سخنان حجاریان از تئوریسین‌های جریان اصلاحات درباره دولت یازدهم و اعلام برنامه‌های این جناح برای انتخابات آتی مجلس، ارزیابی از مذاکرات هسته‌ای، ورود برادر رئیس‌جمهور به وین، اعلام برنامه موعود دولت برای غلبه بر مشکلات اقتصادی کشور و نقد و بررسی آن، مهم‌ترین اخبار روزنامه‌های صبح سه‌شنبه است.
حجاريان: رفتار
دولت قبل با روحانیت همانند رفتار رضاشاه بود
رسالت گفتوگو حجاریان با یک خبرگزاری را مورد توجه قرار داده و نوشته است: تئوریسین جریان اصلاحات گفت: مجلس باید عوض شود چون به این دولت نمی‌خورد. سعید حجاریان در پاسخ به این سؤال که اگر مروری بر ادبیات سیاسی شما در سال‌های پس از دوم خرداد ۱۳۷۶ به ویژه در روزنامه صبح امروز داشته باشیم با جملاتی از این دست مواجه می‌شویم: «فتح سنگر به سنگر تا رسیدن به سنگر فرماندهی»، «با ایجاد سنگرهای مستحکم مانع تک و پیشروی حریف شویم»، «خطوط تدارکاتی، لجستیک و مواصلاتی را تقویت کنیم تا اجازه ندهیم به سنگر‌هایمان حمله شود»، «تنها سلاح در نبرد سیاسی، گرفتن کرسی در مجلس و دولت است» و... آیا اگر به همان روز‌ها برگردید باز از این نوع ادبیات سیاسی استفاده می‌کنید یا ادبیات دیگری را به کار می‌برید، گفت: من معتقد به فتح سنگر به سنگر برای رسیدن به کرسی‌های شورا و مجلس بوده‌ام و این جمله «رسیدن به سنگر فرماندهی» از من نیست.
بله هنوز هم معتقد هستم باید همین کار را کرد. منتهی نمی‌گذارند، اما باید تلاش کرد. وی در جواب این سؤال که رقبای اصلی شما در آن روز جناح راست سنتی یا به قول همقطاران شما در آن روز «جناح محافظه‌کار» یا «جناح تمامیت خواه» با چهره‌های شاخصی چون آقایان هاشمی رفسنجانی، ناطق نوری و روحانی بودند. هیچ تصور می‌کردید که روزی در تقسیم بندی‌های سیاسی داخلی در ایران با این افراد در یک جناح قرار بگیرید، چه نظری درباره این وضعیت دارید، گفت: بله قطعا. کاری که دولت قبل کرد باعث نزدیکی همه این افراد به هم شد. همه همدیگر را یافتند. ما قبلا هم رفیق بودیم و سابقه همراهی و رقابت با هم را داریم. در سال ۸۴ گروهی بالا آمده‌اند به نام آبادگران، که معلوم نبود چه پایگاه و ریشه‌ای دارند. کشور داشت مضمحل می‌شد.
در این شرایط حتی از جامعتین هم خبر دارم که اعضای زیادی از آن‌ها به آقای روحانی رای دادند. هم برخی اعضای مجمع روحانیون قم و تهران و جامعه روحانیت مبارز به روحانی رای دادند. همه عقلا جمع شدند و معتقد شدند که نمی‌شود مملکت را رها کرد لذا یک همدلی به وجود آمد. ما با اصولگرایان هم قبلا در زمان ۷۶ همدل بودیم و سر مسائل ملی اختلاف نداشتیم اما کم کم یک گروه آمدند و منافع ملی را به هم زدند و کارهای ضد ملی انجام دادند.
وی همچنین در جواب این پرسش که چه شد که همگرایی با چهره‌های شاخص رقیب در این دوره نمود پیدا کرده است، گفت: در دولت دهم آقایان ناطق و هاشمی حرف زدند، ساکت نبودند. دولت قبل تلاش داشت روحانیت را از صحنه به در کند، حتی مرجع روحانیت قم را، همانند رضا شاه. رضا شاه با روحانیت چه کار کرد؟ دولت قبل با مراجع بد برخورد کرد حتی در خانه آیت‌الله جوادی آملی و آقای وحید شعار دادند. وی افزود: آقای هاشمی و ناطق در قم جایگاه دارند و روحانیت با هم همبستگی دارند. دیدند با روحانیت بد برخورد می‌شود. در مناظره‌ها احمدی‌نژاد به ناطق و هاشمی رحم نکرد. ناطق چکاره بود و یا هاشمی برای چه اسمش را آورد و ناطق را آزرده کرد. این افراد با کارهای احمدی‌نژاد رویگردان شدند و این همگرایی و همسویی که الان شکل گرفته است به خاطر دولت قبل بوده است.
