فتاوای آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله)
احکام عقد دائم
١ – شرط نزدیکی از دُبُر در عقد
سؤال: آیا برای عمل وطی از دبر که از نظر معظم له بدون رضایت همسر حرام است می توان قبل از عقد شرط کرد که مخالفتی نباشد و عقد بر اساس این شرط شکل بگیرد؟ و آیا با قبول این شرط زن می تواند بعداً ممانعت به عمل آورد؟
جواب: شرط مزبور خالی از اشکال نیست.
٢ – خواندن صیغه عقد بصورت غیر حضوری
سؤال: با توجه به پیشرفت علوم و ضرورت پاسخگوئی به برخی ابهامات، استفتای زیر نیاز به تفکر و بررسی کامل دارد و استدعا دارم با در نظر گرفتن همه شرایط پاسخ داده شود: همانطور که می دانیم می توان خطبه عقد دائم را غیر حضوری خواند یعنی مثلا پسر در خارج است تلفنی دختری را برایش عقد می کنند. 1) آیا شرایط فوق برای صیغه یا خواندن صیغه محرمیت هم جایز است؟(تلفنی یا اینترنتی(چت)) 2) همانگونه که می دانیم در صیغه خواندن خطبه به زبان فارسی هم جایز است.آیا دو نفر میتوانند تلفنی یا اینترنتی صیغه شوند؟ 3) با توجه به اینکه عرف جامعه صیغه را نمی پذیرد آیا ضرورت دارد برای صیغه نفر سومی هم شاهد باشد؟ 4)آیا می توانند پسر و دختری تلفنی یا اینترنتی فقط برای صحبت کردن محرم یکدیگر شوندو تضمین کنند یکدیگر را ندیده یا تماس بدنی نداشته باشند؟ آیا در اینصورت هم رضایت پدر شرط است؟ با تشکر
جواب: صیغه عقد ازدواج (دائم یا موقت) باید حضوری باشد و نیاز به شاهد ندارد و در هر حال برای ازدواج با دختر، اذن پدر لازم است.
٣ – رابطه زن و شوهری بعد از ایست قلبی و تنفسی کوتاه
سؤال: همسر بنده بعد از ایست قلبی و تنفسی به مدت ده دقیقه از دنیا رفت و بپزشکان به مدت 45 دقیقه تلاش کرده و ایشان را احیا کردند و بالاخره قلب همسرم شروع به کار کرد ولی بعد از چهار سال هنوز به هوش نیامده و ایشان زندگی نباتی دارند.
حالا می می خواستم بدانم به علت فوتی که همسرم داشته من به او حرام شده ام یا خیر؟ لطفا به من بگویید که بعد از فوت ایشان من حکم زن شوهر مرده را دارم یا خیر؟ و آیا ایشان در حال حاضر که به حیات طبیعی بازنگشته، حکم همسرم را دارد؟
جواب: شما بدون طلاق از ایشان جدا نمی شوید و در آن مدت مرگ واقعی حاصل نشده است و احکام همسر را دارید.
٤ – جاری شدن عقد در عده طلاق
سؤال: دوشیزه اى به عقد دائم جوانى درمى آید; نظر به این که از خانواده مذهبى بوده و به خاطر این که در رفت و آمد مشکلى نداشته باشند، صیغه عقد خوانده مى شود و بعد از عقد در مواقعى که خلوت مى کرده اند نامزد و دوشیزه از راه دبر آمیزش مى کرده اند، پس از مدّتى کار آنان منجر به اختلاف و جدایى مى گردد، دختر چون مسائل شرعى را نمى دانسته فکر مى کرده این نوع آمیزش عدّه ندارد به همین جهت متأسفانه در حال عدّه به عقد دائم دیگرى در مى آید و بعد از چند سال زندگى و بچه دار شدن متوجّه مسأله مى شوند حکم شرعى را بیان فرمایید.
جواب: احتیاط واجب آن است که در فرض مسأله بعد از عدّه مجدّداً صیغه عقد بخوانند و حرام ابدى نیست.
