پدافند هوایی کشورمان بعد از پیروزی انقلاب اسلامی پیشرفت‌های زیادی داشته و با پوشش راداری بیش از ۳۶۰۰ نقطه راداری کشور گستردگی فراگیر دارد و کارآیی خود را در حفظ آسمان ایران اسلامی از پرنده‌های متخاصم و بهبود تردد هوایی و مراقبتهای اطلاعاتی فرامنطقه‌ای نشان داده است. عبور هواپیماهای مسافربری از آسمان ایران و اذعان ایکائو (سازمان بین‌المللی هوانوردی غیرنظامی) به امنیت هوایی ایران، رصد و مراقبت و شکار شرور مشهور عبدالمالک ریگی، تسلط و نشاندن پرنده جاسوسی متخاصم لاکهید مارتین آر کیو ۱۷۰ سنتینل آمریکایی و دیگر پهپادهای اسرائیلی و غیره، فراگیری کامل بر نقاط کور راداری کشور حتی کویر پهناور شرق ایران، اخطار و نشاندن هواپیماهای متخاصم؛ همگی نشانه‌هایی از قدرت پدافندی ایران است.
به گزارش مهر، تجهیزات این نیرو به صورت سامانه‌های راداری و موشک‌ها و توپهای ضدهوایی کوتاه ، متوسط و بلند برد هستند. قبل از انقلاب از تجهیزات غربی استفاده می شد، اما امروزه به برکت انقلاب اسلامی توسط صنایع داخلی بیشتر سامانه‌ها و موشک‌ها بومی شده است. سامانه‌های راداری مانند رعد، یازهرا، مرصاد و موشکهای پدافندی مانند صیاد، همگی ساخت داخل است و دارای قابلیت های چشمگیری هستند و برای ارتفاع های کوتاه، متوسط و بلند بکار می روند.
حضرت آیت الله خامنه‌ای فرمانده معظم کل قوا در دیدار اخیر فرماندهان و مسئولان قرارگاه پدافند هوایی ارتش، این قرارگاه را بخشی بسیار حساس از نیروهای مسلح و در خط مقدم مقابله با دشمنان ایران خواندند و بر افزایش آمادگی‌ها و توانمندی‌های پدافند هوایی و کارکنان آن تأکید کردند. ایشان پیش از این نیز پدافند را اولویت اول نیروهای مسلح کشورمان اعلام کرده بودند.
امیر ساعدی درباره دلایل تاکید فرمانده معظم کل قوا بر اهمیت و اولویت پدافند هوایی گفت: پدافند هوایی به واسطه تهدیداتی که پیرامون کشورمان وجود دارد از اهمیت ویژه ای برخوردار است. ما بعد از انقلاب اسلامی وارد دفاع مقدس شدیم و پس از آن نیز مورد هجمه دشمنان این مرز و بوم هستیم و این تهدیدات در همه حوزه ها بویژه در حوزه نظامی همواره وجود دارد. بنابراین بواسطه این تهدیدها جمهوری اسلامی باید به سمت بازدارندگی دفاعی پیش برود که یکی از بخش های این بازدارندگی پدافند هوایی است.
وی افزود: با بررسی تحولات اخیری که پیرامون کشور عزیزمان رخ داده است مانند تهاجم آمریکا به عراق و افغانستان همچنین جنگی که چند سالی است در یمن ایجاد شده و البته اتفاقاتی که بواسطه ایجاد داعش در سوریه و عراق شکل گرفته است می بینم که سمت و سوی نبردهای امروزی متفاوت از گذشته شده است و به سمت تهدیدات موشکی و هوایی رفته است. به همین دلیل تنها راهکار مقابله با تهدیدات هوایی و موشکی بطور قطع پدافند هوایی است. به همین دلیل فرمانده معظم کل قوا در سال ۸۷ فرمان تفکیک پدافند هوایی از نیروی هوایی الهی را فرمودند و پدافند هوایی در قالب یک ساختار فرا نیرویی شکل گرفت.
برای آشنایی بیشتر با ماموریت ها و عملکرد قرارگاه پدافند هوایی خاتم انبیاء (ص) ارتش با امیر سرتیپ بیژن ساعدی فرمانده منطقه پدافند هوایی تهران به گفتگو نشستیم.
