محمد امین آهنگری: برنامه توسعه موشکی ایران به عنوان یک برنامه دفاعی که جهت حفظ کیان کشور از گزند بیگانه نقش مهمی بر عهده دارد همواره و به حق مورد توجه مسئولین نظام جمهوری اسلامی ایران قرار داشته است؛ به گونه‌ای که حتی فشارهای سنگین وارد شده از سوی سیاستمداران غربی در بحبوحه مذاکرات برجام نتوانست دولتمردان ایران را در این مورد به مصالحه بکشاند. اما آنچه به نظر می‌رسد تا حدی مورد غفلت واقع شده است، موضوع ماهواره‌برهای ایرانی است که با وجود مشابهت‌های فنی با بحث موشکی، امری کاملا متفاوت با آن است و اساسا اهدافی صلح‌آمیز را دنبال کرده و نه تنها توسعه آنها مورد خواست دانشمندان و نخبگان ایرانی است بلکه جامعه بین‌المللی نیز از آن استقبال می‌کند.
بنا به گفته‌های آگاهان، بخش فضایی سازمان ملل متحد در مذاکراتی که با طرف‌های ایرانی داشته است از همکاری با کشورمان در حوزه فضایی از جمله ماهواره‌برها در چارچوب روال‌های این سازمان استقبال کرده است. این امر نشان می‌دهد برخورد جامعه بین المللی با موضوع همکاری‌های فضایی تفاوت‌های بسیاری با موضوع برنامه موشکی دارد. اما به نظر می‌رسد این تفاوت‌ها از سوی مسئولین کشور به اندازه کافی مورد توجه قرار نگرفته است.
داستان برجام و برنامه موشکی
پس از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و به قدرت رسیدن دونالد ترامپ، سیاست‌های این کشور در قبال ایران به شدت تغییر کرد. از جمله می‌توان به واکنش اخیر آمریکا پس از آزمایش موشکی ایران اشاره کرد. در حالی که دولت پیشین آمریکا، آزمایش موشک عماد را که بلافاصله پس از توافق برجام انجام شد بدون واکنش و بی پاسخ گذاشت؛ دولت جدید آمریکا به پرتاب اخیر موشکی ایران که بر خلاف قبلی در سکوت کامل انجام شد واکنشی بسیار شدید نشان داد و آن را نقض برجام دانست. دولت ترامپ در ادعای خود به بندی از قطعنامه ۲۲۳۱ استناد می‌کند که در آن از ایران خواسته شده از توسعه موشک‌های بالستیکی که به منظور حمل سلاح هسته‌ای طراحی شده‌اند خودداری کند.
این بند در گذشته به گونه‌ای تفسیر می‌شد که هیچگونه منعی برای آزمایش‌های موشکی دفاعی ایران ایجاد نمی‌کرد چرا که موشک‌های ایرانی اساسا به منظور حمل کلاهک هسته‌ای طراحی نمی‌شوند. همچنین در قطعنامه لفظ درخواست، الزام آور نیست. اما حالا دولت آمریکا مدعی است که این بند شامل کلیه موشک‌های بالستیک ایران که توانمندی حمل کلاهک هسته‌ای دارند می‌شود. چنین تفسیری که تا پیش از این از سوی کلیه مذاکره کنندگان مردود اعلام می‌شد، حالا می‌تواند بر سر راه توسعه موشک‌های دفاعی ایران مانع ایجاد کند. این در حالی است که به طور کلی در هیچ کجای قطعنامه به برنامه فضایی ایران و ماهواره‌برهای ایرانی اشاره نشده است.
آزمایش موشکی اندکی پیش از روز ملی فناوری فضایی
آزمایش موشکی ایران که بنا بر اخبار منتشر شده در رسانه‌ها توسط وزیر دفاع کشورمان، پس از اعلام مسئولین آمریکایی تایید شد، در حالی صورت گرفت که به لحاظ نزدیک بودن روز ملی فناوری فضایی، همگان انتظار یک پرتاب فضایی را داشتند. انتظاری که سخنان مسئولین ایرانی از جمله وزیر ارتباطات مبنی بر پرتاب ماهواره ایرانی در بهمن ماه به آن دامن زده بود.
یک پرتاب فضایی صلح آمیز هر چند با ماهواره‌برهایی صورت می‌گیرد که به لحاظ برخی فناوری ها تفاوت چندانی با موشک‌های بالستیک ندارند اما به لحاظ ماهیت صلح آمیز آنها و همچنین عدم اشاره در برجام، می‌توانند موضع قویتری برای پافشاری بر سیاست‌های به حق ایران در عرصه بین الملل جهت توسعه فناوری‌های مورد نظر کشور فراهم کنند.
البته لازمه این امر بازی کردن در زمین فناوری فضایی و جدا کردن آن از برنامه موشکی است. توسعه ماهواره‌برهای فضایی، همانند توسعه فناوری‌های صلح‌آمیز هسته‌ای از قوانین و روال‌های مشخصی در دنیا پیروی می‌کند که اغلب این قوانین توسط سازمان ملل متحد وضع شده و چارچوبی را برای توسعه همکاری‌های صلح آمیز فضایی بین کشورها فراهم می‌آورد.
برنامه فضایی ایران تحت الشعاع برنامه موشکی قرار نگیرد
توسعه موشک‌های دفاعی حق مسلم ایران برای دفاع از خود است؛ همانگونه که توسعه فضایی نیاز مسلم برای اقتصاد کشور است. اما به نظر می‌رسد عدم تفکیک برنامه‌های موشکی از برنامه‌های فضایی به ویژه موضوع ماهواره‌برها موجب شده تا موضوع فضایی که اتفاقا جای پایی بسیار محکمتر برای مقاومت در عرصه بین‌الملل برای کشور فراهم می‌کند با برنامه موشکی گره بخورد.
این در حالی است که می‌توان با اتخاذ سیاستی هوشمندانه و با قرار دادن فناوری‌های فضایی در صف مقدم نبردهای سیاسی و حرکت در چارچوب‌های پذیرفته شده بین‌المللی، درموضعی قدرتمندتر به توسعه فناوری‌های مورد نیاز کشور پرداخت.
