برخلاف تصوری رایج گازگرفتی تنها از طریق نشت گاز از دودکش خانه خود رخ نمی دهد و ممکن است از دودکش بخاری تا دبوار همسایه نیز سبب وقوع این حادثه شوند، موضوعی که سخنگوی سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران درباره آن هشدار داده است.
به گزارش ایسنا، سید جلال ملکی با اشاره به افزایش گازگرفتگی در فصل سرما، اظهارکرد: باید توجه داشت که خطرگازگرفتگی تنها ناشی از وسایل گازسوز نیست و هر وسیله گرمایشی یا حتی غیرگرمایشی که به نوعی شعله ای در آن وجود دارد و اکسیژن محیط را مصرف می کند عامل بروز این خطر است.
وی با بیان اینکه انواع بخاری های گازی، نفتی، شومینه، پکیج، آبگرمکن و ... می تواند منجر به تولید منوکسیدکربن و گازگرفتگی شود، گفت: حتی خودرویی که به مدت طولانی در محیط بسته روشن بماند می تواند باعث تولید این گاز کشنده شود. این گاز به دلیل کاهش اکسیژن در محیط به وجود می آید، یعنی اگر در محیطی که یک وسیله شعله دار وجود دارد و راه مناسبی برای ورود هوا نباشد به زودی در آن محل گاز مونوکسید کربن تولید و منتشر می شود.
سخنگوی سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران با بیان اینکه اگر تمام عناصر تشکیل دهنده آتش یعنی حرارت، ماده سوختنی و اکسیژن به نسبت مناسب و کافی کنار هم وجود داشته باشد، مشکل خاصی ایجاد نمی شود، گفت: خطر واقعی زمانی است که به هر دلیلی اکسیژن محیط کاهش پیدا کرده و گاز مونوکسید کربن (CO) تولید و منتشر شود. اگر اکسیژن بطور کامل قطع شود باعث خاموش شدن سریع شعله آتش می‌شود، کاهش اکسیژن خطرات زیادی دربر دارد.
ملکی با بیان اینکه گاز منوکسید کربن گازی بی بو، بی رنگ و بدون مشخصه خاص و کمی سبکتر از هواست، گفت: این گاز به دلیل قابلیت انتشار بسیار بالایی که دارد به سرعت تمام فضای محیط را انباشته می کند و همه حاضران را در معرض مسمومیت قرار می دهد.
وی با بیان اینکه میل ترکیبی این گاز با هموگلوبین خون ۲۵۰ تا ۳۰۰ برابر بیشتر از میل ترکیبی اکسیژن با هموگلوبین است، گفت: وظیفه هموگلوبین، رساندن اکسیژن به بافت‌ها و اندام های بدن است که به محض ورود مولکول مونوکسید کربن، در کنار هموگلوبین قرار گرفته و اجازه اکسیژن رسانی به اندام ها را نمی دهد و به سرعت فرد دچار مسمومیت می شود. بیشترین حد مجاز این گاز در محل زندگی انسان PPM ۹ است و هرچه میزان آن بیشتر شود ریسک خطر بالاتر می رود تا آنجا که اگر این میزان به PPM ۱۶۰۰ برسد در کمتر از یک ساعت فرد را از پای خواهد انداخت.
سخنگوی سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران ادامه داد: از آنجایی که نشانه های مسمومیت با این گاز بسیار شبیه سرماخوردگی است، بسیاری آن را جدی نمی گیرند. از اولین نشانه های مسمومیت با این گاز، ایجاد حالت ضعف و سستی در بدن و در ادامه سردرد، درد شکمی، سرگیجه، تهوع و استفراغ، ایجاد حالت دوبینی و تنفس های سریع و کوتاه است و اگر افراد کماکان در این محیط آلوده باقی بمانند در حالت تشنج، بیهوشی و حتی کما قرار گرفته و در نهایت مرگ پدیدار می شود.
ملکی ادامه داد: در برخورد با افراد آسیب دیده با این گاز ضمن تماس فوری با نیروهای امدادی باید به سرعت فرد مسموم را از محل خارج و به فضای باز منتقل کرد تا نیروهای امدادی در محل حاضر شوند. همچنین باید در و پنجره ها را باز کرده و تمام منابع گازسوز و شعله دار محیط خاموش شود.
