سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری کشور در حال ساماندهی و اجرای طرحی است که بر اساس آن، برای گردشگران خارجی کارت اعتباری متصل به شبکه شتاب صادر کند. این خبر را روز گذشته مرتضی رحمانی موحد، معاون گردشگری سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری به «شرق» اعلام کرد.
بر این اساس قرار است در فرودگاه‌ها و دیگر مبادی ورودی کشور که مسافران و گردشگران خارجی به ایران می‌آیند، شعبات بانکی راه‌اندازی شود که در ازای دریافت ارزهای خارجی از گردشگران به اندازه ارزش ریالی مورد نیاز آنها کارت اعتباری ویژه گردشگران صادر شود. این کارت‌ها مانند همه کارت‌های بانکی کشور متصل به شبکه شتاب است و در همه دستگاه‌های عابربانک و فروشگاه‌ها، هتل‌ها و رستوران‌های دارای دستگاه خودپرداز، قابل‌استفاده است.
معاون گردشگری سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری، در گفت‌وگو با «شرق» جزییات این طرح را اینگونه توضیح داده است: «ما الان در حال ساماندهی و اجرای طرحی هستیم که در فرودگاه‌ها و دیگر مبادی ورودی کشور پیاده و عملی شود بر این اساس گردشگر می‌تواند با مراجعه به شعبات بانکی که در آن محل است، یک کارت اعتباری داخل ایران که متصل به شبکه شتاب است، تهیه کند. بر این اساس گردشگر وقتی وارد ایران می‌شود می‌تواند به اندازه مخارج سفر خود در طول مدتی که در ایران است، ارز خود را به بانک داده و بانک، معادل آن پول یک کارت اعتباری ریالی که در همه شبکه بانکی داخلی ایران قابل‌استفاده است به گردشگر تحویل می‌دهد.»
مرتضی رحمانی‌موحد می‌افزاید: «این کارت‌ها این قابلیت را دارند که حتی در زمان بازگشت، وقتی مسافر قصد خروج از کشور را داشت کارت خود را دوباره در فرودگاه تحویل داده و معادل موجودی باقیمانده ریالی، کارت را به ارز مورد نیاز خود تحویل بگیرد. این طرح هم‌اکنون در مرحله پایانی کارهای فنی است و در روزهای آینده از آن بهره‌برداری خواهد شد، مجری پروژه نیز یکی از شرکت‌های تابعه سازمان میراث‌فرهنگی است.»
به گفته کارشناسان صنعت گردشگری و مسافران خارجی که به ایران سفر می‌کنند، غیرقابل‌استفاده‌بودن کارت‌های اعتباری بین‌المللی در ایران یکی از اصلی‌ترین مشکلات صنعت گردشگری ایران است. چندی پیش معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان در این‌باره به ایرنا گفته بود: «بیشتر گردشگران خارجی برای خریدکردن با مشکل کمبود دستگاه کارتخوان بین‌المللی در اصفهان مواجه هستند. گردشگران خارجی فقط در چند فروشگاه اصفهان امکان خرید با کارت‌های اعتباری خود را دارند و این یکی از مشکلات اساسی ماست.»
همچنین ابراهیم ابراهیمی، تورگردان، نیز در این‌باره به ایسنا گفته است: «گردشگران خارجی در کشور خود پول حمل نمی‌کنند و معمولا گردشگری که به کشور دیگری سفر می‌کند، پول زیادی همراه ندارد. باید خود را جای این گردشگران بگذاریم، چون ما هم وقتی به سفر خارجی می‌رویم، حد نصاب هزینه‌های خود را محاسبه و براساس آن، پول حمل می‌کنیم. گردشگران از مسترکارت و ویزاکارت خود حتی در ارمنستان هم می‌توانند استفاده کنند؛ اما در ایران این کارت‌ها، اعتباری ندارند. بنابراین معمولا گردشگران خارجی علاقه‌ای به سیستم‌های بانکی ما نشان نمی‌دهند. برای آنها بهتر است، بتوانند از کارت‌های اعتباری خود در ایران استفاده کنند.»
«کیهان»، یکی از فعالان حوزه گردشگری که در خارج از ایران فعالیت می‌کند درباره این معضل صنعت گردشگری، اینگونه نظر داده است: «خارجی‌هایی که اهل مطالعه هستند ایران و پیشینه تاریخی آن را به‌خوبی می‌دانند و می‌شناسند و بسیار علاقه‌مند به سفر به ایران هستند ولی یکی از اساسی‌ترین موانع بر سر جذب گردشگر، تحریم‌های سیستم بانکی است و اینکه گردشگران نمی‌توانند از کارت‌های اعتباری خود استفاده کنند و حمل پول نقد برایشان امن و جذاب نیست. مورد دیگر اینکه به‌صورت آنلاین هم نمی‌توانند تورهای گردشگری را خریداری کنند. تحریم‌ها و شبکه‌های خارجی تصویری از ناامنی در ایران را برای مردم جهان ترسیم کرده‌اند.»
