همزمان با آشکار شدن عزم روسیه و چین برای ایفای نقشی فعال و مستقیم در عرصه تحولات سوریه، بحث درباره نقش و جایگاه ایران در این عرصه نیز به طور جدی در محافل مختلف مورد توجه قرار گرفته است. مهمترین موضوعات در این عرصه، دلایل تغییر رویکرد آمریکا در قبال نقش آفرینی ایران در سوریه از یک سو و میزان تأثیرگذاری ایران در تحولات اخیر این کشور است.
به گزارش «تابناک»، در حالی که از یک سو، اخبار مختلف از افزایش حضور نظامی روسیه و سپس چین در سوریه حکایت دارد و از سوی دیگر، اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل به محلی برای گفت و گوهای دیپلماتیک درباره آینده سوریه تبدیل شده، تغییر لحن و موضع گیری واشنگتن در قبال حضور و نقش ایران در سوریه، به طور فزاینده ای مورد توجه مطبوعات و رسانه های بین المللی قرار می گیرد.
روزنامه «نیویورک تایمز»، روز گذشته در مطلبی در همین زمینه نوشت: جان کری، وزیر خارجه آمریکا ـ که اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل را به محلی برای پیگیری دیپلماسی در موضوع سوریه تبدیل کرده ـ اکنون تلاش دارد، مشارکت ایران را نیز در یافتن راه حلی سیاسی برای این موضوع جلب نماید. این روزنامه با اشاره به دیدار کری با محمد جواد ظریف، همتای ایرانی خود، به نقل از وی نوشت: «من این هفته را فرصتی مهم برای کشورها می دانم تا نقشی مهم ایفا کنند. ما نیازمند تحقق صلح و مسیری رو به جلو در سوریه، یمن و کل منطقه هستیم».
در این میان، آنچه بیش از هر چیز مورد توجه نیویورک تایمز قرار گرفته این است که در ابتدای سال 2014 و زمانی که کشورهای مختلف برای برگزاری کنفرانس بین المللی صلح سوریه آماده می شدند، همین دولت آمریکا بود که با مطرح کردن بهانه های گوناگون، مانع از حضور ایران در کنفرانس مذکور شد. کری در آن زمان اصرار داشت که نقش ایران در سوریه غیرسازنده بوده و به نتایج نامطلوبی منجر شده است.
اما به عقیده این روزنامه، آنچه سبب شده ظرف کمتر از دو سال، رویکرد آمریکا نسبت به این موضوع تغییر کند، مجموعه تحولات به هم پیوسته ای است که هم در داخل سوریه و هم در ارتباط با این کشور در عرصه بین المللی رخ داده و سبب تغییر فضا شده است. مهمترین این تحولات، قدرت گرفتن بیش از پیش گروه تروریستی داعش، جریان یافتن سیل پناهجویان به سوی اروپا که سبب بروز بحران برای کشورهای اروپایی شده، عدم برگزاری مذاکرات رسمی صلح با حضور همه طرف های دخیل و همچنین افزایش حضور نظامی روسیه در سوریه بوده است. به این ترتیب، اکنون آمریکا چاره ای جز متوسل شدن به ایران به عنوان مهمترین حامی دولت سوریه ندارد تا بلکه بتواند از این طریق، نسبت به احیای روند دیپلماتیک اقدام نماید.
همزمان با انتشار این مطلب، روزنامه انگلیسی «گاردین» نیز با نگارش گزارشی تحلیلی، تأکید کرده که دستیابی به توافق آتش بس اخیر در سوریه، به منزله تأییدی بر قدرت ایران در منطقه است. هرچند هنوز مشخص نیست این توافق 25 ماده ای میان دولت سوریه و ائتلاف گروه های مسلح و تروریستی مخالف دولت با نام «جیش الفتح» که ایران و ترکیه وظیفه میانجی گری هر یک از دو طرف را بر عهده داشتند، تا چه مدت دوام بیاورد، اما صرف حضور ایران در مقام میانجی و مذاکره کننده به نیابت از دولت سوریه، مؤید نقش ویژه ای است که این کشور در تحولات سوریه ایفا می کند.
از سوی دیگر، به اعتقاد گاردین، همزمانی طرح موضوع آتش بس با افزایش حضور نیروهای نظامی روس در سوریه، می تواند نشانه ای از این امر باشد که تلاش ها و اقدامات ایران و روسیه به منظور یاری رساندن به دولت دمشق، همسو و مکمل یکدیگر به شمار می رود.
به این ترتیب، آن گونه که مشخص است، پس از گذشت چهار سال از درگیری ها در سوریه، این باور به طور جدی و عمیق در غرب به وجود آمده که برای دستیابی به راه حلی واقعی و پایدار برای پایان دادن به بحران این کشور، حضور و مشارکت ایران ضروری است و مجموعه تحولات داخلی و خارجی مرتبط با این بحران، بر اهمیت چنین مشارکتی مهر تأیید می زند.