البته این قسمت زیاد ماجراست. قسمت کم هم این بود که فکر کردند به یک عده ظلم شده است و یا دولت قبل در سیاست خارجی و بحث هسته‌ای نتوانست کاری کند و فکر کردند روحانی می‌تواند کاری انجام دهد به همین علت به این سمت کشدیده شدند. خود روحانی هم سابقه خوبی داشت. آدم ملای باهوشی است و سواد حوزه و دانشگاه داشته است، سابقه دار قدیمی است و به روحانی اعتماد کردند. حجاریان در جواب این پرسش که آیا شما و همفکرانتان از اصلاح‌طلبی به اعتدال‌‌گرایی رسیده‌اید یا این هم جبهه شدن، موقتی و مصلحتی است، گفت: ما نمی‌خواهیم اعتدال را پوششی برای خود کنیم. خود روحانی اعلام کرده است اصلاح‌طلب نیست. او اصلاح‌طلب نیست. دولت فعلی هم قلعه‌ای نیست که بخواهیم آن را فتح کنیم. ما حرف خود را می‌زنیم ایده خود را داریم و تحت پوشش دولت نیستیم. اگر دولت از ما کمک خواست کمک می‌کنیم، نخواست هم کمک نمی‌کنیم. برای انتخابات مجلس خودمان مستقل کار می‌کنیم دولت نخواهد هم ما کار خود را انجام می‌دهیم. ما معتقد هستیم این مجلس باید عوض شود و این مجلس به این دولت نمی‌خورد.
سورپرایز مذاکرات را بشناسید
در گزارش شهروند از مذاکرات هسته‌ای با تیتر «دست‌انداز در مسیر مذاکرات» آمده است: روز گذشته ششمین دور از مذاکرات وین ۶ سیزدهمین روز خود را با دیدار دیگری میان محمدجواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان و جان کری، وزیر خارجه آمریکا، سپری کرد. این درحالی بود که دیده شدن حسین فریدون، دستیار ویژه ریاست‌جمهوری کشورمان، در کنار ظریف در پای میز مذاکره مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت. این اولین بار است که حسین فریدون تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان را همراهی می‌کند؛ حضوری که به عقیده برخی تحلیلگران غربی می‌تواند حامل این پیام باشد که ایران تمایل دارد به توافق برسد.
عصر روز یکشنبه محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان، با وزیران خارجه آمریکا، انگلیس، آلمان و فرانسه به‌طور جداگانه دیدار و درباره حل موارد اختلاف متن توافق جامع مذاکره کردند؛ دیدارهایی که مهم‌ترین آن‌ها شاید دیدار با هیأت آمریکایی با حضور جان کری، وزیر امور خارجه این کشور بود. در این دیدار سیدعباس عراقچی و مجید تخت‌روانچی، معاونان وزیر امور خارجه و حسین فریدون، دستیار ویژه رئیس‌جمهوری کشورمان، حضور داشتند. در هیأت آمریکایی نیز ویلیام جوزف برنز، معاون ارشد وزیر خارجه آمریکا و وندی شرمن، نماینده آمریکا در گروه ۱+۵، حضور داشتند. این دیدار‌ها با حضور کا‌ترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، انجام شد.
روز گذشته (دوشنبه) نیز محمدجواد ظریف و جان کری برای دومین بار با یکدیگر دیدار و مذاکره کردند تا بحث‌های خود را درباره موضوعات مهم اختلافی در هفت روز باقی مانده از مهلت توافق ژنو (۲۰ جولای) ادامه دهند. یک مقام ارشد وزارت امور خارجه آمریکا درباره حضور کری در وین، ضمن اشاره به اینکه جان کری برای بحث مفصل با ظریف وقت گذاشته است، گفت: «یکی از اهداف جان کری از آمدن به وین این بود که با انجام بحث‌هایی دقیق با ظریف، بسنجد که آیا ایران آمادگی این را دارد که انتخاب‌های اساسی لازم را بکند یا نه».
