برنامه سینمایی «هفت» این هفته با نطق بهروز افخمی درباره انتخابات آمریکا آغاز شد و در ادامه به موضوع چند هفته اخیر این برنامه درباره سینمای مذهبی پرداخته شد.
به گزارش «تابناک»؛ برنامه سینمایی «هفت» این هفته ساعت 22:30 جمعه در حالی بر روی آنتن رفت که در ابتدای این برنامه سینمایی، افخمی به بهانه آنکه ترامپ در برخی فیلم‌های سینمایی یک سکانس بازی کرده یا گروهی از هالیوودی‌ها از کلینتون حمایت کرده‌اند، یک نطق سیاسی کرد و درباره انتخاب ترامپ به عنوان رئیس جمهور آمریکا در این برنامه ظاهراً سینمایی سخن گفت.
بهروز افخمی با اشاره به انتخاب ترامپ، گفت: نمی دانم به ملت آمریکا برای انتخاب این بازیگر عجیب و غریب باید تبریک بگوییم یا تسیلت؛ اما برای ما از هر نظر جالب است. چون از میان هر دو کاندیدا که در حال اجرای نمایش و بازی برای مردم بودند، ترامپ که نقش یک کابوی ساده و صادق و یک «کله خبر آمریکایی» را برای مردم آمریکا بازی کرد نهایتا انتخاب شد.
به هر حال بدجنس بودن و دروغگو بودن کلینتون کاملا از تصویر بیرون می زد و با وجود همه حمایت های رسانه ای نتوانست رای بیاورد. بعضی از هنرمندان آمریکایی وعده داده بودند، اگر ترامپ رئیس جمهور شود، این کشور را ترک خواهند کرد و حالا باید دید به این وعده عمل خواهند کرد یا خیر. هالیوود با تمام قدرت پشت سر یک کاندیدا قرار گرفت و امروز کل این اعتبار را باخته است.
البته این تفسیر افخمی جای تامل دارد، چرا که بهروز افخمی و گروهی از سینماگران کشورمان از کاندیداهای ریاست جمهوری در دوره‌های پیشین حمایت کرده‌اند که رای حداقلی را به دست آورده‌اند و با این اوصاف باید گفت افخمی و سینماگران حامی آن کاندیدا بی‌اعتبار شده‌اند؟
در ادامه این برنامه بهروز افخمی با محمدحسین رجبی دوانی و سیدناصر هاشم زاده درخصوص ظرفیت های داستانی عاشورا، گفت و گو کرد. در بخشی از این گفت و گو، محمدحسن رجبی دوانی گفت: برای تولید فیلم هایی از داستان های تاریخی و دینی، باید اراده ای قوی در تشکیلات فرهنگی باشد. این نشان دهنده نوع نگاه نظام رسمی کشور است. متاسفانه تاکنون سازوکار درستی برای این مورد نداشتیم. من چند سال پیش از یکی از مسئولین صداوسیما سوال کردم چه کسی تصمیم می گیرد که یک فیلم الف ویژه و پرهزینه در موضوعات دینی تولید شود، گفتند در شورایی درون صداوسیما. گفتم خب این تصمیم که چه فیلمی با چه موضوعی ساخته شود باید از بیرون از صداوسیما در حوزه های علمیه و نهادهای فرهنگی کلان کشور بیرون آید تا پژوهش خوبی پشت آن باشد.
محمد حسن رجبی دوانی درباره فیلم محمد رسول الله مجید مجیدی تاکید کرد: به طور مثال فیلم محمد رسول الله از نظر تکنیک سینمایی سطح بسیار بالا و هنرمندانه ای دارد، آقای مجیدی از ۳ صفحه تاریخ یک فیلم ۳ ساعته ساخته است، اما برخی از اتفاقات این فیلم در تاریخ نبوده و واقعیت نداشته است. ما باید بدانیم که نسبت دادن برخی صفات حتی صفات خوب که سندیت ندارد به معصوم جایز نیست. مثلا معجزه ای که راجع به بیرون ریختن ماهی ها از دریا برای نجات مردم از گشنگی در فیلم «محمد رسول الله» آمده است، سندی در تاریخ ندارد. اما می توان از روی رحمت پیامبر می توان به این نتیجه رسید که این توانایی را ایشان داشته اند.
سیدناصر هاشم زاده نیز گفت: بله این سندیت نداشته و صحنه ها هم با وجودی که دوستان زحمت کشیدند اما ابتر می ماند و مشخص نمی شود فایده اش در کل داستان چیست؟! ضررش بیشتر از فایده اش. نسبت دادن این معجزات به معصوم وقتی سندیت نداشته باشد، ممکن است باعث تغییر باورها شود.