متن کامل این گفتگو به شرح زیر است:
مقام معظم رهبری در سخنانشان پدافند هوایی را خط مقدم مبارزه با دشمنان دانستند، به نظر شما چرا پدافند هوایی خط مقدم مقابله با دشمنان است؟
ما بعد از انقلاب اسلامی وارد دفاع مقدس شدیم و پس از آن نیز مورد هجمه دشمنان این مرز و بوم هستیم و این تهدیدات در همه حوزه ها بویژه در حوزه نظامی همواره وجود دارد. بنابراین بواسطه این تهدیدها جمهوری اسلامی باید به سمت بازدارندگی دفاعی پیش برود که یکی از بخش های این بازدارندگی پدافند هوایی است. با بررسی تحولات اخیری که پیرامون کشور عزیزمان رخ داده است مانند تهاجم آمریکا به عراق و افغانستان همچنین جنگی که چند سالی ست در یمن ایجاد شده و البته اتفاقاتی که بواسطه ایجاد داعش در سوریه و عراق شکل گرفته است می بینم که سمت و سوی نبردهای امروزی متفاوت از گذشته شده است و به سمت تهدیدات موشکی و هوایی رفته است. به همین دلیل تنها راهکار مقابله با تهدیدات هوایی و موشکی بطور قطع پدافند هوایی است. به همین دلیل فرمانده معظم کل قوا در سال ۸۷ فرمان تفکیک پدافند هوایی از نیروی هوایی الهی را فرمودند و پدافند هوایی در قالب یک ساختار فرا نیرویی شکل گرفت.
اگر بخواهیم در خصوص ماموریت های پدافند هوایی صحبت کنیم باید بگوییم وظیفه پدافند هوایی حفظ و حراست از فضای مقدس ایران اسلامی است که با بهره گیری از همه ابزارها و سامانه های پدافند هوایی صورت می گیرد؛ اعم از سامانه های فرماندهی، کنترل، سامانه های راداری، سامانه های موشکی، سامانه های شنود الکترونیک، سامانه های جنگ الکترونیک و سامانه های پدافند غیر عامل، همچنین زیر سیستم های فرعی که در این سامانه های کلان وجود دارد.
این ماموریت، یک ماموریت همیشگی است فلذا بایستی در دو صورت مراقبتی و ممانعتی شکل بگیرد. وقتی می‌گوییم مراقبتی یعنی کشور بایستی توسط سامانه های پدافند هوایی همواره در پایش باشد، چراکه کشور ما همواره مورد تهدید و هجمه است و مصداق آن نیز وجود پایگاه های متعدد نیروهای فرا منطقه ای است که در کشور های پیرامون ما مستقر هستند، پس شرایط می طلبد پدافند هوایی همواره هوشیار و بیدار باشد و به ما دیکته می کند که پدافند هوایی باید در اولویت اول باشد؛ به همین دلیل پدافند هوایی از نگاه فرمانده معظم کل قوا به عنوان اولویت اول مطرح می‌شود.
در آخرین دیداری که فرماندهان و مسئولان پدافند هوایی سال گذشته با رهبر معظم انقلاب داشتند ایشان فرمودند؛ «پدافند هوایی خط مقدم دفاع از حیثیت، موجودیت و آبروی کشور است»، این فرمایش ایشان مدالی برای همه کارکنان پدافند هوایی است و ماموریت ما را بیش از پیش سنگین می‌کند.
با توجه به تهدیداتی که وجود دارد و البته پیشرفت تکنولوژی در سطح جهان چگونه است که آسمان ایران یکی از امن ترین آسمان های کشورهای جهان است؟
همانطور که گفتم کشوری که پدافند هوایی را در اولویت اول قرار می دهد به تبع باید نتیجه مطلوبی بگیرد. موضوع بعد این است که پدافند هوایی از منظر فرمانده معظم کل قوا مورد تاکید و توجه بوده و هست و این اهمیت باعث می‌شود کارها در پدافند هوایی دقیق پیش برود و ماموریت های آن موثر باشد، به همین نسبتا هم متناظر با حمایت های رهبری، ستاد کل نیروهای مسلح و ارتش پشتیبانی های بسیار مناسبی از ماموریت های پدافند هوایی دارند. بعضی از این ماموریت ها توسط قسمت های اجرایی پدافند هوایی، بخشی دیگر توسط نیروی هوافضای سپاه صورت می گیرد.