پس انجام دیدارهای عصر یکشنبه که بیش از ۵ ساعت به طول انجامید، محمد جواد ظریف در گفتوگو با خبرنگاران گفت: «در همه این ملاقات‌ها سعی کردیم با استفاده از فرصت حضور وزیران در وین تلاش کنیم روش‌های قابل توجه و نوگرایانه‌ای را برای حل معضلات باقی مانده و رفع موانع پیدا کنیم. زیرا هدفی که در برنامه مشترک اقدام ژنو تعیین کردیم کاملا مشخص است که برنامه هسته‌ای ایران باید ادامه یابد و البته در کنار آن نگرانی‌ها درمورد هرگونه احتمال سوءاستفاده نیز رفع شود».
وزیر امور خارجه ایران ادامه داد: «اینکه راجع به مواردی به صورت یک‌جانبه پیش‌بینی‌هایی یا حد و مرزهایی تعیین شود، حتما به این کار کمکی نمی‌کند». ظریف افزود: «هنوز به توافقی نرسیده‌ایم اما بحث‌ها خیلی خوب بوده و احساس کردم که همه طرف‌ها با علاقه برای اینکه اگر امکان داشته باشد راهی پیدا شود، برای آن تلاش می‌کنند و امیدواریم که همین جو با جدیت ادامه یابد».
ظریف افزود: «ممکن است آقای کری همچنان در وین حضور داشته باشند و گفت‌وگوهای ما ادامه داشته باشد، اما سایر هیأت‌ها در همان سطح مدیران سیاسی حضور دارند و به اتفاق بنده و خانم اشتون کار را ادامه خواهیم داد». وی خاطرنشان کرد: «یک هفته کار بسیار سنگین در مقابل روی ما است و اعتقاد دارم که اگر همه با تمام توان خود به جای تعیین خطوط قرمز، تلاش و با هم فکر کنند، باهم به نتیجه می‌رسیم».
جان کری نیز پس از دیدار با ظریف که حدود ۹۰دقیقه به طول انجامید، در جمع خبرنگاران با اشاره به اینکه مذاکرات خوبی با وزیر امور خارجه کشورمان داشته است، گفت: «باید همچنان به مذاکره ادامه دهیم تا به نتیجه برسیم».
فرانک اشتاین مایر، وزیر امور خارجه آلمان، پس از دیدار با محمدجواد ظریف با بیان این ادعا که «توپ در زمین ایران است»، گفت: «اکنون دقیقا نمی‌توانم بگویم مذاکرات به نتیجه خواهد رسید یا نه». وزیر خارجه آلمان گفت: «به اتفاق همتایان فرانسوی، آمریکایی و انگلیسی خود با تمام توان امروز تلاش کردیم ایران را متقاعد کنیم که حل مسأله هسته‌ای برای تهران سودمند است». اشتاین مایر اضافه کرد: «این کشور باید تصمیم بگیرد که خواهان همکاری با جامعه جهانی است و از ایران می‌خواهیم در این مورد فکر کند».
ویلیام هیگ وزیر امور خارجه انگلیس نیز پس از دیدار با محمدجواد ظریف و هنگام خروج از هتل کوبورگ وین با بیان اینکه ایران باید ثابت کند که برنامه هسته‌ای‌اش صلح‌آمیز است، گفت: «هنوز نتوانسته‌ایم مشکل را حل کنیم، اما تا رسیدن به توافق، مذاکرات را ادامه می‌دهیم و حضور وزیران امور خارجه برای مذاکره به وین، خیلی خوب است». وی تأکید کرد: افزود: «در مذاکرات به نتیجه مشخصی نرسیدیم».
لوران فابیوس وزیر امور خارجه فرانسه نیز در این زمینه گفت: «اعضای گروه ۱+ ۵ برای دستیابی به یک توافق معتبر، جامع و پایدار با ایران پیرامون فعالیت‌های هسته‌ای این کشور مصمم هستند و اتفاق نظر دارند».
نماینده چین هم روز یکشنبه از قدرت‌های بزرگ جهان و ایران خواست مذاکرات بر سر برنامه هسته‌ای «انعطاف‌پذیری» نشان دهند.
