ریز و درشت کارت ملی هوشمند و تعویض شناسنامه

سازمان ثبت احوال کشور در سال 1297 با تنظیم اولین سند در تهران تشکیل شد و ساختار آن به تدریج در سال‌های 1304 و 1305 در همه استان‌های کشور شکل گرفت. از محوری‌ترین و اساسی ترین وظایف ثبت احوال می توان به ثبت رویدادهای ولادت، وفات، ازدواج، طلاق و مهاجرت، صدور اسناد هویتی و ارتقای آن و همچنین تولید و انتشار آمارهای جمعیتی اشاره کرد. وظایفی که بدون تردید برای نظام برنامه‌ ریزی کشور بسیار اهمیت دارد.

روزنامه خراسان در گفت وگو با سیف اله ابوترابی سخنگوی سازمان ثبت احوال کشور به وظایف و اقدامات این سازمان به ویژه جزئیات صدور کارت هوشمند ملی پرداخت.

به عنوان اولین سوال تحلیلی داشته باشید از آخرین آمار مربوط به رویدادهای حیاتی در کشور ؟

ولادت، وفات، ازدواج و طلاق وقایع چهار گانه ای هستند که سازمان ثبت احوال وظیفه ثبت آن را برعهده دارد. بر اساس آخرین آمار گردآوری شده ، در 9 ماهه اول سال 96، یک میلیون و 138 هزار و 246 واقعه ولادت را در کشور به ثبت رساندیم که از این تعداد تولد 586 هزار و 205 پسر و 552 هزار و 41 دختر به ثبت رسیده‌اند. یعنی نسبت جنسیت به ازای هر 100 دختر، 106 پسر است. علاوه بر این در 9 ماهه اول سال 96، 276 هزار و 392 واقعه فوت به ثبت رسیده که 98.3 درصد آن در مهلت قانونی ثبت شده است. همچنین نرخ عمومی مرگ و میر 4.7 در هزار است.

اولین علت مرگ و میر چه بوده است؟

بر اساس آن چه که در علل مرگ و میرهایی که طی 9 ماهه اول سال ثبت شده است بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان‌ها و تومورها، بیماری‌های دستگاه تنفسی و حوادث غیرعمدی از اولین و مهم ترین علت های مرگ و میر بوده اند.

ارزیابی ها از ثبت آمارهای ازدواج و طلاق چه شرایطی را نشان می دهد؟

در 9 ماهه اول امسال 481 هزار و 809 ازدواج به ثبت رسیده است. همچنین در سال 95 به ازای هر هزار نفر 8.8 واقعه ازدواج ثبت شده است که این رقم در سال 90، 11.4 ازدواج به ازای هر هزار نفر بود.

شنیده های غیررسمی از افزایش نرخ طلاق حکایت دارد، آمارهای ثبت شده ثبت احوال هم این موضوع را تایید می کند؟

بله.بر اساس آن چه که در پایگاه ثبت احوال به ثبت رسیده، نرخ ثبت طلاق از سال 90 تا 95 از رقم 1.9 به 2.1 رسیده است. میانگین زندگی مشترک نیز برای زوجین طلاق گرفته طی 9 ماهه اول امسال 9 سال است که در 67 درصد طلاق‌های ثبت شده عمر ازدواج کمتر از 10 سال و در 45 درصد طلاق‌های ثبت شده نیز دوام ازدواج کمتر از پنج سال بوده است.

اطلاعات شما در جلوگیری از تخلفات تاثیرگذار بوده است؟

قطعا. در گذشته ملاحظه چشمی صورت می گرفت. شناسنامه یا کارت داده می شد و یک نفر نگاه می کرد و متوجه جعل نمی شد ولی الان به صورت برخط استعلام می شود آن هم بر اساس شماره ملی که یونیک است و برای هیچ کس در کشور تکراری نیست و بعد از احراز هویت، خدمت ارائه می دهند. از طرفی برای تحویل کارت‌های هوشمند باید اثر انگشت صاحب کارت ثبت شود به همین منظور حضور افراد در دفاتر صادر کننده کارت الزامی است.اکنون نیز برای بالا بردن ضریب امنیت کارت هوشمند ملی ، دستگاه های مختلف به صورت ترکیبی همزمان با کارت از اثر انگشت هم استفاده می کنند. بنابراین حتی اگر کسی بخواهد با تبانی دستگاه خدمت دهنده، خدمت بگیرد، امکان پذیر نیست. از این رو می توان گفت که با شرایط کنونی اقدامات ثبتی نزدیک به 100 درصد با صحت و اطمینان کامل انجام می شود.

تا چه اندازه به ایمن بودن بانک اطلاعات سازمان ثبت احوال اطمینان دارید؟ آیا مطمئن هستید که خطر حمله سایبری این بانک اطلاعاتی را تهدید نمی کند؟

این سامانه کاملا مطمئن است وخوشبختانه امنیت و حفاظت بسیار بالایی دارد و 100 در صد ایمن است.

