال جاري، زمان تعيين شده براي اجراي توافق ژنو، فرصت دارند که توافق نهايي را اعلام و پاي آن را امضا کنند، در غير اينصورت اين زمان براي بحث و بررسي هاي بيشتر بايد تمديد شود.
اين دور از مذاکرات سه روزه وين در حالي برگزار شد که طرفين مذاکره کننده بايد به جزئيات تمامي موضوعات مورد نظر و طرح شده از ابتداي مذاکرات هسته اي در مهر ماه سال گذشته تاکنون با هدف حل و فصل نهايي آن مي پرداختند و از اين بابت با چالش هاي فراواني در مسير اختلاف نظرات موجود مواجه شدند.
عباس عراقچي، مذاکره کننده ارشد ايراني و معاون ظريف بعدازظهر روز جمعه و پس از پايان مذاکرات در جمع خبرنگاران داخلي حاضر شد و به صراحت از گسترده گي اخنلافات موجود ميان ايران و 1+5 گفت و تصريح کرد: بحث هاي خوبي داشتيم اما پيشرفتي در نگارش متن نداشتيم که البته به نظرم اين مسئله طبيعي است.
آنطور که عراقچي به خبرنگاران گفت اين دور از مذاکرات شاهد هيچ پيشرفتي نبوده اختلاف نظرات بسياري بر فضايي که مقامات آمريکايي آن را کند و جدي ارزيابي کرده بودند، حاکم بود. اکنون اما همه نگاه ها در انتظار دور بعدي مذاکرات است، مذاکراتي که شايد ايران و 1+5 بتوانند از سد اختلافات عبور کنند و گام به گام به تنظيم و نگارش نهايي توافق جامع نزديک شوند.
در اين بين، «امير محبيان» استاد دانشگاه و تحليلگر مسائل ايران در گفت وگویی به ارزيابي کلي فضاي مذاکرات و راهبردي که احتمالا مذاکره کنندگان ايراني بايد در مذاکرات بعدي در پيش بگيرند پرداخت. وي در اين باره، گفت: تيم مذاکره کننده بايد که برخلاف انتظارات، گذشت زمان به نفع هيئت ايراني است، آن هم در شرايطي که موقعيت ژئوپلوتيکي منطقه به نفع ما در حال تغيير است.
مذاکره کندگان ايران و غرب در مذاکرات اخير وين به ديوار اختلافات برخوردند، گذشتن از فضاي سخت و کند مذاکرات و نزديک شدن ديدگاه هاي طرفين ممکن است؟ به چه نحوي؟هميشه گفته‌اند که شيطان در جزئيات نهفته است؛ پس از عبور ايران و غرب از کليات مسائل في مابين، اکنون گفت‌وگوهاي ايران و 1+5 وارد فاز عملياتي و نگارش توافق‌نامه شده است که طبعا مي‌تواند نقطه آغاز چالش‌هاي حقوقي باشد. به نظر مي‌رسد اگر تاکنون بر سر کليات توافقاتي اجمالي صورت مي‌گرفت، اکنون زماني است که طرفين بايد با توان حقوقي خود به صحنه بيايند تا نگارش متني قدرتمند را که کمترين آسيبي براي خود و در عين حال بيشترين منفعت را داشته باشد، تنظيم کرد.
به نظر شما بايد تدابير و اقدامات خاصي با توجه به حجم اختلافات انديشيده شود؟بله؛ تيم مذاکره کننده هسته‌اي بايد از اين به بعد مذاکرات کارشناسي را از متخصصان عالي حقوق بين الملل با وسواس کامل لغوي و حقوقي تشکيل دهد زيرا هر کلمه که نگارش شود علاوه بر بار معنايي تعهدات حقوقي بسياري نيز به دنبال دارد؛ به عبارتي ديگر اکنون نتيجه‌گيري از توان ديپلماتيک هيات مذاکره کننده در قالب‌هاي حقوقي به رسميت شناخته مي‌شود و به هيچ وجه نبايد فشارهاي احساسي يا رواني بر کارشناسان وارد شود؛ زيرا هرگونه فشار رواني از نيروهاي خودي به سمت کارشناسان در حوزه مذاکرات فني نه تنها کمکي به تيم هسته اي ايران نيست بلکه کمک بي اجر و مواجب به رقيبي است که منتظر اغتشاش ذهني کارشناسان و کسب امتياز است. از همين رو وزارت خارجه بايد در دو فاز عمل کند: نخست فاز تبليغاتي است که بر اساس آن بايد فشار رواني گستردهاي را به طور حساب شده به رقيب خود وارد کرده و آنها را در نگارش متن وادار به تساهل کند. ثانيا پشت هر حرکت حقوقي بايد ده‌ها کارشناس خبره حقوقي قرار بگيرد و تهران چه پيش و چه پس از مذاکرات کلمات و عبارت را مورد آناليز قرار داده و جلوي هرگونه ابهامي را بگيرد، مگر ابهامي که به نفع و سود ما باشد.
پيش بيني شما از ادوار بعدي مذاکرات چيست؟ کندي جاي خود را به سرعت مي دهد؟پيش‌بيني آينده مذاکرات دشوار است و به گمان من مذاکره کنندگان کار حرفه اي خود را انجام داده اند و اکنون بايد طرف غربي از خود انعطاف نشان دهد؛ اين انعطاف پذيري مي تواند برخي از مشکلات موجود را کاهش دهد. از سوي ديگر مذاکره کنندگان ما بايد آماده بازي هاي رواني از جمله اتخاذ تاکتيک لبه پرتگاه باشند که بر اساس اين تاکتيک، آنها بايد مذاکرات را دائما و به ويژه وقتي که غربي‌ها سختي مي ورزند به لبه پرتگاه ببرند تا آنها از ترس قطع مذاکرات از سوي ايران، امتياز دهند. نبايد نگران بود زيرا برخلاف تصورات گذشت زمان به نفع ما است و شرايط ژئوپلوتيکي منطقه نيز به نفع ما در حال رقم خوردن است. غربي ها اين موضوع را مي دانند و لي بايد به آنها بگوييم که ما ميدانيم و آنها هم بايد بدانند که ما ميدانيم.
مذاکرات تمديد مي شود يا تا پايان تير ماه توافق نهايي حاصل مي شود؟
احتمال تمديد مذاکرات از پايان آن در ضرب الاجل تعين شده بر اساس توافق ژنو بيشتر است و بايد گفت که سياست عرصه امکان است.
نحوه مواجه دولت با تندروي هاي داخلي در فضاي مذاکرات آينده را چطور مي‌دانيد؟تندروهاي داخلي تا زماني که فضاي کلي را بر هم نزنند و در چارچوب هاي نظام حرکت کنند فضاي بازي را براي مذاکره به وجود اورده اند ولي اگر از چارچوب ها خارج شوند در خوش بينانه ترين حالت سرباز دشمن خواهند بود.