اعتماد البته حضور برادر رئیس جمهور در وین را مورد توجه قرار داده و در مطلبی با تیتر «سورپرایز مذاکرات را بشناسید» نوشته: حسین فریدون اکنون در کانون توجه رسانه‌های خارجی قرار گرفته است اما او همیشه در سایه برادر خود که اکنون بر مسند رئیس جمهوری ایران تکیه زده، زندگی کرده است. سمت رسمی او در دولت جمهوری اسلامی، رئیس دفتر بازرسی رئیس جمهوری است اما تأثیری به مراتب بیشتر از این سمت دارد. گفته می‌شود که او در چیدمان کابینه نقش جدی داشته و هم اکنون نیز حلقه رابط مشاوران رئیس جمهور با حسن روحانی است.
در پاستور این جمله‌ای مشهور و معروف است که برای رسیدن به حسن روحانی، تنها یک کانال وجود دارد و آن یک کانال هم حسین فریدون است که همیشه همراه رئیس جمهور دیده می‌شود. نفوذ معنوی فریدون در دفتر ریاست جمهوری ایران تا به آنجاست که برخی از پیام‌های رئیس جمهور به چهره‌های مختلف و نامه نگاری‌ها با حسن روحانی از کانال او می‌گذرد و دیده شده که در برخی مراسم‌های رسمی به جای رئیس جمهور شرکت داشته است. بنابراین این شاید برای اندک موردهایی باشد که تصویر حسین فریدون در غیاب رئیس جمهوری و جایی بسیار دور‌تر از برادر بزرگ‌تر منتشر شده است.
در یک سال گذشته هر جایی که حسن روحانی حضور داشته، چهره حسین فریدون را در پس زمینه عکس‌ها می‌یافتید و بی‌دلیل نیست که غربی‌ها او را «چشم و گوش» رئیس جمهوری ایران می‌دانند. حضور حسین فریدون در مذاکرات البته چندان هم بی‌مناسبت نیست و او پیش از این سفیر ایران در مالزی بوده و زمانی هم سمت مهم نمایندگی ایران در سازمان ملل را بر عهده داشته است. گفته می‌شود با توجه به کسب تجربه در رایزنی‌های بین المللی، زمانی که حسن روحانی در سال ۲۰۰۳ مسئولیت مذاکرات را بر عهده گرفت، حسین فریدون از جمله مذاکره کننده‌ها و مشاوران تیم هسته‌ای در آن زمان بود که نتوانستند توافق سعدآباد را با طرف اروپایی به امضا برسانند. با توجه به این تجربه‌ها می‌توان حسین فریدون را یک دیپلمات دانست که درکی منطقی از موقعیت مذاکرات و جایی که به قول جان کری طرفین مذاکره «در آن ایستاده‌اند»، دارد و درک او به رئیس جمهوری ایران و مقام‌های عالی کشور کمک می‌کند تصمیم گیری بهتری برای سرنوشت وین ۶ داشته باشند.
گمانه‌زنی‌ها
حسین فریدون حامل تصمیم گیری‌های تهران و پیام‌هایی از پاستور برای تیم مذاکره کننده ایرانی است.
حضور او در مذاکرات به مفهوم باز‌تر شدن دست طرف ایران و عزم جدی‌تر برای توافق است.
سیاست‌هایی که از سوی عالیترین مقام‌ها در تهران درباره آن‌ها تصمیم گیری شده، به او در وین انتقال داده می‌شود.
روحانی راهکارهایی برای پایان دادن به بن بستهای موجود دارد که با فرستادن حسین فریدون پای میز مذاکره، آن‌ها را خواهد گشود.
فریدون در بازگشت به تهران، جمع بندی گذشته و آینده مذاکرات را با خود به پاستور خواهد برد تا درباره آن تصمیم گیری شود.
او در بازگشت پیام‌ها ی سیاسی برخی از کشور‌ها برای تهران را بازگو می‌کند.