٥ – ازدواج با خواهر زن مطلقه در عدّه
سؤال: اگر کسی از دو تا خواهر یکی را به عقد خود در آورد چه دایم باشد یا منقطع بعد از طلاق در عقد دائم، و بعد از بخشیدن و یا تمام شدن مدت در عقد منقطع، آیا قبل از تمام شدن عدّه می تواند خواهر دیگر او را به عقد خود در آورد یا لازم است تا تمام شدن عدّه اش منتظر بماند؟
جواب: در طلاق بائن نیازی به گذشت زمان عده نیست و در طلاق رجعی باید بعد از گذشت عده باشد و در ازدواج موقت احتیاط آن است که عده بگذرد.
٦ – ازدواج دختر به عنوان وجه المصالحه
سؤال: بین دو طایفه، در محلّى درگیرى واقع مى شود و چشم پسر بچه اى نابینا مى شود، به عنوان وجه المصالحه دختر ده ساله اى را با اجازه ولیّش براى برادر بچه 8 ساله اى که چشمش از بین رفته بود عقد مى کنند. خود دختر ادّعا مى کند من راضى نبوده و نیستم. در قانون سنّ پسر و دخترى که بتوانند مستقلا در کارهاى خود مداخله کنند 18 سال است و کمتر از 18 سال باید به دادگاه مراجعه و دادگاه به پزشک متخصص ارجاع مى دهد که بالغ و رشیده باشند، چنانچه پزشک متخصص قانونى بر بلوغ و رشد گواهى کند، دادگاه قبل از سن 18 سالگى حکم رشد صادر مى کند. در این مورد چنین اقدامى نشده لیکن در سن 16 سالگى صورت جلسه اى بین زوجین به این کیفیت که تا پایان تحصیلات متوسطه زوجین به تحصیل خود ادامه دهند، تنظیم شده است. در همین صورت جلسه نیز دختر ادعا مى کند پدر و مادرم تهدیدم کردند من امضاکردم. این ازدواج در بعضى از روستاها مرسوم بوده و هست. در ضمن در مسأله 4 تحریر الوسیله در فصل اولیاى عقد آمده است که «یشترط فی صحة تزویج الاب و الجد و نفوذه عدم المفسده» و در آخر مسأله ذکر شده «بل الاحوط مراعات المصلحة» آیا این عدم مفسده و رعایت مصلحت مربوط به دختر مى باشد یا به پدر و فامیل دختر؟ آیا چنین عملى اصلا درست است یا نه؟
جواب: رعایت مصلحت و مفسده مربوط به دختر است یعنى مصالح دختر باید در نظر گرفته شود ارتباطى به پدر و مادر ندارد و ملاحظات فامیلى و جبران خسارتها، نمى تواند مجوز باشد که صغیر مال المصالحه شود و امّا در مورد کبیر شرعى واضح است که بدون رضاى او عقد صحیح نیست.
٧ – ازدواج معاطاتی
سؤال: حکم ازدواج معاطاتى چیست و چه شرایطى دارد؟ اگر یکى از مقلّدین شما در این مسأله (به فرض عدم صحّت ازدواج معاطاتى به نظر شما) به مرجع دیگرى رجوع نماید حکم چیست؟ اگر فردى به علّت عدم آشنایى به حکم (در صورت عدم صحّت ازدواج معاطاتى) با فردى به این طریق ازدواج کند و بعد حکم را بفهمد وظیفه اش چیست؟
جواب: چیزى به نام ازدواج معاطاتى نداریم چنین ازدواجى باطل است.
٨ – تعیین مهریه سنگین
سؤال: آیا تعیین مهریه ی سنگین حرام است؟
جواب: حرام نیست ولی کار بسیار بدی است.
٩ – تغییر جنسیت همزمان زوجین
سؤال: اگر زن و شوهر با هم در یک زمان تغییر جنسیّت دهند، حکم ازدواج قبلى آنها چیست؟
جواب: اگر تغییر حقیقى باشد زوجیّت بلافاصله فسخ مى شود، و مى توانند مجدّداً عقد ازدواج درشکل جدیدبخوانند;ولى احتیاط آن است که زمان عدّه بگذرد.