او تاکید کرد: مذهب و دین مایه و پایه خود را بر صدق گذاشته است. وقتی جوانان ما این صحنه را ببینند و بعد بروند بپرسند و بعد برخی مقالاتی بنویسند که شیعیان دروغ هایی را به رسول الله (ص)، اصحاب و یاران او نسبت می دهند، وقتی اینها منطبق بر تاریخ نباشد، ممکن است تهمت دروغ گویی بر شیعیان وارد شود. درحالی که این نظر هنرمندانه یک کارگردان بوده است. بزرگترین معجزه حضرت رسول (ص) کتاب است. حال ما بر معجزاتی انگشت بگذاریم که در میان همه پیامبران مشهور است، حال این معجزات را به پیامبر خود متخص کنیم چه فایده ای می تواند داشته باشد؟
رجبی دوانی گفت: البته ما معتقدیم پیامبر ما اشرف الانبیاء است. این اشرفیت ایجاب می کند که پیامبر ما علاوه بر ویژگی های پیامبران قبل، ویژگی های دیگری دارد که گذشتگان نداشته اند. پیامبر بزرگ ما تا قبل از 40 سالگی نبی بوده اند و بعد از 40 سالگی به رسالت ابلاغ می شوند و وظیفه پیامرسانی را نیز عهده دار می شوند.
او تاکید کرد: وقتی به فیلمسازان ما می گویی فیلم تاریخی بساز، عمدتا می گویند نمی توان دقیقا منطبق بر تاریخ ساخت و از آن درام خلق کرد. اما مصطفی عقاد فیلمی درباره پیامبر ساخته است که هم منطبق بر باورهای سنی ست و هم شیعیان. پس می شود هم عین تاریخ ساخت و هم جذاب شود. هرچند چون پشت ساخت این فیلم هالیوود بوده است، برخوردهایی که پیامبر اکرم با یهودیان کرده است بالکل از فیلم حذف شده است، اما هر آنچه آورده کاملا درست است جز در چند مورد معدود.
رجبی دوانی عنوان کرد: واقعا در واقعه کربلا ماجراهای زیبایی داریم که می توانند سوژه های جذاب، درس آموز و دراماتیکی برای فیلم های سینمایی ما باشند. برخی ماجراها عبرت آموز هستند و از کربلا جامی مانند. برخی درس آموز هستند و توبه می کنند و مواردی نیز بعد از واقعه کربلا و شهادت امام حسین (ره)، همراه با امام می شوند و در این راه شهید، اسیر و مجروح می شوند.
او ادامه داد: چرا باید بعد از سی و چند سال که از انقلاب گذشته است، هنوز آثار درخور در زمینه اعتقادات و باورهای دینی خود کم داشته باشیم؟ چرا باید این میزان هزینه کنیم تا راجع به حضرت موسی فیلمی بسازیم؟ ما الگوها، ائمه و اصحاب بزرگ خود را داریم. درباره این ها کار کرده ایم که حالا سراغ پیامبران دیگر می رویم؟ یا فیلم "مدار صفر درجه" را می سازیم که حساب یهود را از صهیونیسم جدا کنیم. به ما چه ربطی دارد؟ این میزان هزینه را بیاوریم برای ارزش ها و اعتقادات خود کنیم.
هاشم زاده نیز برای اثر بعدی‌اش بازاریابی کرد و گفت: فیلمنامه ای در حال نگارش دارم به نام «به روایت معصوم» که به بخش هایی از روایت کربلا می پردازد که معصومین ما نظیر امام زین العابدین (ع) روایت کرده اند. چون همه واقعه کربلا را معصومین روایت نکرده اند بخش های زیادی توسط مورخین و شاهدینی روایت شده که خیلی سندیت ندارد.
همچنین بهروز شعیبی و سیدمحمود رضوی، کارگردان و تهیه کننده فیلم سینمایی "سیانور" در این برنامه مهمان افخمی بودند. سیدمحمود رضوی، تهیه کننده «سیانور» درباره فروش فیلمش گفت: امشب «سیانور» مرز فروش 1 و نیم میلیارد تومان را رد کرد و این میزان استقبال درباره یک فیلم تاریخی خارج از تصویر سینماداران بود. اما خارج از تصور تولیدکنندگان فیلم نبود. از مردم برای این استقبال سپاسگزازیم. ما 63 سینما داریم و 100 سالنی که سایت سینماتیکت درج کرده است، مربوط به تمام سانس های فوق العاده در سالن های دیگر یک سینما و سینماهایی ست که با چند سالن فیلم ما را اکران می کنند، می شود.
افخمی ادعا کرد: برخی صحنه های فیلم «سیانور» خیلی شبیه به فیلم های گاوراس شده است. فیلم به خوبی شبیه به فیلم های گانگستری ست و این به خوبی توسط کارگردان و فیلمنامه نویس در فیلمنامه گنجانده شده است. چون واقعا سازمان مجاهدین گانگستر بودند. به نظر فیلمنامه با هوشمندی تمام با شکل کلاسیک به روابط عاشقانه نافرجام و شکست خورده پرداخته است و داستان را جذاب کرده است.