وی با بیان اینکه با کمی دقت می توان از بروز حوادث ناشی از گازگرفتگی جلوگیری کرد، گفت: کمی بی احتیاطی می تواند عواقب جبران ناپذیری داشته باشد، در همین راستا اگر شهروندان از وسایل شعله دار استفاده می کنند باید توجه داشته باشند که هرگز تمام راه های ورودی هوا را نبندند و حتماً مسیر مناسبی را برای ورود اکسیژن و هوای تازه به محیط در نظر بگیرند. البته نیازی به بازکردن تمام در و پنجره ها نیست و تنها باز بودن بخشی از پنجره یا زیر در واحد مسکونی برای گردش هوا کافی است ضمن اینکه بهتر است مسیر ورود هوا به وسیله گرمایشی نزدیک تر باشد.
سخنگوی سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران با بیان اینکه شومینه از وسایلی است که بیشتر از سایر وسایل گرمایشی می تواند حادثه ساز شود، گفت: این وسیله علاوه بر اینکه گرمای زیادی را به هدر می دهد، مقدار بیشتری گاز را نیز وارد منزل می کند و جنبه تزئیناتی این وسیله بیشتر از گرمایشی آن است.
ملکی ادامه داد: شهروندانی که در منازل خود از پکیج استفاده می کنند بهتر است از انواع فن دار آن استفاده کنند که به وسیله آن، آلاینده ها را به خارج هدایت شود. باید توجه داشت که پکیج و آبگرمکن دیواری مقدار زیادی اکسیژن مصرف می کند و درصورت تامین نشدن هوای مناسب، به سرعت محیط را با کاهش اکسیژن مواجه می کند. پس بهتر است این وسیله در خارج از محیط منزل مثلاً در بالکن یا محلی که مستقیم به فضای آزاد راه دارد نصب شود.
وی با بیان اینکه نقص در سیستم دودکش ها از مهم ترین عوامل تولید و انتشار گاز کشنده منوکسید کربن است، گفت: لازم است قبل از نصب بخاری یا آبگرمکن و پکیج از باز بودن مسیر دودکش های داخل دیوار اطمینان حاصل شود. برای اینکار می توان از سطح پشت بام یک وزنه کوچک را با ریسمان به داخل دودکش فرستاده و اگر تا انتها پایین آمد نشان دهنده باز بودن مسیر است.
سخنگوی سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران با بیان اینکه دودکش های داخل دیوار از جنس سیمانی بوده و باید تا انتها بالا رفته باشد، گفت: این دودکش ها باید از سطح بام نیز ۸۰ سانتی متر بالاتر آمده باشد و حدود یک متر نیز از دیوار جانبی فاصله داشته باشد و در انتهای آن کلاهک H نصب شود چراکه وجود این کلاهک علاوه بر اینکه مانع ورود باد و توفان و شاخ و برگ درختان به داخل دودکش می شود به خروج بهتر آلاینده ها نیز کمک می کند.
ملکی با تاکید بر اینکه باید از مکش مناسب دودکش ها اطمینان حاصل کرد، گفت: به همین منظور می توان تکه ای کاغذ روشن کرده و آنرا مقابل ورودی دودکش روی دیوار قرار داد. اگر دودکش بخاری صحیح کار کند باید شعله به سمت داخل دود کش کشیده شود. بهترین نشانه برای کارکرد صحیح دودکش ها این است که بدنه آن ها همواره باید داغ باشد. سرد بودن دودکش بخاری، زمانی که روشن است و همچنین زرد و نارنجی بودن شعله بخاری از نشانه های تولید این گاز خطرناک است که باید بررسی شود.
وی با بیان اینکه هرگز نباید از دودکش های شکسته یا دودکش های نامناسب مثل لوله پولیکا یا قوطی های فلزی به جای دودکش سیمانی داخل دیوار استفاده کرد، گفت: افرادی که به شغل ساختمان سازی مشغول هستند با توجه به وجدان کاری خود، لوله های سیمانی با کیفیت و سالم داخل دیوارها قرار دهند که باعث انتشار این گاز کشنده به داخل منازل نشود. همچنین باید توجه داشت که در واحدهای مسکونی و برای وسایل گرمایشی و شعله دار، فقط از دودکش های ورق سفید گالوانیزه استفاده شود چراکه این دودکش ها مقاومت فیزیکی بیشتری دارند و به خوبی داخل هم چفت می شوند اما دودکش های متفرقه مثل آلومینیومی، آکاردئونی، فنری و ... این خاصیت را ندارند و به مرور دچار نقص شده و گاز مونوکسید کربن را به داخل محیط منتشر می کنند ضمن اینکه به دلیل خاصیت ارتجاعی دودکش های فنری به سهولت از محل اتصال خود خارج می شوند و به مرور منافذ ریزی در آنها پدیدار می شود که می تواند باعث انتشار آلاینده ها در محیط شود.