١٠ – سلب حق ازدواج مجدد زوج در عقد نامه توسط زوجه
سؤال: آیا زن میتواند در شرایط ضمن عقد خود حق ازدواج مجدد را از همسرش سلب نماید؟
جواب: این کار جایز نیست ولی می تواند وکالت طلاق خودش در صورت ازدواج مجدد را بگیرد و مردان هم باید در اینگونه موارد رعایت حال همسران خود را بکنند
١١ – سلب حق ازدواج مجدد زوج در عقد نامه توسط زوجه
سؤال: آیا زن میتواند در شرایط ضمن عقد خود حق ازدواج مجدد را از همسرش سلب نماید؟
جواب: این کار جایز نیست ولی می تواند وکالت طلاق خودش در صورت ازدواج مجدد را بگیرد و مردان هم باید در اینگونه موارد رعایت حال همسران خود را بکنند.
١٢ – عقد دختری که به واسطه حرام بکارتش زائل شده
سؤال: آیا عقد دختری که بواسطه حرام بکارتش را از دست داده باشد بدون اجازه ولی جایز است ؟ عقد موقت چطور؟
جواب: جائز نیست.
١٣ – اختلاف زوجین بر دائم یا موقت بودن عقد
سؤال: اگر زن و مردی در اجرای صیغه عقد نکاح اتفاق نظر داشته ولی بر دوام یا انقطاع آن اختلاف نظر داشته باشند اصل بر دائم بودن عقد ازدواج است یا موقت؟
جواب: اصل بر منقطع بودن است.
١٤ – خواندن صیغه عقد هنگام عادت ماهیانه
سؤال: اگر دختر در هنگام خواندن خطبه عقد در دوران عادت ماهیانه باشد، آیا این عقد صحیح است؟
جواب: اشکالی ندارد.
١٥ – عدم بطلان عقد ازدواج با وطی دبر
سؤال: اگر مردی با زن خود از راه مقعد نزدیکی کند آیا عقد آنها باطل است؟ اگر باطل است چکار باید کرد؟
جواب: این کار بدون رضایت زوجه حرام، و با رضایت وى کراهت شدید دارد، و بعضاً منشأ بیمارى هاى گوناگونى مى شود. و در صورتی که به اوج لذت جنسی نرسند، بنابر احتیاط واجب باید علاوه بر غسل جنابت برای نماز، وضو هم بگیرند.
و عقد باطل نمی شود.
١٦ – شرط اسقاط حق ارث زوجه در عقد
سؤال: اگر شخصى در عقد دائم به زوجه بگوید به شرطى با تو عقد مىکنم که حقّ ارث خود را بعد از مرگ من اسقاط کنى، آیا این شرط جایز است؟
جواب: جایز نیست، زیرا اسقاط ما لم یجب است.
١٧ – شرط عدم توارث در عقد
سؤال: اگر در عقد دائم شرط کند که ارث نبرد چه حکمى دارد؟
جواب: در اینجا اسقاط ما لم یجب نیست، بلکه شرط عدم توارث است و این شرط نیز خلاف مقتضاى عقد است و مشروع نیست.
١٨ – ازدواج پسر با مزنی بهای پدر
سؤال: آیا ازدواج پسر با مزنى بهاى پدر (زنی که پدر با او نعوذ بالله زنا کرده ) جایز است؟
جواب: خلاف احتیاط است؛ ولى حرام نیست.
١٩ – عقد دائم در عده عقد موقت
سؤال: زن مطلقه اى بعد از انقضاى عدّه، متعه مى شود و بعد از چندى با وساطت بزرگان فامیل بنا مى شود با شوهر اوّل ازدواج کند، به همسر دوّم مراجعه و چاره جویى مى نماید او بقیّه مدّت را مى بخشد و دوباره زن را صیغه مى کند و قبل از دخول فسخ مى نماید و زن بلافاصله به عقد شوهر اوّل درمى آید با این استدلال که این فسخ دوّم قبل از دخول است و غیر مدخوله عدّه ندارد، آیا این مطلب صحیح است؟
جواب: عدّه عقد سابق با این امور از بین نمى رود و تا عدّه پایان نیابد ازدواج مجدّد او صحیح نمى باشد و نمى تواند بدون عدّه به عقد نکاح کسى درآید.