اما سیاست گذاری کلان این ماموریت ها با قرار گاه پدافند هوایی خاتم الانبیا(ص) است. پایش موثر و مستمر آسمان کشور، نظارت های دقیق بر اساس مقررات هوانوردی در بخش های حوزه مسئولیتی فرودگاه ها و همچنین خارج از آن و بهره برداری از انواع سامانه های پدافندی به روز و کارآمد با بهره گیری از نیروی انسانی کارآمد و خبره باعث می‌شود بگوییم آسمان ایران در منطقه بعنوان امن ترین آسمان است.
از طرفی دیگر بحران هایی که در کشورهای اطراف اتفاق افتاد، همچنین مسائلی که در شبه جزیره کریمه بین روسیه و کشورهای متناظر ایجاد شد والبته بحرانی که در کشور های سوریه و عراق رخ داد، امنیت آسمان آن کشورها با مشکل روبرو شد. در این شرایط با توجه به دقت نظر پدافند هوایی، کشور آسمان ایران به عنوان امن ترین آسمان منطقه شناخته می شود.
از نظر من مهم ترین مولفه ای که قرارگاه پدافند هوایی را بارز کرده و بهتر بگوییم نیروهای مسلح کشور را در اوج اقتدار قرار داده است، توجه و دقت نظر بالای فرماندهی معظم کل قوا است. گزارش گیری های دقیق، پیگیری ها و اشراف کامل معظم له به ماموریت های نیروهای مسلح موجب می‌شود تا نیروهای مسلح در اوج اقتدار خود باشند.
با توجه به اهمیت پدافند هوایی تهران امنیت آن را چگونه تامین می کنید؟
قرارگاه پدافند هوایی ۹ منطقه پدافندی در سراسر کشور دارد، منطقه تهران همانند سایر مناطق پدافندی کشور با جدیت و حمیت بالا دفاع از مناطق حساس، حیاتی و مهمی را برعهده دارد. وجه تمایز اجرای ماموریت منطقه تهران با سایر مناطق بواسطه وجود مراکز حساس و حیاتی مهم و متعددی است که از آن دفاع می کند فلذا در حوزه تجهیزاتی از لحاظ کمی و کیفی تجهیزات متراکم تری در قیاس با دیگر مناطق برخوردار است.
از سوی دیگر نیروی انسانی که در منطقه تهران در حوزه ها و رسته های مختلف بکار گرفته می شوند ماهر، نخبه و با تخصص بالایی هستند که خدمت اولیه خود را در مناطق دیگر گذرانده و با تجربه شده اند. این چگونگی تامین امنیت پدافند هوایی تهران است. ما می بایست دائما آسمان کشور را پایش کنیم و در صورت تهدید در شرایط صلح و جنگ با آن مقابله کنیم.
ماموریت های پدافند هوایی در دو حوزه ممانعتی و مراقبتی در چهار مرحله صورت می گیرد. در مرحله اول همه تهدیدات هوایی می بایست کشف و آشکار سازی شود، در مرحله دوم باید شناسایی کنیم این پرنده ای که در قالب یک بیلیپ راداری در اسکوپ رادار دیده می شود، دشمن است یا دوست و یا این که با سرنشین است یا بدون سرنشین، آن بخشی که مرتبط می شود با تهدید تصمیم گیری می شود که چگونه با آن برخورد شود.
