بانك مركزي به عنوان تنظيم‌كننده‌ي نظام پولي و اعتباري كشور، مطابق با ماده‌ي يازدهم قانون پولي و بانكي كشور، داراي وظايف زير است:
1. انتشار اسكناس و سكه‌هاي فلزي رايج كشور
2. نظارت بر بانك‌ها و موسسات اعتباري
3. تنظيم مقررات مربوط به معاملات ارزي و تعهد يا تضمين پرداخت‌هاي ارزي با تصويب شوراي پول و اعتبار و همچنين نظارت بر معاملات ارزي
4. نظارت بر معاملات طلا و تنظيم مقررات مربوط به اين معاملات يا تصويب هيئت وزيران
5. نظارت بر صدور و ورود پول رايج ايران و تنظيم مقررات مربوط به آن با تصويب شوراي پول و اعتبار.
بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران داراي اختيارات زير است:
1. دادن وام و اعتبار به وزارتخانه‌ها و موسسات دولتي با مجوز قانوني
2. تضمين تعهدات دولت و وزارتخانه‌ها و موسسات دولتي با مجوز قانوني
3. دادن وام و اعتبار و تضمين وام و اعتبارات اعطايي به شركت‌هاي دولتي و شهرداري‌ها و همچنين به موسسات وابسته به دولت و شهرداري‌ها با تامين كافي
4. تنزيل مجدد برات‌ها و اسناد بازرگاني كوتاه‌مدت بانك‌ها و دادن اعتبار به بانك‌ها با تامين كافي
5. خريد و فروش اسناد خزانه و اوراق قرضه‌ي دولتي و اوراق قرضه‌ي صادر شده از طرف دولت‌هاي خارجي يا موسسات مالي بين‌المللي معتبر
6. خريد و فروش طلا و نقره
7. افتتاح و نگهداري حساب جاري نزد بانك‌هاي خارج و يا نگهداري حساب بانك‌هاي داخل و خارج نزد خود و انجام كليه‌ي عمليات مجاز بانكي ديگر و تحصيل اعتبارات در داخل و خارج به حساب خود و يا به حساب بانك‌هاي داخل
همچنين بانك مركزي در حسن اجراي نظام پولي كشور مي‌تواند به شرح زير در امور پولي و بانكي دخالت و نظارت كند:
1. تعيين نرخ رسمي تنزيل مجدد و بهره‌ي وام‌ها كه ممكن است برحسب نوع وام و اوراق و اسناد نرخ‌هاي مختلف تعيين شود.
2. تعيين نسبت دارايي‌هاي آني بانك‌ها به كليه‌ي دارايي يا به انواع بدهي‌هاي آن‌ها برحسب نوع فعاليت بانك‌ها يا ساير ضوابط تشخيصي بانك مركزي
3. تعيين نسبت و نرخ بهره‌ي سپرده‌ي قانوني بانك‌ها نزد بانك مركزي
4. تعيين ميزان حداقل و حداكثر بهره و كارمزد دريافتي و پرداختي بانك‌ها
5. تعيين نسبت مجموع سرمايه‌ي پرداخت شده و اندوخته‌ي بانك‌ها به انواع دارايي‌ها
6. تعيين حداكثر نسبي تعهدات ناشي از افتتاح اعتبار اسنادي، ظهرنويسي يا ضمانت‌نامه‌هاي صادره از طرف بانك‌ها و نوع و ميزان وثيقه‌ي اين قبيل تعهدات
7. تعيين شرايط معاملات اقساطي كه اعتبار آن از طرف بانك‌ها تامين مي‌شود.
8. تعيين مقررات افتتاح حساب جاري، پس‌انداز و ساير حساب‌ها
9. تعيين نوع و ميزان جوايز و هرگونه امتياز ديگري كه براي جلب سپرده‌هاي جاري يا پس‌انداز از طرف بانك‌ها عرضه مي‌گردد و تعيين ضوابط براي تبليغات بانك‌ها در اين مورد
10. رسيدگي به عمليات و حساب‌ها و اسناد و مدارك بانك‌ها و اخذ هرگونه اطلاعات و آمار از بانك‌ها با توجه به لزوم حفظ اسرار حرفه‌اي
11. محدود كردن بانك‌ها به انجام يك يا چند نوع از فعاليت‌هاي مربوط به طور موقت يا دائم
12. تعيين نحوه‌ي مصرف وجوه سپرده‌هاي پس‌انداز و سپرده‌هاي مشابه نزد بانك‌ها
13. تعيين حداكثر مجموع وام‌ها و اعتبارات بانك‌ها به طور كلي يا در هر يك از رشته‌هاي مختلف
14. تعيين شرايط كلي اخذ وام بانك‌ها از اشخاص و صدور گواهي سپرده