٢٠ – تبدیل ازدواج دائم به موقت
سؤال: آیا براى تبدیل ازدواج دائم به موقّت غیر از طلاق و انجام عقد موقّت راهى وجود دارد؟ و اگر ندارد آیا عدّه نگهداشتن لازم است یا شوهر سابق در عدّه مى تواند زن را متعه کند؟
جواب: راه آن فقط طلاق است و در عدّه مى تواند با او ازدواج نماید به شرط این که طلاق رجعى نباشد و اگر طلاق رجعى است باید بعد از تمام شدن عدّه او را به عقد موقّت درآورد.
٢١ – شرط عدم نزدیکی در عقد دائم
سؤال: در صورتی که در ضمن عقد نکاح شرط عدم نزدیکی شود آیا این شرط باطل است یا خیر ؟ در صورت باطل بودن آیا مبطل نیز میباشد ؟
جواب: در نکاح دائم این شرط اشکال دارد ولی در نکاح موقت اشکال ندارد و در هر حال مبطل نیست.
.
٢٢ – شروط ضمن عقد مخالف عقل و شرع
سؤال: بنده از اینترنت شرایطی را در مورد ازدواج دیدم که خیلی خوب و عادلانه هم بود و من از آنها پرینت گرفتم و به دوستانم هم نشان دادم و آنها هم تایید کردند که شرایط بسیار خوبی است و می تواند برای دختری که قصد ازدواج دارد بسیار مفید باشد برای همین با خواستگارم مطرح کردم و آن هم پذیرفت ولی وقتی رفتیم محضر، محضر دار که یک روحانی هم بود گفت اکثر این ها شرایط خلاف شرع هستند و بدرد نمی خورند و حتی به تمسخر گفتند که شاید هر کس این ها را نوشته قصد دست انداختن خانمها را داشته است و من خیلی ناراحت شدم واقعاً همین مسایل است که باعث می شود ما جوانها دین گریز باشیم
چرا نباید به شرایط مورد توافق طرفین احترام قایل شد ؟
من شرایط را هم برایتان ارسال می کنم و از شما خواهش دارم که مرا راهنمایی فرمایید
از لطف شما هم ممنونم
۱.زوج به زوجه وکالت بلاعزل با حق توکیل به غیر داد تا زوجه در هر زمانی که بخواهد از جانب زوج اقدام به متارکه کرده و خود را از علقه زوجیت رها سازد به هر طریق اعم از بذل یا اخذ مهریه.
۲.زوج به زوجه وکالت بلا عزل داد تا هر زمان خواست مهریه را به هر میزان که خواست افزایش دهد.
3- زوجه اجازه دارد هر زمان اراده نمود به خارج از کشور مسافرت نموده و نیازی به اجازه مجدد زوج نباشد چه برای اخذ یا تمدید یا تجدید گذرنامه و این اجازه دائمی است.
4- زوجه حق ادامه تحصیل را تا هر مرحله یی که لازم بداند خواهد داشت در هر مکان و محلی که ایجاب کند .
5- زوج، زوجه را در انتخاب هر شغلی که مایل باشد و در هر محلی که صلاح بداند مخیر می نماید.
6- زوج مکلف است هنگام جدایی اعم از اینکه متارکه به درخواست زوج باشد یا به درخواست زوجه ، کلیه دارایی خود را اعم از منقول و غیر منقول و وجوه نقدی بلا عوض به زوجه منتقل نماید.
7- حق انتخاب مسکن و تعیین کشور و شهر یا محل آن با زوجه خواهد بود.
8- حضانت فرزندان بعد از طلاق مطلقاً با زوجه خواهد بود و در صورت خروج از کشور نیز نیازی به اذن پدر نخواهد بود.
9.اختیار زمان بچه دار شدن مطلقاً در اختیار زوجه خواهد بود.
10.نزدیکی و تمکین در اختیار زوجه بوده و هر زمان که اراده نمود زوج مکلف به همبستری با زوجه خواهد بود.
11.اگر احیاناً تقاضای همبستری از سوی زوج باشد زوج باید قبلاً مبلغی (که از سوی زوجه تعیین می شود) به شماره حساب زوجه واریز نماید با این حال زوجه در نزدیکی مخیر بوده و این امر موجد هیچ حقی هم برای زوج نخواهد بود.
