صورتحساب سود و زیان شرکت‌ها را چطور باید تحلیل کرد و سود شرکت ها و اطلاعات لازم را از آن استخراج کرد؟
واحد حسابداری هر شرکتی چندین خروجی بسیار مهم دارد، یکی از آن‌ها ترازنامه و دیگری صورتحساب سود و زیان شرکت است که سود شرکت ها در این قسمت محاسبه میشود. ما در مقالات دیگر مدیرمالی به اهمیت دانش حسابداری برای سرمایه‌گذاری موفق پرداختیم و به شما آموزش دادیم که چطور اطلاعات موردنیاز برای یک سرمایه‌گذاری سودآور را از ترازنامه شرکت استخراج‌کنید. در این مقاله قصد داریم نحوه استفاده از صورتحساب سود و زیان را به شما آموزش دهیم. بعد از خواندن این مقاله شما قادر خواهید بود هر یک از اجزای صورتحساب سود و زیان را تحلیل کنید.
وقتی شما بخواهید سودآوری یک شرکت را بررسی کنید باید به صورتحساب سود و زیان آن مراجعه کنید. این صورتحساب درواقع از معادله ساده زیر به دست می‌آید:
فروش – هزینه = سود خالص
در مورد هر یک از آیتم‌های معادله فوق به نکات زیر توجه کنید:
فروش: آیا فروش در حال افزایش است؟ اگرنه، چرا؟ نرخ رشد فروش نسبت به سال قبل چقدر است؟ این نرخ باید چیزی در حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد باشد. چراکه عمده منابع مالی شرکت که در طول سال صرف موارد مختلف نظیر پرداخت هزینه‌ها، بدهی‌ها و … میشود، از طریق منابع مالی حاصل از فروش تأمین میشود.
هزینه‌ها: آیا هیچ مورد غیرعادی در بخش هزینه‌ها می‌بینید؟ آیا مجموع هزینه‌هایی که گزارش‌شده است، نسبت به سال قبل بیشتر شده است؟ نرخ رشد آن چقدر است؟ آیا نرخ رشد هزینه‌های شرکت از نرخ رشد فروش بیشتر است؟ در این صورت سود شرکت کاهش می‌یابد و بر قیمت سهام شرکت اثر منفی می‌گذارد.
سود: این آیتم، نتیجه فعالیت شرکت را نشان می‌دهد. آیا سود شرکت نسبت به سال قبل افزایش داشته است؟ سود عملیاتی شرکت چه تغییری نسبت به سال قبل داشته است؟ آیتم سود را می‌توان قلب تپنده شرکت دانست و چنانچه سودآوری شرکت با مشکل روبرو شود، کل شرکت دچار چالش خواهد شد و نقش تأثیرگذاری بر قیمت سهام شرکت دارد.
اطلاعاتی که شما از این‌سو و آن‌سو جمع می‌کنید، باید به شما در مورد وضعیت مالی شرکت دید روشنی بدهد که آیا شرکت قادر است فروش خود را افزایش بدهد؟ هزینه‌های خود را پایین نگه دارد و همچنان به سودآوری خود ادامه دهد؟ در زیر جزئیات بیشتری از هریک از موارد بالا به شما ارائه می‌کنیم:
فروش
فروش نشان‌دهنده پولی است که شرکت برای ارائه محصولات و خدمات خود از مشتریانش دریافت می‌کند. به‌عنوان یک سرمایه‌گذار، شما باید به موارد زیر دقت کنید:
فروش باید مدام در حال رشد باشد: یک شرکت سالم و رو به رشد، فروش رو به رشدی هم دارد. فروش باید حداقل با نرخ ۱۰ تا ۱۵ درصد رشد کند و شما باید حداقل فروش سه سال گذشته شرکت را بررسی کنید.
فروش محصولات اصلی شرکت (محصولاتی که شرکت بر مبنای آن‌ها شکل‌گرفته است) باید سال‌به‌سال بیشتر شود: محصولات اصلی شرکت الف مواد غذایی شامل سس، رب، ترشیجات و آب‌لیمو است؛ اما این شرکت، گاهی با استفاده از تجهیزات بسته‌بندی خود، به سایر شرکت‌ها خدمات بسته‌بندی ارائه می‌کند. ارائه این خدمات نباید فعالیت اصلی شرکت یعنی تولید محصولات غذایی و فروش را با اخلال (ثابت ماندن یا کاهش فروش) روبه‌رو کند.
آیا شرکت موارد عجیب‌وغریبی را به‌عنوان فروش گزارش کرده یا از روش‌های غیرمعمول برای محاسبه فروش استفاده کرده است؟ ممکن است در مواردی برخی شرکت‌ها فروش ساختمان یا زمین شرکت را جزو فروش به‌حساب بیاورند و فروش را بیشتر از حد نشان دهند.
هزینه‌ها
هزینه‌های شرکت رابطه مستقیمی با سودآوری شرکت دارد. وقتی‌که هزینه‌ها از کنترل خارج شوند، شرکت با مشکل جدی مواجه خواهد شد. هنگام بررسی هزینه‌های شرکت به نکات زیر توجه کنید:
هزینه‌ها را با دوره‌های مالی قبل مقایسه کنید: اگرچه ممکن است اختلاف زیادی بین هزینه‌های سال جاری با سال‌های گذشته وجود دارد، اما سودآوری شرکت نباید دستخوش تغییر اساسی شود. چرا اگر هزینه‌ها بیشتر شده باشد، فروش نیز باید به همان نسبت و با نرخ رشد بالاتری، افزایش یابد تا سودآوری شرکت همچنان رشد کند.
آیا برخی هزینه‌ها نسبت به بقیه خیلی بیشترند؟ به هر یک از آیتم‌های هزینه توجه کنید تا مشخص شود هر آیتم چه بخشی از مجموع هزینه‌ها را به خود اختصاص داده است و آن‌ها را با سال‌های قبل مقایسه کنید.
آیا هیچ هزینه غیرعادی در گزارش‌های وجود دارد؟ بررسی کنید این هزینه غیرعادی به چه دلیل بوده است و چه تأثیری بر سودآوری شرکت داشته است.
سود
شرکت‌ها معمولاً سود خود را در قالب سود هر سهم در صورتحساب سود و زیان گزارش می‌کنند. این نکته بسیار مهمی است. چراکه وقتی در خبرها اعلام میشود سود هر سهم شرکت الف ۱۰۰ ریال افزایش داشته است، این به این معنی است که اگر شرکت الف ۱۰ میلیون سهم داشته باشد، سود شرکت ۱۰۰۰ میلیون ریال افزایش داشته است که می‌تواند یک خبر فوق‌العاده باشد.
خبر افزایش سود شرکت ها می‌تواند یک خبر فوق‌العاده باشد.
به نکات زیر توجه کنید:
مجموع سود شرکت چقدر است و نسبت به سال قبل چه رشدی کرده است؟
سود عملیاتی شرکت: سود عملیاتی شرکت نیز در صورتحساب سود و زیان گزارش میشود. سود عملیاتی به این دلیل مهم است که نشان‌دهنده سودی است که مستقیماً از عملیات شرکت و فروش کالاها و خدمات اصلی شرکت ایجاد میشود.
مواردی که فقط یک‌بار اتفاق می‌افتند: گاهی مواردی به‌عنوان سود گزارش میشود که جزو عملیات اصلی شرکت نیست و ممکن است در طول سال‌ها فقط یک‌بار اتفاق بیفتد. مثل فروش ساختمان قدیمی شرکت.