نسخه موعود رکود زدایی
دنیای اقتصاد در گزارشی مفصل به برنامه دولت برای خروج از رکود پرداخته و از جمله نوشته: دولت با انتشار گزارشی به بررسی دلایل بروز رکود تورمی در اقتصاد ایران پرداخت و جهت‌گیری‌های خروج از آن را تشریح کرد. در این گزارش که متن کامل آن روی پایگاه اطلاع‌رسانی دولت قرار گرفته‌است، سرفصل‌های اصلی برنامه دولت برای «خروج غیرتورمی» از رکود اعلام شده و دولت درصدد است با اتکا به مطالعات کار‌شناسی و بدون شتاب‌زدگی، اقتصاد را به‌طور «پایدار» از رکود خارج کرده و از اقدامات ضربتی اجتناب کند. این برای نخستین بار است که ادبیات شفاهی در تصمیم‌گیری‌های کلان و مهم دولت جای خود را به ادبیات مکتوب داده و به صورت سندی معتبر و قابل اعتنا منتشر شده است. تهیه‌کنندگان این سند مکتوب در گزارش خود اقتصاد ایران را طی چهار دوره زمانی وفور درآمدهای نفتی، تحریم‌ها، ظهور دولت یازدهم تا کنون و ماه‌های پیش رو تا انتهای سال ۹۳ مورد تحلیل قرار داده‌اند. بخش مهم این گزارش آنجا است که به بررسی ماه‌های پیش رو از سال ۹۳ پرداخته و جهت‌گیری دولت برای برون‌رفت از رکود را معرفی کرده است. در این بخش، فرض شده عمده محدودیت‌های موجود در مبادلات مالی و تجاری که در نتیجه تحریم به وجود آمده، در سال ۱۳۹۳ همچنان پابرجا باشد. از این رو درآمدهای ارزی در دسترس اقتصاد کشور در سال ۱۳۹۳ با میزان مطلوب آن فاصله خواهد داشت.
پیش‌فرض‌های سیاست‌های خروج از رکود «تداوم وضعیت موجود تحریم تا پایان سال ۱۳۹۳»، «اتکا نداشتن به منابع بانک مرکزی در خروج از رکود»، «دامن نزدن به بیماری هلندی»، «توسعه فعالیت‌های اشتغال‌زا؛ توجه به بنگاه‌های کوچک و متوسط» و «نبود امکان افزایش درآمد خانوار با افزایش حجم پول» عناوین اصلی پیش‌فرض‌هایی هستند که تیم اقتصادی دولت برای خروج از رکود معرفی کرده است. دولت در این نسخه رکودزدایی در تشریح نخستین پیش فرض خود تاکید کرده تدوین هر برنامه‌ای برای خروج از رکود با فرض تداوم وضعیت فعلی در زمینه تحریم‌ها باید طراحی شود. دومین پیش‌فرض چشم‌پوشی از منابع بانک مرکزی است. از آنجا که اتکا نداشتن به منابع بانک مرکزی یکی از خط قرمزهای خروج از رکود عنوان شده، تداوم سیاست کنترل تورم مورد تاکید قرار گرفته تا ثبات بیشتر در سطح اقتصاد کلان و اعتماد بیشتر فعالان اقتصادی به آینده را در پی داشته باشد.
دامن نزدن به بیماری هلندی سومین پیش فرض دولت برای خروج از رکود است. به اعتقاد تیم اقتصادی دولت «هزینه کردن دلارهای حاصل از نفت خام با هدف ایجاد توسعه» و «استفاده از نرخ ارز به عنوان ابزار کنترل تورم» که بار‌ها در اقتصاد ایران تجربه شده است و هر بار نتیجه محتوم این اقدام یعنی بیماری هلندی و ایجاد رکود در صنایع و بخش قابل تجارت در اقتصاد کشور ظاهر شده است. از این رو نباید موضوع خروج از رکود را دستاویزی برای تجربه مجدد سیاست‌هایی کرد که بار‌ها در فضای اقتصاد ایران آزمون شده‌اند. توسعه فعالیت‌های اشتغال‌زا؛ توجه به بنگاه‌های کوچک و متوسط به عنوان چهارمین پیش فرض خروج از رکود معرفی شده است. تیم اقتصادی دولت معتقد است با توجه به اینکه بخش عمده اشتغال کشور ـ به خصوص اشتغال صنعتی ـ در بنگاه‌های کوچک متمرکز است و این بنگاه‌ها طی سال‌های گذشته بیشترین آسیب را از بی‌ثباتی‌های اقتصاد کلان متحمل شده‌اند، لازم است مسیر خروج از رکود به‌گونه‌ای ترسیم شود که توسعه و رشد بنگاه‌های کوچک و متوسط را در پی داشته باشد. اگرچه اتخاذ حمایت‌های خاص از بنگاه‌های بزرگ می‌تواند منجر به خروج اقتصاد از رکود شود، اما این خروج از رکود، خروجی اشتغال‌زا نخواهد بود و ممکن است تداوم این سیاست‌ها در سال‌های آتی مجدد رشدهای اقتصادی غیراشتغال‌زا را به همراه داشته باشد.