مرحله سوم رهگیری هوا پایه و زمین پایه است، اگر با آن توسط هواپیماها درگیر شویم، می شود هواپایه و اگر از طریق زمین با سامانه های موشکی، توپ خانه ای و جنگ الکترونیک در گیر شویم، زمین پایه است و در مرحله چهارم این درگیری منتج به ردگیری آن هدف هوایی می شود، اینکه آیا آن را منهدم کنیم و یا اینکه با یک قفل راداری مجبور کنیم صحنه عملیات را ترک کند که به آن خنثی سازی می گویند. این ها چهار مرحله اصلی ماموریت پدافند هوایی است و در هر منطقه ای تاکتیک خودش را دارد و اینکه این ماموریت را با چه تعداد سامانه و با چه تراکمی انجام دهیم و نیروی انسانی چه ویژگی داشته باشد، مساله قابل توجهی دیگری است.
همکاری و ارتباط شما با سایر دستگاه ها و نیروها از جمله نیروی هوافضای سپاه چگونه است؟
رهبر معظم انقلاب در حکم انتصاب فرمانده محترم قرارگاه پدافند هوایی یکی از مولفه هایی که مطالبه فرمودند، تعامل سازنده، اثر بخش و هم افزا با خانواده بزرگ ارتش و بخش های مرتبط لشگری و کشوری بود. این مطالبه از قبل وجود داشت و در فرمان انتصاب هم بر آن تاکید شد و در دستور کار پدافند هوایی پس از تفکیک قرار گرفت.
بالاترین ارتباط و همکاری را با نیروی هوایی ارتش و نیروی هوا فضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی داریم. این ماموریت ها در قالب طرح های عملیاتی مشترک صورت می گیرد و همانطور که می دانید قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا (ص) سیاست گذاری کلان و راهبردی پدافند هوایی کشور است و بواسطه این ماموریت کلان می بایست ارتباط مستمری با سایر دستگاه ها داشته باشد.
البته با سایر ارگان های نظامی از سپاه، ارتش، بسیج و نیروی انتظامی هم طرح های عملیاتی مشترک داریم و از توانمندی آنها در حوزه پدافند هوایی کشور بهره می گیریم. در بخش های فرودگاهی هم ارتباط های بسیار خوبی وجود دارد و این ارتباط نزدیک و تنگاتنگ می تواند دلیلی باشد برای اعلام آسمان ایران به عنوان امن ترین آسمان منطقه ضمن اینکه در منطقه پدافند هوایی تهران ارتباط نزدیکی با حراست وزارت خانه ها و سازمان ها بواسطه ماموریت های مشترکی که داریم وجود دارد چراکه یکی از وظیفه ما تامین امنیت آسمان تهران بعنوان ام القرای جهان اسلامی است.
چندی پیش شنیدیم که یک پهباد از سوی دشمنان وارد فضای آسمان ایران شد که توسط قرارگاه پدافند هوایی رهگیری و به وسیله نیروهای سپاه منهدم شد، این همکاری و تقسیم وظایف در شرایط عملیات چگونه انجام می شود؟
پدافند هوایی دو ساختار دارد یک ساختار یگانی شامل گروهان، گردان و گروه در قالب قرارگاه منطقه. این تقسیم بندی در همه سازمان های نظامی وجود دارد. در این ساختار امور جاری، پرسنلی و لجستیک انجام می گیرد، اما امور رزمی و عملیاتی در یک ساختار دیگری اجرا می شود که آن ساختار تعطیل بردار نیست و بصورت شبانه روزی فعال است و به آن شبکه یکپارچه پدافند هوایی گفته می شود. این شبکه یکپارچه تشکیل شده از مراکز متعدد فرماندهی و کنترل. این مراکز فرماندهی و کنترل متناسب با سلسله مراتب خودشان کلیه سامانه های پدافندی از جمله موشکی، راداری، شنود الکترونیک، جنگ الکترونیک، پدافند غیر عامل که در اقصی نقاط کشور بالغ بر ۳۶۰۰ نقطه هستند را کنترل می کنند. به همین نسبت سامانه های پدافندی هوایی سایر نیروها هم از جمله نیروی هوافضای سپاه تحت کنترل عملیاتی این شبکه یکپارچه هستند فلذا هر اقدامی که در حوزه پدافند هوایی کشور صورت می گیرد باید با دستور و فرمان این شبکه باشد.