12.زوج به هیچ عنوان حق طلاق زوجه را نخواهد داشت.
13.زوج پس از متارکه به هیچ عنوان حق ازدواج را نخواهد داشت اعم از نکاح دائم یا نکاح منقطع.
14.زوجه هر وقت مصلحت بداند می تواند زوج را تنبیه بدنی نماید و زوج حق هر گونه اعتراض بعدی را در این خصوص از خود سلب و ساقط می نماید.
15.زوج مکلف به انجام کلیه کارهای منزل بوده و در موقع جدایی نیز حق درخواست اجرت المثل را از این حیث نخواهد داشت.
16.زوجه هر گونه که مقتضی و صلاح بداند در برقراری ارتباط با دیگران مخیر بوده و زوج حق هر گونه اعتراض بعدی را از خود سلب و ساقط می نماید.
17.درخصوص تربیت اولاد زوجه هر گونه صلاح بداند اقدام خواهد نمود و زوج حق دخالت در این خصوص را نخواهد داشت.
18.ریاست خانواده با زوجه خواهد بود.
19.زوجه شرط نمود که زوج ضمن اطاعت کامل از زوجه از والدین ایشان نیز تبعیت کامل داشته باشد.
20.زوجه شرط نمود عند اللزوم نفقه والدین ایشان نیز با زوج باشد.
21.حق رجوع بعد از طلاق با زوجه خواهد بود.
22.نفقه زوجه علاوه بر مصادیق قانونی که عبارت از تهیه مسکن و البسه و خوراک و هزینه های بهداشتی و داروییٍٍ می باشد شامل کلیه تفریحات زوجه نیز از قبیل مسافرت خارج از کشور و غیره خواهد بود و میزان نفقه نیز توسط زوجه بدون لحاظ کردن وضعیت مالی زوج تعیین خواهد شد.
جواب: فکر می کنیم آنچه نوشته اید، منظورتان مزاح و شوخی بوده. هیچ برده ای هم در دوران بردگی دارای چنین محدودیتی نبوده و اگر زوجی را پیدا کنید که زیر بار این شرایط برود حتما باید او را به طبیب روانی معرفی کنید.
٢٣ – اختلاف زن و مرد در وقوع عقد نکاح
سؤال: در صورت اختلاف بین زن و مرد در وقوع عقد نکاح، قول کدام یک مقدّم است؟
جواب: در صورت نبودن بیّنه شرعیّه یا قرائن قطعیّه، قول منکر نکاح مقدّم است.
٢٤ – اختلاف زوجین بر دائم یا منقطع بودن عقد
سؤال: در صورت اختلاف بین زوجین در دائم یا منقطع بودن عقد نکاح، قول کدام یک مقدّم است؟
جواب: قول مدّعى عقد موقّت مقدّم است; ولى احتیاط آن است که در پایان مدّت، صیغه طلاق نیز جارى گردد.
٢٥ – اختلاف زوجین در بقاء زوجیت
سؤال: در صورت اختلاف بین زن و مرد در مورد این که عقد نکاح سابق به قوّت خود باقى است، یا به علل شرعى مانند طلاق و فسخ، زوجیّت خاتمه یافته، قول کدام یک مقدّم است؟
جواب: قول مدّعى بقاى زوجیّت، مقدّم است.
٢٦ – تبدیل عقد دائم به موقت
سؤال: آیا کسی که صیغه عقد دائم خوانده، می تواند با اجرای صیغه مجدد آنرا به عقد موقت تبدیل کند؟
جواب: جائز نیست مگر بعد از انجام طلاق.
٢٧ – خواندن مجدد عقد دائم
سؤال: آیا تکرار صیغه عقد دائم به فاصله چند روز توسط دو وکیل مختلف اشکال دارد؟
جواب: عقد اوّل کافی و مؤثر است ولی خواندن عقد دوّم ضرری نمی زند.
٢٨ – ازدواج با اهل تسنن
سؤال: آیا ازدواج مردان سنّى با دختران شیعه جایز است؟ ازدواج مرد شیعه با دختر سنّى چطور؟
جواب: در صورتى که خوف انحراف نباشد مانعى ندارد ولى در صورتى که احتمال انحراف عقیدتى باشد جایز نیست.
