مردم تهران هنوز با احتیاط سبزی می‌خورند. از وقتی فهمیده‌ایم سبزی کاری‌های جنوب پایتخت با فاضلاب‌های خانگی و صنعتی سیراب می‌شوند و قد می‌کشند، دیگر در نظرمان لقمه کردن کباب کوبیده لای نان سنگک با چند برگ ریحان صفای سال‌های دور را ندارد.
به گزارش جام جم، زمین های پست جنوب تهران سال ها با فاضلاب سیراب شد و سال ها سبزی های رشد کرده با فاضلاب های خانگی، صنعتی و بیمارستانی در زنجیره غذایی مردم قرار گرفت، فاضلاب هایی مملو از ترکیبات بیماریزا، باکتری ها ویروس ها، انگل ها، گازها و محلول هایی همچون آمونیاک، سولفات هیدروژن و سموم مهلک. اما مرداد خبر رسید که 300 هکتار از سبزی کاری های منطقه 20 یعنی همان زمین هایی که خاکش با فاضلاب خو کرده و سال ها با پساب ها سبز مانده، سالم سازی شده و دیگر فاضلاب به خوردشان نمی رود، حتی قائم مقام شهردار منطقه 20 گفت آب های سطحی تصفیه شده به جای فاضلاب در اختیار کشاورزان قرار گرفته و در آینده ای نزدیک، مخزن ذخیره آب با حجم 20 هزار مترمکعب از طریق بخش خصوصی ساخته می شود تا آب های مازاد خروجی از تصفیه خانه تهران به روستاهای پهنه جنوبی پایتخت هدایت و هزار هکتار از زمین های کشاورزی این منطقه با آب سالم سیراب شود. در یک نیمروز پاییزی به زمین های کشاورزی دامنه کوه بی بی شهربانو، اطراف پالایشگاه حوالی کارخانه سیمان و کمی دورتر به قوچ حصار، صالح آباد، امین آباد، درسون آباد و اندرمان رفتیم تا ردی گرفته باشیم از این خبرها و محکی زده باشیم به درستی اخبار.
بفرمایید سبزی آب موتورآخرین محله مسکونی که تمام می شود مزارع رخ می نمایند؛ همه جا بوی شوید نعناع جعفری، شنبلیله و اسفناج می دهد. فاضلاب را باید بو کشید. گنداب ها هر جا باشند، بوی تندشان آنها را لو خواهد داد، اما بوی فاضلاب نمی آید. لابه لای زمین های سبزی کاری می رویم و روی کرت بندی های باریک آن قدم می گذاریم؛ گشنیزها تازه روییده اند و تره ها هنوز پیر نشده اند. ما دنبال« لش آب» آمده ایم؛ همان آب کثیف و آلوده ای که به فاضلاب مشهور است و میان کشاورزان به لش آب. کارگران مشغول چیدن سبزی ها هستند، سراغ لش آب را از آنها می گیریم، اما می گویند دیگر لش آبی در کار نیست و اشاره می کنند به اتاقک های آجری گوشه مزارع که محافظ موتورآب ها هستند. پای خروجی یکی از این موتور آب ها می رویم ؛ موتوری که آبی زلال و شفاف را با قدرتی تمام از دل خاک خشک جنوب تهران بیرون می کشد و پای سبزی کاری ها می ریزد؛ هدررفت آب در جوی های خاکی دست کند، این چیزی است که توی ذوق می زند. این موتورهای آب برای کشاورزان سبزیکار ابزاری برای تبلیغ است. کسب و کار اینها پس از علنی شدن اخبار مربوط به آبیاری مزارع با فاضلاب لطمه خورده و برای جبران این صدمه حالا روی کلمه موتور آب مانور زیادی می دهند. زمین هایی که به قول کشاورزان با آب موتور آبیاری می شود، مشتری های گذری زیادی دارد که به اعتماد پارچه نوشته ها و بنرهای تبلیغی سبزی های سیراب شده با آب سالم را بی واسطه می خرند و به خانه می برند.