در این گزارش «نبود امکان افزایش درآمد خانوار با افزایش حجم پول»، پیش‌فرض دیگر خروج از رکود عنوان شده است. از نظر اقتصاددانانی که این گزارش را تهیه کرده‌اند، افزایش حجم پول با هدف تحریک تقاضا نیز در شرایط حاضر نمی‌تواند منجر به افزایش رشد اقتصادی شود. زیرا ضربه اولیه، عوامل سرایت‌دهنده و عوامل زمینه‌ساز در ایجاد رکود سال‌های ۱۳۹۱ و ۱۳۹۲ تماما در سمت عرضه اقتصاد عمل کرده‌اند و کاهش درآمد قابل تصرف خانوار‌ها و کاهش پس‌انداز و سرمایه‌گذاری (سمت تقاضا) عواملی بودند که منجر به انتقال رکود در طول زمان شدند. لذا تحریک تقاضا در شرایطی که همچنان سمت عرضه اقتصاد با محدودیت‌هایی از جمله تامین مالی، واردات مواد اولیه و کالاهای سرمایه‌ای و عدم قطعیت‌های مختلف مواجه است، تنها منجر به افزایش سطح عمومی قیمت‌ها خواهد شد و نمی‌تواند منجر به تحرک تولید شود. بنابراین افزایش حجم پول نخواهد توانست منجر به رونق تولید و در نتیجه افزایش درآمد خانوار‌ها از محل اشتغال شود و بالعکس با ایجاد تورم، رفاه خانوار‌ها را کاهش خواهد داد.
فرشاد مومنی در یادداشتی در شرق با تیتر «نقدی بر بسته اقتصادی دولت» نوشته: پس از مدت‌ها انتظار، یکی از وعده‌های داده شده از سوی دولت به‌ثمر نشست و دولت بسته پیشنهادی اقتصادی برای خروج از بحران کنونی را ارایه داد. حال دو موضوع مطرح می‌شود: یکی تقدیر از این حرکت دولت برای ارایه یک بسته پیشنهادی اقتصادی است و دیگری نقدی بر پیشنهادات ارا‌یه‌شده.
کار‌شناسان اقتصادی در طول یک سال گذشته همواره از دولت خواسته بودند که از توصیف شرایط دست برداشته و یک برنامه عملی و چهارچوب مدون برای حرکت خود انتخاب کند. حال دولت درصدد تهیه چنین بستهای برآمده و بالاخره به این نتیجه رسیده که نمی‌توان مشکلات موجود را غیرمشارکتی و بدون برنامه حل کرد. نکته قابل‌تقدیر دیگر این است که در این برنامه، رد یک مبنای نظری مشخص دیده می‌شود. جدای از انتقاداتی که می‌توان به نظریه انتخاب‌شده وارد کرد، اما صرف توجه به یک مبنای نظری به مثابه برداشتن یک گام اساسی برای عبور از کوته‌نگری و برخوردهای ساده‌انگارانه است.
در کنار این موارد مثبت چند نقد به بسته پیشنهادی دولت وارد است: اول اینکه گویا در سطح تیم اقتصادی دولت اصرار غیرمتعارفی برای نادیده‌گرفتن برخی امور و کم‌اهمیت‌شمردن آن‌ها مشاهده می‌شود. به طور مشخص در تحلیل‌های سطح توسعه گفته می‌شود آنچه نقش سرنوشت‌ساز دارد توجه به کیفیت است و نه کمیت. اما در این تحلیل‌ها همه تمرکز و توجه بر امور کمی است و نه کیفی. در این تحلیل‌ها همچنان ما می‌توانیم رد پای دور باطل رکود تورمی را مشاهده کنیم. راه‌حل‌هایی که به خصوص در بخش پایانی بسته ارایه شده است همه استمرار حرکت رشد بی‌کیفیت از طریق تداوم بخشیدن به رویه‌های مبتنی بر خام‌فروشی است و به توسعه مسایل بنیادی توجه نشده است. به عنوان مشتی از خروار، دولت در تاکید بر عوامل موثر در خروج از بحران به بنگاه‌های پیشروی داخل توجه کرده و به ویژه بر نفت و گاز و پتروشیمی تمرکز کرده است.