درباره صدور کارت ملی هوشمند، بارها گفته اید که اعتبار این کارت ها تا پایان امسال است، آیا ثبت احوال توان صدور این کارت را برای تمام افراد ایرانی تا مدتی که مقرر کرده است، دارد؟

ظرفیت صدور کارت ملی هوشمند در سازمان ثبت احوال فراهم است به نحوی که از ابتدای اجرای طرح کارت ملی هوشمند تاکنون بیش از 32 میلیون و 800 هزار نفر پیش‌ثبت‌نام کارت ملی انجام داده اند. کلیه کارت‌هایی که تاریخ اعتبارشان 29 اسفند 96 و ماقبل است، از فروردین سال 97 فاقد اعتبار خواهد بود.

افرادی که کارت ملی آن ها تا سال های بعدی هم اعتبار دارد، چه شرایطی دارند؟

کسانی که تاریخ اعتبار کارت آن ها بعد از 96.12.29 است، می توانند در سال 97 مراجعه کنند. به هر صورت کل جمعیت بالای 15 سال و حتی تمام جمعیت ایرانیان خارج از کشور تا پایان سال 97 کارت ملی هوشمند دریافت خواهند کرد.ما هفته آینده نیز ارائه کارت هوشمند ملی را برای ایرانی های خارج از کشور در استانبول به صورت آزمایشی اجرا می کنیم و به تدریج با هماهنگی وزارت امور خارجه ، در 137 نمایندگی یا کنسولگری ایران در خارج از کشور سامانه ثبت احوال را مستقر خواهیم کرد.

رقم هایی که برای تعویض شناسنامه یا صدور کارت ملی هوشمند از مردم دریافت می شود کجا هزینه می‌شود؟

طبق مصوبه مجلس 20 هزار تومان به عنوان مبلغ تعویض دریافت است که این مبلغ مستقیم به خزانه واریز می‌شود. ضمن این که حداکثر 9 هزار تومان نیز از سوی دفاتر صدور کارت بابت عکس و فرم‌ و دو هزار تومان در زمان تحویل کارت دریافت می‌ شود که در مجموع 31 هزار تومان است. دریافت مبلغ بالاتر تخلف محسوب می شود. البته به تازگی وزیر ارتباطات در فضای مجازی تاکید داشتند که برای پیش ثبت نام پست نباید از مردم پول بگیرند و باید سامانه اینترنتی فراهم شود تا شهروندان برای پیش ثبت نام هزینه‌ای پرداخت نکنند که این موضوع اکنون محقق شده است.

کاربردهای کارت ملی هوشمند چیست؟

طبق مصوبه هیئت وزیران، تکلیفی بر دوش وزارت کشور است و وزیر ارتباطات هم درخواستی برای تجمیع کارت های هوشمند داشتند مبنی بر این که دستگاه های دیگر، کارت مشابه هوشمند دیگری صادر نکنند.

به تازگی وزیر ارتباطات در برنامه ای تلویزیونی به کامل نبودن کارآیی کارت هوشمند انتقاد داشتند، این برنامه را دیدید؟

خیر ندیدم. اتفاقا وزیر ارتباطات از افرادی است که بحث تجمیع کارت ها را مطالبه کرده است و حتی به تقاضای وی در هیئت دولت ، دولت مصوب کرد که تجمیع کارت صورت بگیرد و خدمات از طریق کارت هوشمند انجام شود.

با تمام این تلاش ها اما به نظر می رسد هنوز زیرساخت ها آماده نیست.

ما تلاش کرده ایم زیرساخت ها را آماده کنیم .عملا استفاده از کارت هوشمند ورود به دولت الکترونیک است و مردم می توانند از این کار بهره مند شوند. یکی از کارهایی که در دستور کار جدی ماست و وزیر کشور هم شخصا پیگیر آن هستند، بحث تجمیع کارت و کاربردی کردن کارت هوشمند ملی در سازمان ها و نهادها و دستگاه های اجرایی کشور است.

این موضوع مستلزم این است که وزارت ارتباطات در موضوع اینترنت قوی تر عمل کند. شما بهتر می دانید که الان در خیلی از مواقع اینترنت و شبکه در دستگاه ها مختل است و این مردم هستند که وقت شان تلف می شود!

قطعی خطوط وجود دارد. این زیرساختی است که وزارت ارتباطات باید آن را قوی تر کند. ولی این را هم بگویم که ما در انتخابات در یک روز بیش از 45 میلیون خدمت ارائه دادیم و هم اکنون هم در هر یک ثانیه شش هزار استعلام را پاسخ گو هستیم که ظرفیت بالایی است.

