جواد ظریف، وزیر خارجه ایران، در گفت‌وگو با سعید جعفری، خبرنگار خبرآنلاین، درباره حقوق کارکنان وزارت خارجه، سطح سواد آنها و سفرایی که از نهادهای دیگری غیر از وزارت خارجه معرفی می‌شوند، توضیحاتی داده است. او گفته، تنها ۲۰ درصد سفرا از بیرون وزارت خارجه منصوب می‌شوند.
اگر بخواهید از نظر توانمندی‌های نیروی کارشناسی، وزارت خارجه را با دیگر دستگاه‌های بخش دولتی و حتی خصوصی داخلی مقایسه کنید، مجموعه وزارت خارجه حتما وضعیت بسیار بهتری دارد؛ چه از نظر سطح سواد، چه از نظر مدرک تحصیلی، چه از نظر زبان خارجی و حتی از نظر درجه ایثارگری (به غیر از وزارت دفاع) از سایر دستگاه‌ها بالاتریم. این نشان‌دهنده این است که کادر وزارت خارجه کادر زبده‌ای است. قبول دارم که حتما ایده‌آل نیست و حتما می‌تواند بهتر از این باشد، ولی شما باید با واقعیات بسنجید. حقوق و مزایای وزارت خارجه در داخل کشور از همه دستگاه‌های دولتی کمتر است. ما جدولی درست کردیم از حقوق و مزایای وزارت خارجه در تهران؛ حقوقشان از کارمندان هم‌ترازشان در استان‌ها هم کمتر است.
بعضی‌ها البته حقوق و مزایای کارمندان وزارت خارجه در خارج را با حقوق کارمندان سایر دستگاه‌های دولتی در ایران مقایسه می‌کنند که این اشتباه است. نباید حقوق‌ها در خارج را با حقوق کارمندان در داخل مقایسه کرد، باید آنها را با کارمندانی که در آن کشور مشغول کار هستند مقایسه کرد. آنجا خواهید دید که حقوق کارمندان وزارت خارجه از حقوق کارمندان کشورهای کمترتوسعه‌یافته - و نه حتی درحال‌توسعه- هم کمتر است. خب شما با این امکانات در این حد باید توقع داشته باشید.
وزارت خارجه دارای یک نظام سلسله‌مراتبی مانند ارتش است. شما برای اینکه سفیری ببینید که با خصوصیاتی که موردنظر من است سفیر شود، از زمان ورود او از مرحله کارشناسی به وزارت خارجه باید حداقل ۱۸ سال صبر کنید، چراکه زودتر از آن نمی‌تواند به سفارت برسد. در صورتی که نابغه دهر باشد و بخواهد خیلی خوب پیشرفت کند، ۱۸ سال دیگر سفیر می‌شود. بنابراین اگر ما حتی امروز یک برنامه‌ریزی کنیم، باید در یک بازه زمانی طولانی اثرات آن را ملاحظه کنیم.
سفارت، حق رئیس‌جمهور است. اساسنامه وزارت خارجه دو حالت برای معرفی سفیر بیان کرده است؛ یکی کسی که از داخل وزارت خارجه تعیین می‌شود و دیگر کسی که از بیرون برای این جایگاه معرفی و انتخاب می‌شود. در همه‌جای دنیا هم این قاعده برقرار است و تنها مختص ایران نیست و همه‌جای دنیا افرادی را داریم که از خارج وزارت خارجه برای سفارت معرفی می‌شوند. در بسیاری از کشورهای دنیا اکثر سفرا از بیرون وزارت خارجه می‌آیند. البته تعدادی از کشورهای دنیا هم هستند که سفرا صرفا از داخل پرسنل وزارت خارجه معرفی می‌شوند و من حتما این روش را بیشتر می‌پسندم.
سفیر ما در روسیه، فردی است که دو دور رایزن فرهنگی در آنجا بوده، روس‌شناس است و با زبان روسی آشناست. من از ایشان خواهش کردم؛ بدون اینکه کسی سفارشی کرده باشد. ضمن اینکه تا حالا موفق‌ترین سفیر ما در روسیه بوده است؛ فردی است که سالی یکی، دوبار در جلسات بسیار کوچکی که آقای پوتین با برجسته‌ترین اندیشمندان روس‌شناس می‌گذارد، او را هم دعوت می‌کند و این یک امتیاز ویژه برای کشور است.
ما برای افرادی که از داخل سیستم وزارت خارجه قرار است به‌عنوان سفیر اعزام شوند، حتما، هم آزمون زبان داریم و هم کلاس‌های مختلفی برای همه همکاران وزارت خارجه داریم. ضمن اینکه در تمام زمینه‌هایی که احساس می‌کنیم همکارانمان به آموزش احتیاج دارند، این دوره‌های آموزشی را ترتیب می‌دهیم، از جمله اقتصاد. در حوزه زبان آموزش نمی‌دهیم، به دلیل اینکه احساس می‌کنیم کسی که به این مرحله رسیده باید از یک حدی از زبان برخوردار باشد و معمول ما این است که کسانی که این حد از زبان را ندارند معمولا از فیلترهای ما عبور نمی‌کنند و حتی به حد شورای معاونین هم نمی‌رسند که به‌عنوان سفیر یا حتی به‌عنوان کارمند اعزامی به خارج پیشنهاد شوند. یک حداقل‌هایی در نمره زبان در نظر می‌گیریم که آن حداقل‌ها را باید داشته باشند.