اما موضوع این است که در این بسته نقش اساسی محیط‌زیست و در صدر آن بحران آب نادیده گرفته شده است. وقتی دولت در این برنامه تحت عنوان استمرار فعالیت پتروشیمی‌ها بر خام‌فروشی اصرار دارد آیا توجه نمی‌کند که فعالیت‌های پتروشیمی بیشترین نیاز به آب را دارد؟ درگزارش اتاق ایران این موضوع عنوان شده که توجه صرف به تولیدات بی‌کیفیت پتروشیمی نقشی در خروج از رکود ندارد. علاوه بر این اتاق به طور مشخص در گزارش خود نوشته برای تولید ۶۶۰هزارتن اوره و ۳۷۰هزارتن آمونیاک به ۸۵۰میلیون‌مترمکعب گاز طبیعی و ۳۰هزارمترمکعب آب نیاز است. راهبرد‌ها باید متناسب با ملاحظات بلند‌مدت باشد اما گویا نیست. توجه به گردشگری نقطه دیگر بهبود شرایط است. اگرچه هنوز جزییات بسته منتشر نشده اما دوستان باید توجه کنند که توسعه گردشگری بدون رونق تولید کشاورزی و صنعتی، یارانه به خارجیان و گردشگرانی خواهد شد که از این کالا‌ها (که اغلب هم وارداتی هستند) استفاده خواهند کرد. در واقع توسعه گردشگری کلام رمزی است برای واردات مستمر کالاهای مصرفی و این همان پاشنه آشیلی است که دولت به آن توجه نکرده است. نکته دیگر این است که دولت در این گزارش به دستکاری پی‌درپی اقتصاد که منجر به به‌هم‌ریختن فضای کسب‌وکار شده توجه نکرده است.
بر خلاف نکاتی که در گزارش آمده اوج خروج سرمایه از کشور سال ۸۹ است یعنی سالی که نه هنوز تهدید حمله خارجی‌ها وجود داشت و نه گستره تحریم‌ها تا این حد بود. رقم خروج سرمایه در سال ۸۹ دقیقا ۱۲۵ برابر خروج سرمایه در سال ۸۳ است. این نشان می‌دهد هیچ عاملی به اندازه شوک‌درمانی‌های متعدد باعث خروج و فرار سرمایه از اقتصاد ایران نشده، اما دولت در این گزارش اصلا توجهی به این موضوع نکرده است. نقص دیگر این گزارش این است که تحولات مربوط به عوامل بسترساز شرایط کنونی را از سال ۸۵ مورد توجه قرار داده، اما اگر مساله به شکل دقیق‌تر از سال‌های ۸۰ مورد توجه قرار می‌گرفت، بسیاری از اشتباهات تحقیق موجود رخ نمی‌داد.
موضوع این است که از سال ۸۰ اقتصاد ایران همواره در معرض درآمدهای ارزی دو تا سه‌برابر بیش از رقم مورد انتظار بوده و بخشی از مشکلات، ریشه در واکنش‌های نادرست به این موضوع دارد. نکته آخر اینکه دولت در این گزارش به گونه‌ای ظاهر شده که گویی از همان آغاز کار، برنامه مشخص و مدونی برای اقتصاد داشته است. این نوع برخورد، با رویکرد مدنی رئیس‌جمهور هماهنگ نیست. اگر دولت اشتباهات یک سال گذشته خود را بپذیرد و به آن اعتراف کند چیزی از صداقت و کارآمدی دولت نمی‌کاهد و خللی در رابطه میان دولت و ملت پیش نخواهد آمد. در یک سال گذشته هم، اشکالات بسیاری رخ داده و بهترین نمونه آن فشاری است که بر بخش مولد کشور وارد شده. نمود عینی آن هم پیشی‌گرفتن شاخص هزینه‌های تولید‌کننده بر مصرف‌کننده است. 