شعیبی، کارگردان «سیانور» نیز پاسخ داد: خیلی خوشحالم که فیلمم شبیه به فیلم های گاوراس شده است. اشارات درون فیلم به سینما، استاد تقوایی، فیلم «گوزن ها» و ...، ادای دینی به سینما بود. فکر می کردم حتی به سینمای آن دهه که فیلم «کندو» آن زمان اکران نشد، با اغذیه فروشی درون فیلم با نام «کندو»، ادای دین کنم. پس از ساخت «سیانور» باورم به سینما عمیق تر شد. شاید تصاویر و متن ها بعدها آنقدر کارکرد نداشته باشد که سینمای هر دوره ای دارد.
سیدمحمود رضوی نیز گفت: صحنه پردازی و طراحی لباس و گریم نزدیک به نیم میلیارد هزینه برد. یک اتفاق در فیلم افتاد که سبب شد به تهران آن زمان به خوبی نزدیک شویم. اینکه جزئیات را با دقت تمام و کمترین هزینه تامین کنیم. یعنی از دکورها و طراحی صحنه بیگ پروداکشن دور شویم و دقیقا جزیئاتی را که می خواهیم بدست آوریم. و این را در راستای احترام به مخاطب انجام دادیم. یعنی یک فیلم تاریخی را در بستر عشق، جناحی و داستان درام خلق کنیم.
او تاکید کرد: فیلم را با کمتر از 3 میلیارد تومان تولید کردیم. البته این میزان در میان فیلم ها عدد زیادی است اما برای یک فیلم تاریخی به این شکل خوب بود. استقبال از فیلم با لطف رسانه ها و مردم ممکن شد و شانس نبوده است. نادیده گرفته شدن در جشنواره های فجر و مقاومت از عجایب روزگار بود. یک روز یک آدم بزرگی به من گفت از برخی جریانات و آدم های تاریخ فیلم نساز. چون هرچند به ظاهر نیستند اما وجود دارند!
شعیبی عنوان کرد: امروز که از روزهای جشنواره و نادیده گرفته شدن داوران می گذرد، وقتی استقبال و لطف و نظرات مردم را به فیلم و خودم می بینیم با خودم می گویم این لطف بزرگ خدا به من بوده است. جشنواره چند سال بعد از پیدایش سینما به وجود آمد؟ امروز اتفاقی افتاد که به خودم آمدم که بجای سرخوردگی بفهمم فیلم واقعا برای چه کسی باید ساخته شود و مورد توجه چه کسانی باید قرار گیرد. «سیانور» برای من کار بزرگی بود که حاصل تجربیات و توانمندیهای گذشته ام بود.
او افزود: حس خوب فیلم از آنجایی می آید که من فیلم سیاسی ساختم اما سیاسی به ماجرا نگاه نکردم. سعی کردم به تاریخ از نگاه سیاسی وارد نشوم. تجربه دیگر من در «سیانور» حضور زن ها در تاریخ است. خانم های ایرانی همواره در فیلم های تاریخی جز فیلم های مرحوم حاتمی بزرگ، خانم ها همیشه شخصیت و کنش اجتماعی کمرنگی دارند. اما در «سیانور» اتفاقا سعی کردیم از این موضوع استفاده کنیم و دو شخصیت اصلی داستان دو خانم با دو رویکرد و اعتقاد مختلف باشد.
رضوی درباره جزئیات فیلمبرداری «سیانور» با نگاتیو گفت: تنها فیلم 35 میلیمتری در جشنواره گذشته و آخرین فیلم از این جنس در سینمای ایران است. آن هم به این دلیل که جنس تصویر نیاز داشت. ما نزدیک به 260 حلقه نگاتیو بکار بردیم، هرچند بخش هایی نیز دولت به ما کمک کرد. در فیلم جدید محمدحسین مهدویان، "ماجرای نیمروز" نیز از نگاتیو 16 میلیمتری استفاده خواهیم کرد.
شعیبی درباره اینکه چطور توانسته شخصیت‌ها را کلیشه‌ای به تصویر نکشد، گفت: برخی می گویند چون تو بهروز شعیبی هستی اجازه پیدا کردی درباره برخی موضوعات فیلم بسازی! درحالی که من نمی دانم چنین تصوری می کنند و به نظرم شما می توانی درباره هر موضوعی فیلم بسازی نوع مواجهه شما با موضوعات مهم است. من فکر می کنم ما بیشتر از آنکه فیلم سیاسی بسازیم و با آن مشکل داشته باشیم، بیشتر خودمان سیاسی هستیم. یعنی بعد از ساخت یک فیلم نمی گوییم شما چه فیلمی ساخته اید، می گوییم نگرش سیاسی شما چیست! چون بهروز شعیبی ست پس باید فیلمش بد باشد یا خوب، این درست نیست. اتفاقی که در «سیانور» افتاده است از نظر من اتفاق درستی بوده است و اگر باز به عقب برگردیم، مجدد همین گونه این فیلم را خواهم ساخت. از بهزاد عبدی، محمد معتمدی و همایون اسعدیان تشکر می کنم.