پدافند یک نیروی تجهیزات محور است. تجهیزات و امکانات مورد نیاز خود را چگونه تامین می کنید و تا چه اندازه ای بومی هستند؟
نیروهای مسلح در تولید تجهیزات دفاعی به خودکفایی رسیده و در مقابل تهدیدات کاملا مستقل عمل می کنند
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ما بلافاصله درگیر هشت سال دفاع مقدس شدیم تجهیزات و امکاناتی که در حوزه پدافند در اختیار کشور بود، از قبل انقلاب تهیه شده بود و بعد از انقلاب به دلیل تحریم های شدید حتی سیم خاردار هم به ایران اسلامی نمی دادند، از همین دوران بود که جرقه خودکفایی زده شد به مرور زمان در این فرایند چهل ساله اراده خودکفایی از یک سو، رشد تکنولوژی و پیشرفت تجهیزات در حوزه هوایی و موشکی از سویی دیگر و متناظر با آن رشد و پیشرفت سامانه های پدافندی در مقابل تهدیدات موشکی و هوایی مارا به این سمت سوق داد که می بایست تجهیزات بومی تولید کنیم.
تشکیل سازمان های جهاد خود کفایی در نیروهای مختلف به فرمان رهبر معظم انقلاب در دوران ریاست جمهوریشان نیز در همین راستا بود. بنابراین سازمان های جهاد خودکفایی نیروها با وزارت دفاع و صنایع وابسته و همچنین دانشگاه ارتباط و همکاری بسیار خوبی داشته که موجب شد کشور در تولید تجهیزات دفاعی به خودکفایی برسد و به لطف پروردگار امروز در همه بخش های پدافند هوایی تجهیزات کاملا بومی و تولیدات صنعتگران داخلی را در اختیار داریم. این یک افتخار بسیار بزرگ برای کشور است که در مقابل تهدیدات کاملا مستقل عمل می کند. یکی از کسانی که در خودکفایی پدافند هوایی پیشگام بود شهید ستاری بودند که هنوز نیز اثرات فرماندهی ایشان در قرارگاه پدافند هوایی وجود دارد.
از زمانی که سامانه اس ۳۰۰ وارد شبکه دفاعی شده آیا تاثیری بر افزایش توان دفاعی کشور داشته است؟
ما امروزه در حوزه فناوری ها، تجهیزات و سامانه های پدافند هوایی به اندازه ای از رشد، بالندگی و توسعه رسیده ایم که در مقابل همه تهدیدات هوایی و موشکی پاسخ موثر داریم. در خصوص سامانه اس۳۰۰ که سوال شما بود باید بگوییم این سامانه به دلایل سیاسی و کارشکنی ها با تاخیر وارد کشور شد و ما کار ساخت مشابه آن و چه بسا پیشرفته تر از آن را شروع کرده بودیم و ورود سامانه اس۳۰۰ به کشور امر غیر منتظره ای برای ما نبود. ما با اس ۳۰۰ همانند سایر سامانه های پدافندی برخورد نمی کنیم و همه آن ها در حال انجام ماموریتشان هستند.
چند سال پیش شاهد پرواز هلی شات ها و پهبادهایی بر فراز تهران بودیم که واکنش پدافند را در پی داشت اما چند وقتی است این موضوع دیگر تکرار نشد، آیا دستورالعمل خاصی برای آن اعلام کرده اید؟
با رشد تکنولوژی ابزارهای مورد نیازی که در عرصه های فرهنگی، رسانه ای، تفریحی و سرگرمی بکار گرفته می شود بسیار متنوع است. هلی شات و کوات کوپتر هم یکی از این ابزار هاست که در بازار هم این وسایل که دوربین هم به آن وصل شده است را می توان تهیه کرد، پس خیلی نمی توان با وجود آن در جامعه مقابله کرد، زیرا به نوعی ابزار کار برخی افراد و سازمان هاست از سوی دیگر کاربرد نظامی هم برای این سامانه ها می توان متصور شد، به همین دلیل قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا(ص) با راهبری ستاد کل نیروهای مسلح یک دستورالعمل ویژه ای را به همه استانداری ها ابلاغ کرد، مبنی بر اینکه هر سازمان و شخصی بخواهد پرنده بدون سرنشین برای امور مربوط به خود به پرواز در بیاورد می بایست با پدافند هوایی آن منطقه هماهنگی های لازم را انجام دهد. از طرف دیگر پدافند هوایی در بخش کشف این هلی شات ها از سامانه های مدرن راداری و سامانه های اپتیک بهره برداری کرده است؛ این پهبادها کاملا در رصد و اشراف اطلاعاتی سازمان پدافند هوایی قرار دارد.