٢٩ – ازدواج پدر با مادر زن پسر
سؤال: اخیراً از چند تن از علما پرسیده اند که آیا ازدواج پدر، با مادر زن فرزند خویش شرعاً جایز است؟ ایشان گویا فرموده اند: جایز نیست، نظر حضرت عالى چیست؟
جواب: جایز است و کسى قائل به حرمت نیست.
٣٠ – شرط انجام امور منزل
سؤال: آیا این شرط که همسر آینده کارهاى معمولى منزل را انجام دهد صحیح است و در صورتى که به شرط عمل نکرد حکم آن چیست؟
جواب: هرگاه شرط کنند، این شرط لازم الاجراست و در صورت تخلّف احتیاط این است که زن هزینه آن را بپردازد.
٣١ – شرط عدم نزدیکی
سؤال: آیا در عقد نکاح دائم مى توان شرط کرد که نزدیکى زن و مرد صورت نگیرد؟
جواب: در عقد دائم خالى از اشکال نیست
.
٣٢ – تحقیق در مورد عده زن متعه
سؤال: مردى زنى را به عقد موقّت خود در مى آورد در بین مباشرت با آن زن شک مى کند که آیا او از زنانى است که زیاد صیغه مى شود وعدّه نگه نمى دارد یا نه، آیا تحقیق واجب است؟
جواب: سؤال و تحقیق از زن واجب نیست.
٣٣ – حکم زوجیت در صورت زنده شدن همسر پس از فوت
سؤال: زنى که در اثناى وضع حمل بمیرد و بعد به برکت توسّل به ذات پاک خدا و اولیاء الله زنده شود، آیا زوجیّت او باقى است.؟
جواب: در فرض مسأله زوجیّت باقى است.
٣٤ – ازدواج با دختر زنی که با او زنا کرده
سؤال: اگر کسی با زنی که به او حلال نیست نزدیکی کند، بعد توبه نماید و دختر آن زن را عقد کند آیا عقد آن ها باطل است؟ اگر دختر آن زن را عقد کرده باشد چه حکمی دارد؟
جواب: در هر صورت عقد دختر آن زن باطل نیست هر چند نسبت به آن زن کار خلافی مرتکب شده و باید جداً توبه کند.
٣٥ – ازدواج فامیلی
سؤال: آیا ازدواج های فامیلی مثلاً پسر و دختر عمو از نظر اسلام اشکالی دارند و آیا اسلام در این مورد توصیه یا نهی دارد؟
جواب: شرعاً اشکالی ندارد ولی چنانچه از لحاظ پزشکی و آزمایشات نهی شده، بهتر است از آن بپرهیزند.
٣٦ – برگزاری مراسم ازدواج و عقد در برخی زمان ها مانند قمر در عقرب
سؤال: لطفاً بفرمایید ازدواج و خواندن خطبه عقد چه دائم و چه موقت در ایام و زمان هایی که نحس هستند یا قمر در عقرب هستند به چه صورت است و چگونه می توان اگر اثری بر زندگی دارند، این اثر را برطرف نمود؟
جواب: کراهت دارد و برای برطرف کردن تاثیر سوء آن می توان از صدقه و دعا استفاده کرد.
٣٧ – عقد صغیره در زمان حاضر
سؤال: آیا می شود یک کودک شیرخوار را به عقد مردی درآورد؟ در صورت مثبت بودن نگاه شهوت آلود به او اشکال دارد؟
جواب: در شرایط کنونی که اینگونه عقدها به نفع دخترها نیست باید از آن پرهیز شود.
٣٨ – عقد و مهریه زنی که شوهرش قادر به مقاربت با او نیست
سؤال: مردی که - به هر دلیل - فاقد هرگونه احساسی نسبت به جنس مخالف بوده و امکان استمتاع جنسی به هیچ عنوان وجود ندارد با زنی عقد نکاح دائم منعقد نموده است و زن نیز با اطلاع به این مسئله و به دلیل علاقه به زوج، اقدام به مزاوجت با ایشان نموده است. آیا شرعاً چنین عقدی صحیح بوده یا خیر؟ و همچنین آیا در چنین شرایطی با وجود منتفی بودن استمتاع جنسی بای نحو کان، تکلیف مهر زن چه خواهد بود؟
جواب: اولاً چنانچه زن از این مساله آگاه بوده، عقد صحیح است و حق فسخ ندارد و ثانیاً در صورتی که او را طلاق دهد، نصف مهر را باید بپردازد و در صورتی که یکی از طرفین فوت کند باید تمام مهر را بپردازد.
