این روزها بازار سؤال از ما دندان‌پزشکان در مورد خطاهای درمانی زیاد است. دندانپزشکی هم ازجمله رشته‌هایی است که میزان شکایت‌های طرح‌شده در مراجع قانونی ازنظر کمیت در مقایسه با رشته‌های پزشکی در رده‌های به نسبت بالا قرار دارد.
به گزارش پایگاه انجمن دندانپزشکی، متخصصین درمان ریشه متأسفانه یا خوشبختانه قشری از دندان‌پزشکان هستند که مستقیماً با بسیاری از موارد درمان‌هایی که به علت‌های مختلف دچار شکست شده‌اند سروکار دارند و ازاین‌جهت درزمینهٔ علت شکست‌های درمان‌های قبلی مدام از سوی بیماران مورد سؤال قرار می‌گیرند. برخی از درمان‌های شکست‌خورده به دلیل خطاهای حین درمان یا مشکلاتی هستند که درمان‌کننده قبلی در ایجاد آنها نقش داشته‌اند. در میان اندودنتیست‌ها در برخورد با خطاهای همکاران رویکردهای متفاوتی وجود دارد. در این مطلب به سوالاتی که در مورد قصور دندانپزشکی به ذهن مراجعین می‌رسد پاسخ‌داده‌شده.
قصور دندانپزشکی یعنی چه؟
در تعریف رسمی قصور پزشکی به معنی کوتاهی در اجرای استاندارد مراقبت‌های پزشکی است که باید به عمل آید. در حقیقت قصور عبارت است از ترک فعل لازم و یا انجام فعل ممنوعه قصور پزشکی در قانون مجازات اسلامی در تبصره ماده ۳۳۶ به چهار عنوان بی‌احتیاطی، بی‌مبالاتی، عدم مهارت و عدم رعایت نظامات دولتی تعریف می‌شود. قصور در معنای گسترش‌یافته و به‌طور خیلی ساده یعنی درمانی برای شما انجام شود که نتایج آن درمان، آن موردی نباشد که شما انتظار داشتید و قبلاً برای شما پیش‌بینی‌شده بود…بنابراین هر درمانی که به شکست منجر شود به معنی قصور نیست. وقتی‌که دندانپزشک شما در مورد نتایج احتمالی درمانی توضیح می‌دهد و احتمال‌ها را به شما توضیح می‌دهد و شما آگاهانه درمان را می‌پذیرید و بعد نتایج درمان همان پیش‌بینی‌ها محقق می‌شود، قصوری درواقع رخ نداده است.
برای مثال در پروتز کامل (دست‌دندان) در افرادی که استخوان فک آنها تحلیل رفته باشد، ممکن است گیر کم باشد و دست‌دندان مخصوصاً در فک پایین اصطلاح عامه لق بزند. درصورتی‌که احتمال این مورد قبل از درمان برای بیمار پیش‌بینی‌شده باشد و بیمار قبول کرده باشد، قصوری رخ نداده ولی وقتی دندانپزشک ادعا کرده که دست‌دندانی با گیر عالی می‌سازد و احتمال لق زدن وجود ندارد ولی این اتفاق افتاده باشد، در این صورت قصور محرز است.
آیا قصور در دندانپزشکی امری عادی و طبیعی است؟
ایرانی‌ها سالی 220 میلیون بار به پزشک مراجعه می‌کنند که رقم کمی نیست نتیجه اینکه انتظارمی رود که هیچ تخلف و قصوری در میان این رقم مراجعه، وجود نداشته باشد. حتی با تصور یک درصد ارتکاب به خطا باید به‌طور طبیعی انتظار تشکیل 220 هزار پرونده شکایت را داشته باشیم که هیچ‌گاه چنین تعداد پرونده‌ای تشکیل نشده زیرا توسط جامعه پزشکی این حجم خطا واقع نمی‌شود؛ اما بااین‌حال، برخی گروه‌های پزشکی در زمره پرشکایت ترین ها و در صدر فهرست شکایات بیماران قرار دارند که دندان‌پزشکان در آمارهای سال‌های مختلف در زمرهٔ پنج رشتهٔ اولی هستند که علیه آنها شکایت می‌شود.