در بخش مقابله ای هم از سامانه های جنگ الکترونیک در بخش ارتباطی و غیر ارتباطی و همچنین سامانه های لیزری و سامانه هایی با انرژی جنبشی بهره برداری کرد، به همین دلیل به راحتی آن ها را کشف و به صورت بی صدا و خاموش در صورت تخلف با آنها برخورد لازم را خواهد داشت.
اینکه شما مانند چند سال پیش دیگر صدایی یا خبری در این خصوص نمی شنوید به این دلیل است که این پهبادها و هلی شات ها کاملا در کنترل ما هستند و به صورت هماهنگ با مجموعه سامانه یک پارچه پدافند هوایی، سازمانها که نیاز به استفاده از این سامانه ها دارند، مجوز لازم را دریافت و فعالیتشان را انجام می دهند و با متخلفین نیز به شیوه های مدرن و جدید برخورد می شود.
برنامه شما برای آینده و موفقیت در ماموریت های پیش رویتان چیست؟
همه سازمان های نظامی در شرایط صلح خودشان را آماده می کنند که اگر بحران و اتفاقی برای کشور صورت گرفت بتوانند با آمادگی کامل پاسخگوی آن تهدیدات باشند. سازمان پدافند هوایی نیز از این مهم مستثنی نیست؛ به همین دلیل دائما در حال به روز کردن، بهینه سازی و کارآمد کردن تجهیزاتمان متناسب با تهدیدات روز هستیم، از طرفی در بخش آموزش، استمرار آن، ارتقای مهارت و همچنین ارتقای سطح دانش و تخصص کارکنان و نخبه پروری و کادر سازی تلاش می کنیم؛ ضمن اینکه تلاش می کنیم روش ها، روال ها و تاکتیک های عملیاتی متناسب با تهدیدات باشد تا نیروی انسانی که در اختیار داریم با استفاده از تجهیزات مدرن و بومی و بکارگیری تاکتیک های به روز پاسخگوی تهدیدات باشند.
مساله ای که به بالا بردن آمادگی نیروها کمک می کند رزمایش است، در این خصوص چه برنامه هایی دارید؟
پدافند هوایی نیز مانند سایر نیروهای رزمی یک تقویم زمان دار برای تمرینات تخصصی، تاکتیکی و رزم های تک نیرویی و مشترک را دارد. برخی از این برنامه ها توسط ساختار پدافند هوایی همواره در حال تمرین و رزمایش تخصصی خود هستند و رزمایش هایی که سطح آن از حالت یگانی و تاکتیکی بالاتر می رود بر اساس تقویم برنامه ریزی شده ستاد کل نیروهای مسلح انجام می شود که رزمایش های سالیانه قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا که معروف به رزمایش مدافعان آسمان ولایت هر ساله برگزار می شود که تاثیر بسیاری در ارزیابی طرح ها، آمادگی نیروها، امکانات و تجهیزات در مقابل تهدیدات دارد.
آیا امروز به جایگاهی رسیده ایم که بتوانیم تجهیزات و سامانه های پدافندی بومی را به دیگر کشورها صادر کنیم؟
بله من در همین یک کلمه پاسخ شما را می دهم اخبار آن را در آینده خواهید شنید.
در پایان اگر مطلبی خطاب به مخاطبان ما و ملت ایران دارید، بفرمایید؟
آرزوی موفقیت دارم برای همه هم میهنان عزیزمان و به آنها این نوید را می دهم که سربازان آنها در مجموعه نیروهای مسلح بویژه در قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا (ص) ارتش در آمادگی و هوشیاری کامل برای مقابله با هرگونه تهدید به سر می برند و آماده جان فشانی و شهادت در دفاع از میهن اسلامی هستند.