ملکی با بیان اینکه تا حد ممکن باید از حداقل زانوئی در نصب دودکش های داخل واحد استفاده شود، گفت: بهترین وضعیت برای نصب دودکش ها، حالت عمود یا قائم است که در این حالت آلاینده ها به سهولت خارج می شوند اما هرچه شیب دودکش پایین تر رود خروج آلاینده ها سخت تر خواهد شد. شیب منفی دودکش به هیچ عنوان مورد تایید کارشناسان نیست و اگر به هر دلیلی بخشی از دودکش ها به صورت افقی نصب شد، حتما باید دو تا سه برابر طول افقی باید دودکش به صورت عمودی نصب شود تا نقص ناشی از آن جبران شود.
سخنگوی سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران با بیان اینکه هر وسیله گرمایشی و شعله دار نیاز به یک دودکش مجزا دارد، اظهارکرد: حتما باید از به کاربردن دودکش های مشترک برای دو یا چند وسیله خودداری شود. همچنین باید از نصب دودکش های غیر هم سایز و غیر هم قطر خودداری شود.
ملکی با تاکید بر ضرورت پرهیز از تغییر دادن اندازه دهانه خروجی دودکش ها گفت: گاهی مشاهده شده که افراد، دهانه خروجی دودکش های روی دیوار را با موانعی کوچک می کنند که به اصطلاح، هوای گرم کمتری خارج شود که این عمل باعث انباشت گازهای خطرناک داخل دودکش و انتشار آن به داخل محیط می شود
وی با تاکید بر اینکه باید از قرار دادن انتهای دودکش ها در فضای درز انقطاع ساختمان خودداری شود. گفت: این گاز به سادگی از ترک ها و شکستگی های روی دیوار حتی در واحدهای دیگر وارد منزل می شود.
به گفته سخنگوی سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران با قرار دادن انتهای دودکش ها در سطل آب این گاز در آب حل نشده و تنها باعث مسدود شدن مسیر خروجی آن می شود و در نتیجه گاز از طریق دیگر خارج و وارد فضای داخلی محیط می شود، پس به هیچ عنوان نباید چنین اقدامی را انجام داد.
ملکی با بیان اینکه وجود دستگاه های هشدار دهنده گاز مونوکسید کربن در محیط تا حد بسیار زیادی می تواند به کاهش خطرات و حوادث ناشی از این گاز کمک کند، گفت: باید در انتخاب این دستگاه ها دقت شود. بعضی از این وسایل کیفیت و کارایی لازم را ندارد پس حتما باید از مدل های استاندارد آن استفاده شود.
وی اضافه کرد: بخاری های بدون دودکش هرچند بعضی از آنها استاندارد است اما برای نصب در منازل و به ویژه اتاق خواب مناسب نیستند. اگرچه آنها مجهز قطعه ای به نام (ODS) هستند که درصورت کاهش اکسیژن شعله را قطع می کند، اما باید بدانیم که برای این قطعه نیز احتمال خرابی و نقص وجود دارد و در این صورت باعث انتشار این گاز کشنده در محیط خواهد شد. استفاده از این بخاری‌ها در مغازه ها و فروشگاه ها و نقاطی که در و پنجره ها باز است و هوا در آن جریان دارد و کسی شب ها در آن مکان نمی خوابد منعی ندارد.
سخنگوی سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران همچنین با اشاره به گازگرفتگی در خودروها اظهارکرد: متاسفانه در مواردی دیده که شده که برخی از رانندگان به ویژه رانندگان کامیون ها و خودروهای سنگین و باربری به جای آنکه با رفع نقص فنی، مشکل بخاری خودروی خود را حل کنند، اقدام به قراردادن گازپیک نیکی در کابین خودرو می کنند که این امر در موارد بسیاری سبب گازگرفتگی رانندگان شده است که لازم است از چنین اقداماتی پرهیز شود.
ملکی با بیان اینکه همواره با کمی احتیاط و صرف اندکی هزینه بیشتر می توان جلوی بسیاری از این حوادث را گرفت، گفت: شهروندان برای خرید منزل جدید به همه مسایل اهمیت می دهند اما به مسایل ایمنی ساختمان که از مهم ترین و حیاتی ترین مسایل زندگی است توجهی نمی کنند. بسیاری افراد صدها هزار تومان برای خرید یک دستگاه بخاری و یا چند میلیون تومان برای ساخت یک شومینه زیبا هزینه می کنند اما از هزینه چند هزار تومان برای تجهیز و نصب آن مانند شیلنگ استاندارد، بست و دودکش مناسب خودداری می کنند، باید به این باور برسیم که نتیجه رعایت یا عدم رعایت اصول ایمنی متوجه خود ماست پس باید در اجرای این اصول کوشا باشیم.
