فتاوای آیت الله العظمی تبریزی (قدس سره)
سؤال2028:-وصيت شده نسل اندر نسل كه عوايد زمينهاى موقوفه نصف مال كسى كه زمين را كشت مى‌كند، باشد، و نصف ديگر جهت روضه‌خوانى و خرج امام جماعت و مسجد معين شده لكن مسجد خرابه است كسى نمى‌آيد، در اين صورت چه بايد كرد؟
جواب:باسمه تعالى؛ در صورتى كه با خرج عوايد-و لو عوايد چند سال-در تعمير مسجد مذكور، مردم اجتماع كرده و جماعت برپا و اقامۀ مجلس روضه امكان پيدا مى‌كند، بايد در تعمير مسجد مذكور صرف شود؛ و چنانچه امكان تعمير با عوايد مذكور نيست، در مسجد ديگر صرف شود و متولى در اقامۀ جماعت و روضه بر حسب وقف مصرف نمايد، و الله العالم.
سؤال2029:مبلغى حدود چهار ميليون ريال به نام فعاليتهاى قرآنى كانون جمع‌آورى گرديده و به اين اميد كه در آينده بتوان از ايوان مسجد براى كلاسهاى قرآن و احكام استفاده نمود، صرف تكميل اين مكان شده است؛ و حال بعد از تكميل ساختمان ايوان مسجد بواسطۀ بى‌اطلاعى بعضى افراد از اهداف چنين امورى از فعاليت برادران و خواهران در اين مكان جلوگيرى مى‌شود، صورت شرعى استفاده از مكان فوق با توجه به موارد بالا و بدون جلب نظر عزيزان شركت‌كننده در برنامه‌هاى كانون چگونه مى‌باشد؟
جواب:باسمه تعالى؛ تعليم قرآن در مسجد در صورتى كه مزاحم با نمازگزاران نباشد،
مانعى ندارد، و الله العالم.
سؤال2030:با مال امام عليه السلام مى‌شود مسجد ساخت يا تعمير كرد؟
جواب:باسمه تعالى؛ نمى‌شود، مگر اينكه در موردى تبليغ دين موقوف به آن باشد و مال ديگرى از زكات و تبرعات نباشد كه در اين صورت با اخذ اجازه از مرجع تقليد به مقدارى كه اجازه مى‌دهد مانعى ندارد، و الله العالم.
سؤال2031:آيا برپا كردن مجلس ترحيم، تعزيه و شام غريبان در مسجد، جايز است؟
جواب:باسمه تعالى؛ اگر با نمازِ نمازگزاران مزاحمتى نداشته باشد، مانعى ندارد، و الله العالم.
سؤال2032:آيا بانويى بدون اجازه و رضايت همسرش كه مؤمن و متدين مى‌باشد مى‌تواند در مسجد فعاليت نمايد، به طورى كه كلاً امورات يك مسجد را بدست گيرد و اين كار او موجب ايجاد اختلاف در بين اعضاى خانواده شود؟
جواب:باسمه تعالى؛ تصدى توليت امور مسجد براى شخصى معيّن يا به تعيين واقف در ضمن وقف مى‌شود يا به تعيين حاكم پس از وقف، و تصدى زن اگر موجب تفويت حقوق شوهر شود جايز نيست، و الله العالم.
سؤال2033:بنايى را به نام مسجد در چهار ديوارش تا به سقف بالا برده‌اند، پيش از پايان ساختمان از ادامۀ آن دست كشيده‌اند، از اين رو به محل گذر عموم بدل گشته؛ حال اگر واقف خاص نداشته و صيغۀ وقف خوانده نشده و زمين هم از اراضى عمومى بوده-البته به نام مسجد، برخى در آن نماز خوانده‌اند-آيا مسجد شده يا فقط بايد واقف خاص داشته و صيغه جارى شده باشد و به نام مسجد هم به متوليان داده شده باشد؟
جواب:باسمه تعالى؛ چنانچه زمين، موات بالأصل بوده و احيا شده به قصد مسجد و لو اينكه فقط تا به سقف بالا برده شده و سقف آن پوشيده نشده، چه نماز بخوانند چه نخوانند، چه صيغه بخوانند يا نخوانند، در هر صورت مسجد شده است، و تا از عنوان مسجد بودن خارج نشده-به طورى كه به صورت زمين خالى برگردد- مسجد است، و الله العالم.