قصور دندانپزشکی ازنظر آماری زیاد نیست یا حداقل می‌توانیم بگوییم شکایت‌های مطرح‌شده بیماران موارد زیادی نیست. شاید به این دلیل که بسیاری از بیماران در ایران به حقوق خودآگاه نیستند و از شکایت اجتناب می‌کنند. ولی قصور حتی به تعداد اندک هم غیرقابل‌قبول است و باید به حداقل برسد و مواردی هم که اتفاق افتاده‌اند جبران بشوند.
برای مثال در سال 1394 بیشترین شکایات در رابطه با پرونده‌های قصور پزشکی به ترتیب مربوط به جراحی زنان و زایمان، جراحی پلاستیک، جراحی ارتوپدی و جراحی عمومی بوده‌است ولی بیشترین محکومیت‌ها مربوط به جراحی پلاستیک، عمومی، دندانپزشکی، زنان و زایمان بوده است.علی‌رغم اینکه قصور در دندانپزشکی شکایات کمتری را به خود اختصاص داده بود، ولی بیشترین محکومیت‌ها را از آن خود کرده‌است و در بالای ۶۰ درصد از این پرونده‌ها قصور محرز شده‌است.
قصور امری عادی یا قابل عادی شدن نیست ولی امر اجتناب‌ناپذیری است و اتفاق میفتد. تنها راهی که هرگز با ماشین تصادف نکنید این است که علاوه بر اینکه از پشت ماشین نمی‌نشینید از خانه هم بیرون نروید (چون ممکن است بقیه به شما بزنند). تنها راه اینکه هیچ خطا یا قصوری در درمان اتفاق نیفتد این است که دندانپزشک هرگز طبابت نکند. مخصوصاً باوجود کار یدی بودن و مهارت فنی بودن دندانپزشکی، حتی دندان‌پزشکان مجرب و ماهر هم دچار خطا می‌شوند. نیت درمان همیشه حسنه و رفع مشکلی است که بیمار به خاطر آن مراجعه کرده است. خطاهای درمانی و نتایج غیرمتعاقب (که دو مقوله جدا از هم هستند) ناخوشایند دندان‌پزشکان بوده و تمام تلاش خود را برای اجتناب از آنها به خرج می‌دهند ولی حقیقت این است که گاهی این موارد پیش می‌آیند و هر دندانپزشکی باید قدرت مدیریت و جبران آنها داشته باشد.
حقوق متقابل مراجعین دندانپزشکی و دندان‌پزشکان:
شما به‌عنوان یک مراجعه‌کننده دندانپزشکی حق‌دارید که در مورد مشکل خود و درمان آن اطلاعات کافی کسب کنید. دندانپزشک موظف است که در مورد درمان شما، تعداد جلسات، هزینه‌ها به شما توضیح بدهد و همچنین موظف است که درمان‌های جایگزین را هم به شما توضیح بدهد.
دندانپزشک موظف است که بهترین درمان را برای شما انجام بدهد و اگر به هر دلیل ازجمله کمبود امکانات یا فقدان تخصص قادر به ارائه درمان ایده آل نیست، شمارا به دندانپزشک متخصص یا محلی که درمان ایده آل می‌تواند برایتان انجام شود ارجاع دهد.
دندانپزشک حق دارد بیمار را برای درمان به هر دلیل پذیرش نکند. ازآنجایی‌که تقریباً شرایط تهدیدکننده حیات در دندانپزشکی نادر است، دندان‌پزشکان حق رد درمان را تقریباً در همه موارد دارند. عدم پذیرش درمان یک بیمار می‌تواند به دلیل نداشتن تخصص در آن زمینه، عدم توافق بر سر هزینه‌های درمان یا هر دلیل دیگری باشد.
دندان‌پزشکان حق‌دارند که درازای معاینهٔ بیماران و ارائه مشاوره حق ویزیت مصوب را دریافت کنند. این حق ویزیت جدای از درمانی است که در آینده انجام می‌شود. حتی اگر بعد از ویزیت کاری انجام نشود، هزینه حق ویزیت محفوظ است.
تازمانی که پزشک و دندان پزشک نجومی دریافتی دارند هیچ ابزاری برای کنترل آنها کارگر نیست. در بدترین حالت مدتی از کار بی کار می شود که چه بهتر فرصت می کند پول های باد آورده را خرج کند.