آیا تمهیدی برای تعویض شناسنامه هم دارید؟

دیده شده برخی از دفاتر پستی مردم را ترغیب می کنند که باید تعویض شناسنامه صورت بگیرد در حالی که هیچ اجباری برای تعویض شناسنامه نیست مگر این که فردی شناسنامه اش مستعمل شده باشد یا تغییراتی در اقلام هویتی مثل نام ، نام خانوادگی یا تاریخ تولد فرد صورت گرفته باشد.

قضیه حذف شناسنامه به کجا رسید آیا این موضوع هنوز هم جدی است؟

با توجه به این که در قانون انتخابات ذکر شده که اخذ رای با شناسنامه انجام می شود، قطعا برای حذف شناسنامه باید اصلاح قانون صورت بگیرد. شاید ثبت احوال هم علاقه مند به حذف شناسنامه باشد ولی این موضوع باید بعد از پوشش 100 درصدی کارت هوشمند ملی انجام شود که به دنبال آن دولت هم این موضوع را در دستور کار قرار خواهد داد. به هر صورت حتما باید قانون اصلاح شود.

آیا اکنون درباره این موضوع بحثی در دولت مطرح شده است؟

فعلا هیچ بحثی وجود ندارد. حتی اگر ما الان موضوع حذف شناسنامه را مطرح کنیم ، چون قانون انتخابات اصلاح نشده است امکان انجام آن وجود ندارد.

هر از گاهی صحبت هایی درباره افرادی که شناسنامه ندارند مطرح می شود، آیا ما هنوز هم به ویژه در شهرهای دوردست افرادی داریم که شناسنامه نداشته باشند؟

ما اعتقادی به این موضوع نداریم. چرا که تمام افراد فاقد شناسنامه را شناسایی می کنیم مگر کسانی که ادعای ایرانی بودن دارند. اگر پدر و مادر این افراد فاقد اسناد سجلی باشند، آن ها مراحل خاص خود را باید طی کنند. باید تشکیل پرونده بدهند و اگر در نیروی انتظامی و وزارت اطلاعات خواسته خود را اثبات کردند، می توانیم برای آن ها شناسنامه صادر کنیم.

یعنی می فرمایید هیچ ایرانی در هیچ نقطه کشور نیست که شناسنامه نداشته باشد؟

کسانی که مدعی هستند شناسنامه ندارند، بیشتر افرادی هستند که باید ایرانی بودن خود را اثبات کنند.

صدور شناسنامه برای اتباع بیگانه به ویژه افغانستانی ها در چه شرایطی است؟

وقتی که سرشماری صورت می گیرد، مشخصات اتباع بیگانه هم ثبت می شود و تحت پوشش امور اتباع قرار می گیرند و برای آن ها پروانه اقامت صادر می شود. این موضوع به استانداری ها و فرمانداری ها و ناجا مربوط است. ما برای هیچ یک از اتباع خارجی شناسنامه صادر نمی کنیم.

برای تغییر نام ازچند سال قبل قانونی داشتیم که باید مردم به قوه قضاییه می رفتند ، گویا این روند اکنون تغییر کرده است!

در این خصوص دو موضوع مطرح است. تغییر نام های نامناسب در ثبت احوال انجام می شد اما درباره نام های مناسبی که افراد درخواست تغییر آن را داشتند توسط قوه قضاییه عمل می شد. به تازگی دیوان عدالت اداری رای داده است که تمام این درخواست ها به ثبت احوال اعلام شود و اگر نام نامناسب باشد یا فردی به نام دیگری معروف باشد با ارائه مدارک و مستندات ، ثبت احوال درباره آن تصمیم گیری و آن را تصویب وابلاغ کند.

در زمان انتخابات اعلام کردید که مردم می توانند در صورتی که شناسنامه شان مفقود شده است طی یک یا دو روز شناسنامه المثنی بگیرند این موضوع به بروز تخلف منجر نمی شود؟

شاید در گذشته مشکلاتی ایجاد می شد ولی الان اگر یک نفر به پایگاه ثبت احوال مراجعه کند و مدعی شود که شناسنامه اش مفقود شده و حتی بخواهد با تبانی شناسنامه دیگری بگیرد ، فرصت هیچ اقدامی ندارد چرا که با دریافت شناسنامه جدید ، سریال شناسنامه قبلی حذف می شود.

در این خصوص نکته دیگری هم وجود دارد. این که وقتی سازمان ثبت احوال توانایی ارائه خدماتی مثل صدور شناسنامه المثنی را با این سرعت دارد، چرا این اتفاق در زمان های دیگر اتفاق نمی افتد؟

طبق دستورالعمل برای صدور شناسنامه جدید باید یک ماه در نوبت بود. اگر ارائه این خدمت در زمان انتخابات کوتاه می شود صرفا به این دلیل است که فردا کسی مدعی نشود ثبت احوال مانع شرکت در انتخابات شده است. بنابراین در ایام انتخابات انتظار یک ماه را بر می داریم ولی در دیگر زمان ها همان گونه عمل می شود.