همچنین محمدتقی رهنمایی، از صاحب‌نظران و کارشناسان شناخته‌شده حوزه گردشگری کشور، نبود امکان استفاده از کارت‌های اعتباری در ایران را موجب اتلاف وقت گردشگران خارجی دانست و گفت: «به‌دلیل نبود امکان تبدیل پول در بانک‌های کشور، گردشگران به دلال‌ها و صراف‌ها متوسل می‌شوند که این کار علاوه بر اتلاف وقت توریست، موجب بروز مشکلاتی می‌شود. یکی دیگر از عوارض این مشکل، کاهش خرید گردشگران است، چون امکان استفاده از کارت‌های اعتباری خود را ندارند، یعنی حتی اگر گردشگران مایل به دادن ارز خارجی به فروشنده باشند؛ چون از نرخ واقعی آن اطلاعی ندارند تمایل به این کار نخواهند داشت.»
محبوب‌ترین و پراستفاده‌ترین کارت‌های اعتباری در دنیا دو کارت اعتباری معتبر VISA Card و MAster Card هستند. پیش از انقلاب، بانک‌های ایرانی قراردادهایی با موسسات بزرگ نظیر ویزا و مسترکارت داشتند ولی بعد از تحریم آمریکا، این قراردادها متوقف شد. به‌عنوان نمونه بانک ملی ایران قراردادی با ویزا داشت که بر اساس آن، بانک ملی موسساتی را معرفی می‌کرد که کارت ویزا را بپذیرند و این بانک تضمین‌کننده مطالبات مشتریان ایرانی بود و در نهایت تمام پرداخت‌های خود را از ویزا دریافت می‌کرد.
اگرچه پس از انقلاب در هیچ دوره‌ای کارت‌های اعتباری مورد استفاده در دنیا در ایران به صورت رسمی و فراگیر مورد استفاده قرار نگرفت اما تشدید بحران‌های میان ایران و کشورهای غربی در دوره دولت محمود احمدی‌نژاد و اعمال تحریم‌های سختگیرانه غرب علیه کل سیستم بانکی کشور موجب شد تا وضعیت از آنچه که بود نیز بدتر شده و حتی کار برای انجام مبادلات ساده بانکی میان ایران و خارج از ایران غیرممکن شود.
پس از پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست‌جمهوری سال گذشته و تغییر رویکرد ایران برای مواجهه با غرب به‌خصوص روی پرونده هسته‌ای و آغاز گفت‌وگوها برای به‌سرانجام‌رساندن این موضوع باعث شد نگاه رسانه‌ها و افکارعمومی دنیا به کشور ایران تغییر کند. همین مساله، ایران را به یکی از کشورهای جذاب برای گردشگران سراسر دنیا تبدیل کرد. پس از آن و به‌خصوص در آغاز سال میلادی2014 تعدادی از خبرگزاری‌ها، شبکه‌های تلویزیونی و روزنامه‌های معتبر دنیا ایران را در فهرست مقاصد گردشگری سال جدید خود به مخاطبانشان معرفی کردند. همین موضوع باعث شد سیلی از گردشگران خارجی رهسپار ایران شوند؛ به میزانی که به گفته منابع رسمی تنها در دو ماه اول سال جدید، میزان ورود گردشگران خارجی به کشور، نسبت به مدت مشابه سال گذشته 210درصد رشد داشته است.
با این حال وجود مشکلات زیرساختی مانند غیرقابل‌استفاده‌بودن کارت‌های اعتباری بین‌المللی در ایران همچنان کار را برای سفر راحت و بی‌دغدغه گردشگران به ایران سخت کرده است. مدیران سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری می‌گویند با این طرح، تلاش می‌کنند بخشی از این مشکلات در حوزه گردشگری کشور را حل کنند. با این حال باید چشم به آینده داشت و منتظر بود با اجرایی‌شدن این طرح آیا گردشگران خارجی تمایلی به استفاده از کارت‌های بانکی ایرانی برای سفر و گردش خود در ایران خواهند داشت یا همچنان به جیب و ارزهای خود تکیه خواهند کرد.