سؤال2034:ايوان مسجد را مى‌توان گفت كه به خواهران اختصاص دارد؟ نيز اگر ايوان از داخل شبستان احداث شود، آيا خواهرانى كه عذر شرعى دارند، مى‌توانند در ايوان توقف نمايند؟
جواب:باسمه تعالى؛ اگر ثابت نشود كه ايوان جزء مسجد است، زن حائض و مانند آن مى‌تواند در آن توقف كند؛ و اگر از مسجد بوده، نمى‌تواند در آن توقف نمايد؛ اگر جايى غير از مسجد را براى خواهران وقف كنند، اختصاص به آنها پيدا مى‌كند، ولى مسجد اختصاص به زنان يا مردان ندارد، و الله العالم.
سؤال2035:مسجد و حسينيه‌اى كه وقفى است و بازسازى شده، مصالح باقيمانده را مى‌توان در حسينيه و مسجدى ديگر به كار برد؟
جواب:باسمه تعالى؛ مى‌شود در مسجد يا حسينيۀ ديگر صرف كرد، و الله العالم.
سؤال2036:پايگاه مقاومت براى امنيت مردم و منطقه، فعاليت خود را در مسجد متمركز ساخته، در حالى كه سازندۀ مسجد راضى نيست.
جواب:باسمه تعالى؛ در مسجد كارى كه مزاحمت با نمازگزاران باشد، نبايد انجام بگيرد؛ و اگر مزاحمتى نيست، مانعى ندارد؛ و انتفاع از مرافق مسجد بايد به صلاحديد متولى شرعى مسجد صورت بگيرد، و الّا جايز نيست، و الله العالم.
سؤال2037:كسى مقدارى از مخارج عزادارى را خود پذيرفته و وقف كرده، آيا جايى كه حسينيه نيست ( با توجه به اينكه وجود حسينيه مقدمۀ عزادارى است)، آيا مى‌توان آن را صرف ساختمان حسينيه كرد؟
جواب:باسمه تعالى؛ چنانچه در آن محل مكان مناسبى براى عزادارى مثل مسجد يا حسينيه بوده باشد، بايد درآمد موقوفۀ مزبور صرف در عزادارى در آن محل شود، و الله العالم.
سؤال2038:در بالاى مسجد كتابخانه‌اى ساخته شده كه نردبان آن روى اصول معمارى نبوده،
از اين رو بى‌آنكه از چگونگى شرعى آن آگاه باشيم، آن را فرو ريخته و به شكل درست بازسازى كرده‌ايم؛ اينك امام جماعت مسجد مى‌فرمايند از حاكم شرع اذن بگيريد، نظر شريف شما خواستاريم.
جواب:باسمه تعالى؛ اجازه مى‌دهيم آن را اصلاح كنيد، ولى چيزى از مسجد را كه براى نماز خواندن وقف شده است، جايز نيست تصرف كرده و در آن پلّه و يا چيز ديگرى درست كنيد كه مانع از نماز خواندن باشد، و الله العالم.
سؤال2039:استفادۀ همسايگان مسجد از آب آن، هنگام ناچارى يا غير آن جايز است؟
جواب:باسمه تعالى؛ در مواقع ضرورت مانعى ندارد؛ در غير ضرورت اگر ابتداى وقف مسجد، مردم از مسجد آب مى‌برده‌اند، تصرف به اندازۀ متعارف مانعى ندارد و الّا جايز نيست، و الله العالم.
سؤال2040:در مسجد محلۀ ما آب سردكنى است، استفاده از آب آن در غير هنگام نماز، چگونه است؟
جواب:باسمه تعالى؛ استعمال متعارف كه مرسوم است مانعى ندارد، در غير اين صورت جايز نيست، و الله العالم.