افخمی در ادامه تلاش کرده تا عوامل فیلم «سیانور» را در مقابل فراستی قرار دهد و در این زمینه گفت: هفته آینده بدلیل همزمانی با ایام اربعین حسینی ما برنامه نخواهیم داشت و هفته بعدش با موضوع سینمای سیاسی برنامه خواهیم داشت. از همین حالا از شعیبی می خواهم تا به میز نقد برنامه ما بیاید و جلوی مسعود فراستی بنشیند. من طرفدار «سیانور» هستم و از مواجهه با مسعود فراستی نمی ترسم!
در آخر میز نقد فیلم سینمایی «خشکسالی و دروغ» با حضور پدرام علیزاده، کارگردان فیلم و مسعود فراستی برگزار شد. پدرام علیزاده درباره فیلمش گفت: این فیلم براساس نمایشنامه ای به همین نام ساخته شده است. اما بدلیل مشکلاتی که در راه دریافت پروانه نمایش پیدا کردیم، زمان اکران آن به تعویق افتاد. گلزار را به این دلیل انتخاب کردیم که نشان داد در انتخاب های اخیرش تغییری ایجاد کرده و فیلم های جدی خوبی بازی کرده است.
فراستی گفت: در نقد فیلم اولا اشکال شما در میزانسن است که فکر می کنید میزانسن تئاتر و سینما یکی ست. در ساختار فیلمنامه نیز دو سوم فیلم در فلاش بک است. این نیز از نمایش آقای یعقوبی است و اینجا اشتباه است. فلاش بک تو فلاش بک. فلاش بک یک منطق دارد. منطقش نیز از زندگی می آید. شما نشسته اید و ناگهان یاد گذشته می کنید. وقتی برمی گردید من باز با تو مواجهه ام که می فهمیم به زمان گذشته رفته ایم. کل منطق فلاش بک فیلم از شروع تا پایان غلط است. شروع فلاش بک مشخص نیست از نگاه کیست. یعنی به اراده فیلمساز وارد این گذشته می شویم. فیلمساز نمی تواند با اراده وارد فلاش بک شود، منطق اثر و کاراکتر باید این را به تو بدهد.
علیزاده نیز پاسخ داد: در فلاش بک، یک سال گذشته زندگی این زوج را به طور مداوم می بینیم. به گذشته دیگری نمی رویم. اما درباره نحوه ورود به فلاش بک حرف شما درست است.
فراستی که اساساً با سینما مدرن مشکل دارد و در سینماکلاسیک باقی مانده، ادامه داد: دوم فیلم پر از نماهای پی او وی های، غلط و عجیب و غریب است. این پی او وی ها یک ذره بلدی تکنیک در آن نیست و این غلط های تکنیکی سبب می شود حس و حال از بین برود. مثلا در سکانس تخت خواب اشکالات زیادی در پی او می می بینیم.
علیزاده پاسخ فراستی را با مردم داد و گفت: اما دقیقا مردم از این صحنه بسیار خوششان آمده بود و حس خوبی داشت.
سپس فراستی سراغ سناریوی محمد یعقوبی رفت و گفت: اشکال اصلی از فیلمنامه فیلم است چون بسیاری از بخش ها و گرمای فیلم از سن نمایش می آید نه فیلم. لذا کار زیادی هم از کارگردان برنمی آمد چون فیلمنامه نویس با فضای سینما آشنا نبوده و در همان 3 اثر نمایش خود مانده است. نمایش خیلی حس کمیک دارد، اما فیلم اینگونه نیست. اگر دو جای بازی علی سرابی را از فیلم حذف کنید، کمیک فیلم حذف می کند. کمیک بودن فیلم در تئاتر عمق فاجعه و بحران را بیشتر می کند، اما اینجا کاملا لوس و بی معنی می شود.
علیزاده در مقابل گفت: اگر قرار باشد دوباره این فیلم بسازم، شاید دوباره سراغ این فیلمنامه نروم و نسازم. اما اتفاقا من معتقدم چقدر خوب که خود محمد یعقوبی این فیلمنامه را نوشت و با اشرافی که در اصل قصه داشت، کمک کرد به فیلمنامه و در بازی گردانی نیز کمک ما کرد. به هرحال تبدیل نمایشنامه به فیلمنامه کار دشوار و سختی است و فروش خوب آن نشان داده که مورد استقبال قرار گرفته و موفق بوده است.