دراستان تهران 22 هزار و 41 حلقه چاه غیرمجاز وجود دارد که از آنها سالانه 370 میلیون مترمکعب آب برداشت می شود
فاضلاب ها کجا می رونددوباره می رانیم به امید رسیدن به لش آب دنبال آن 3 درصد زمین سبزی کاری جنوب که چند ماه پیش استاندار تهران گفت هنوز طرح سالم سازی در آنها اجرا نشده است. می رانیم تا پهلو به پهلوی روستای امامزاده ابوالحسن تا روستای اندرمان. سلطانعلی کشاورز سبزیکار اجازه ورود به زمین هایش را می دهد و ما را می برد پای کانال های خشک شده فاضلاب. خاک ترک خورده و از خشکی می نالد. این خاک بیش از چند دهه زیر پای فاضلاب ها بوده و تا عمقش آلوده به محتویات پساب هاست، اما حالا خشکیده است، به گفته سلطانعلی با فشار ماموران بهداشت و جهاد کشاورزی برای مسدود شدن کانال های عبور فاضلاب. می گوید اینها مدام می آیند و می روند و بابت استفاده مجدد از فاضلاب تهدید می کنند که کشاورزان هم حساب می برند و دنبال دردسر نمی گردند.چند متر آن سوتر از زمین های سلطانعلی، فاضلاب، آرام و بی هیاهو در کانالی عمیق از غرب به شرق در حال عبور است، آبی سیاه و پرزباله که در دوردست ها پای مزارع می ریزد. فاضلاب را که دنبال کردیم، جایی نمی ریخت بجز زمین های کشاورزی، آنجا که زمین های ذرت، گندم، جو، یونجه و بامیه افقی سبز ساخته اند. چند ذرت کار آن حوالی تائید می کنند که کشت و کارشان با آب فاضلاب است. می گویند اگر فاضلاب نباشد کار آنها هم تمام است چون آب ِجایگزینی ندارند که دانه بپاشند و محصول درو کنند.انحراف فاضلاب از زمین های سبزی کاری به مزارع ذرت، بامیه، گندم و جو، حذف فاضلاب از یک گوشه و هدایتش به گوشه ای دیگر؛ این اتفاقی است که در جنوب تهران در جریان است.
مشکل تازه؛ چاه های عمیق غیرمجازکانال های ورودی فاضلاب به سبزی کاری ها را که کورکردند، فاضلاب ها حذف نشد. فقط تغییر مسیر داد و باعث داستانی تازه شد. به این ترتیب زمین های سبزی کاری دو بخش شد؛ دسته اول آنهایی که به بی آبی خوردند و کشت و زرع را کنار گذاشتند و دسته دوم زمین هایی که راه میانبر را انتخاب کردند، نهراسیدند و دل به دریا زدند و چاه های غیرمجاز حفر کردند. در جنوب تهران زمین های بایر سبزی کاری عیان تر از آن است که دیده نشود. جابه جا درهر روستا زمین هایی که صاحبانشان نتوانسته اند آب جایگزین فاضلاب پیدا کنند، لخت و بی گیاه باقی مانده اند، اما در عوض کشاورزانی که حفرچاه را چاره کار دانسته اند زمین های خرمی دارند. یکی از صاحبان این زمین ها می گوید 50 سال است سبزی می کارد و رزق خانواده اش از این کار است، پس چاه کنده تا روزنه روزی اش بسته نشود. او دستش را صاف می کند و با رسم نیم دایره ای فرضی در هوا زمین های سبزی کاری آن حوالی را نشان می دهد و می گوید صاحبان همه این زمین ها چاه زده اند، از نوع غیرمجازش. پس درجنوب تهران فاضلاب ها کورشد تا چاه ها ظاهر شود، آن هم در پهنه ای که طبیعتش سال هاست طاقت برداشت آب ندارد. اگر آمارهای رسمی را مرور کنیم دردسر چاه ها برای استان تهران بهتر رو می شود. خسرو ارتقایی، مدیرعامل شرکت آب منطقه ای تهران همین اواخر به خبرگزاری موج گفته است که استان تهران 22 هزار و 41 حلقه چاه غیرمجاز دارد که سالانه 370 میلیون مترمکعب آب برداشت می کنند و هر سال نیز 15 میلیون مترمکعب بر برداشت هایشان می افزایند. این سوا از 13 هزار حلقه چاه مجازی است که منابع آب را تخلیه می کنند و 4500 حلقه از آنها آب به زمین های کشاورزی می ریزند و لوله چاه های مجاز و غیرمجاز شرایط سختی را برای تهران ایجاد کرده و البته باعث اتخاذ سیاستی برای پلمب چاه های غیرمجاز شده است، سیاستی که در مرحله اول، بستن 2000 چاه غیرمجاز را نشانه گرفته، ولی طبق آخرین آمارها فقط موفق به تعطیلی 200 حلقه چاه تا امروز شده است.
فاضلاب ها که از چرخه آبیاری زمین های سبزی کاری حذف شدند، یک به هیچ به نفع سبزی های جنوب تهران و مشتریان آنها شد، اما در عوض فشاری مضاعف به منابع آب تهران وارد شد، دشت هایی از ورامین تا پاکدشت، از هومند تا آبسرد. شواهد نشان می دهد برداشت های بی رویه آب از طریق چاه های غیرمجاز که عمقش تا 100 متر نیز می رسد، باعث فرونشست زمین در دشت های تهران از 16 تا 36 سانتی متر شده و عامل کسری آبخوان دشت ورامین به ارتفاع 2 متر و دشت هومند و آبسرد تا 5 متر شده است. با این حال سبزیکارهای جنوب تهران مخفیانه چاه حفر می کنند تا زمین هایشان بایر نماند و بیکار نشوند؛ این تازه ترین تاوان برنامه حذف فاضلاب برای آبیاری مزارع و تصفیه نشدن فاضلاب ها برای امور کشاورزی به اندازه نیاز است.
چه جوری تا الان زنده موندیم ؟؟؟؟؟؟؟؟