٣٩ – شرط عدم ازدواج مجدد
سؤال: نظر حضرتعالی در مورد شرط عدم ازدواج مجدد چیست؟
جواب: این شرط از نظر فقهی صحیح نیست ولی گاهی عناوین ثانویه ایجاب می کند که حکومت ازدواج مجدد را محدود سازد
٤٠ – ازدواج معاطاتی
سؤال: حکم ازدواج معاطاتى چیست و چه شرایطى دارد؟ اگر یکى از مقلّدین شما در این مسأله (به فرض عدم صحّت ازدواج معاطاتى به نظر شما) به مرجع دیگرى رجوع نماید حکم چیست؟ اگر فردى به علّت عدم آشنایى به حکم (در صورت عدم صحّت ازدواج معاطاتى) با فردى به این طریق ازدواج کند و بعد حکم را بفهمد وظیفه اش چیست؟
جواب: چیزى به نام ازدواج معاطاتى نداریم چنین ازدواجى باطل است.
٤١ – ازدواج دختر صغیر توسط ولی
سؤال: پدرى دختر نابالغش را به عقد نکاح یک پسر بچه درآورده است، الآن دختر 17 ساله است در حالى که پسر 13 ساله است و از نظر جسمانى خیلى کوچک به نظر مى رسد، دختر پدر را از دست داده و یتیم شده و حاضر نیست با آن بچه ازدواج کند، زیرا نمى تواند منتظر بزرگ شدن او باشد. با توجّه به مطالب فوق از حضرت عالى تفاضا داریم اگر شرع مقدّس اسلام اجازه دهد حکم فرمایید دختر مذکور با برادر بزرگ آن پسر بچه ازدواج کند که خود دختر هم راضى است.
جواب: هرگاه اجراى عقد مذبور از اوّل به مصلحت دختر صغیر نبوده، اصل عقد باطل است و اگر فرضاً مصلحت بوده ولى الآن در انتظار ماندن آن دختر بیش از این موجب عسر و حرج شدید است ولىّ پسر مى تواند صیغه طلاق آن دختر را اجرا کند و بعد با هر کس خواست ازدواج کند.
٤٢ – راه اثبات زوجیت پس از فوت شوهر
سؤال: شخصى به نام ابراهیم با اینجانبه، که دوشیزه بودم، ازدواج دائم نمود. سعى داشت این ازدواج به جهت داشتن همسر و فرزندان، که در خارج بودند کاملا مخفى باشد. به همین دلیل به خاطر سنّ بالایش مانع فرزنددار شدن من مى شد. نامبرده خانه اى براى زندگى مشترک در تهران خریدارى، و تا زمان فوت وى با یکدیگر زندگى مى کردیم، و سالى دو سه بار به خارج رفت و آمد مى کرد. در سال 1375 به منظور معالجه به خارج رفت، و در همان جا مرحوم شد. اکنون همسر و فرزندان او منکر زوجیّت اینجانبه شده اند، در حالى که زوجیّت ما بر کسى پوشیده نیست. متأسّفانه عقدنامه عادّى نیز مفقود شده، امّا فتوکپى آن موجود مى باشد. یکى از شهود عقد، و همچنین پدر و مادرم که شاهد عقد بودند، نیز در قید حیات هستند. لطفاً حکم مسأله را بیان فرمایید.
جواب: شما باید از طریق شهادت شهود، این مطلب را ثابت کنید. و شهادت پدر براى دختر، چنانچه ظاهر الصّلاح باشد، مانعى ندارد. و چنانچه همسایگان نیز تأیید کنند که شما و ایشان سالها ظاهراً به صورت زن و شوهر زندگى مى کرده اید، آن هم مى تواند از قرائنى باشد که به علم قاضى کمک مى کند.