سؤال2041:در پايان بنّايى مسجد يا حسينيه، اندكى آجر يا مصالح بر جاى ماند، آيا مى‌توان آن را به كسى داد يا بايد فروخت و خرج آن كرد؟
جواب:باسمه تعالى؛ اگر امكان دارد صرف مسجد يا حسينيۀ ديگر بكنند، و الّا باقيماندۀ مصالح از مسجد را نمى‌توان فروخت؛ و اگر مصرفى ندارد، مردم مى‌توانند ببرند، و الله العالم.
سؤال2042:آيا احكام مسجد بر حسينيه جارى است؟
جواب:باسمه تعالى؛ احكام جارى نيست، و الله العالم.
سؤال2043:قسمتى از شبستان مسجد را جهت كارهاى فرهنگى بطور مغازه درآورده‌اند آيا جايز است؟
جواب:باسمه تعالى؛ چنانچه براى كسانى كه مى‌خواهند در مسجد نماز بخوانند- و لو در
رفت و آمد- در بعضى اوقات مزاحمت داشته باشد جايز نيست، و اگر شبستان جزء مسجد باشد مطلقاً جايز نيست، و الله العالم.
سؤال2044:آيا مصالح مسجد را مى‌توان فروخت مثل موزائيك؟
جواب:باسمه تعالى؛ مصالح مسجد را نمى‌شود فروخت، بايد در مسجد و اگر مسجد ممكن نشد در حسينيه مصرف كنند، و الله العالم.
سؤال2045:بعضى از مساجد دربهاى خود را در غير وقت نماز مى‌بندند، حكم آن چيست؟
جواب:باسمه تعالى؛ اگر حفظ شئون مسجد و يا حفظ اموال آن متوقف بر آن باشد مانعى ندارد، و الله العالم.
سؤال2046:بنابر نظر مبارك حضرتعالى مبنى بر طهارت كفار كتابى، رفتن آنها به مساجد چه حكمى دارد؟
جواب:باسمه تعالى؛ جايز نيست، مگر اينكه مصلحتى اَهَم اقتضا كند، و الله العالم.
سؤال2047:برگزارى برخى بزرگداشتها و جشنهاى مذهبى يا ملى مثل سالروز انقلاب اسلامى يا تولد اولياى خدا كه مردم با فراخوان عمومى از بچه‌ها و بزرگترها گرفته تا همۀ مردم، نقّالان و مديحه‌خوانان نيز با خواندن موجب سرور شده و گاهى نيز خردسالان براى ابراز شادى كف مى‌زنند، آيا اينگونه گردهماييها در مسجد جايز است؟ اگر هم گناهى در پس داشته باشد، متوجه كيست؟
جواب:باسمه تعالى؛ اقامۀ اين مجالس در مساجد مانعى ندارد، و لكن كارهايى كه وهن بر مسجد حساب مى‌شود، مثل دست زدن و بعضى از نمايشهاى متعارف ترك شود، و به جاى آن از مثل صلوات و تكبير و تكرار مدايح استفاده شود، و بايد از بچه‌هايى كه طهارت و نجاست را مراعات نمى‌كنند و با بود آنها در مسجد، مسجد در معرض تنجيس قرار مى‌گيرد و يا شئونات مسجد را رعايت نمى‌كنند، مثل اينكه در مسجد بازى مى‌كنند، به قدر امكان و به طور ملاطفت جلوگيرى شود، و الله العالم.
استفتائات ج2:
سؤال1773 -علامتهايى را با شكلهاى مختلف از قبيل پرنده‌هاى آهنى و حيوان درنده روى آهن نصب كرده و بعد اين علامتها را در شبستان مسجد و در وسط دو طرف ديوار آن قرار داده كه هم سبب غصب مسجد گشته و هم از احترام مسجد كاسته شده و هم مزاحم جلوس مردم در مسجد شده است جلوگيرى از اين حركات جايز است؟
جواب - بسمه تعالى -ممانعت از گذاشتن اشيايى كه مانع نماز و مزاحم نمازگزاران است در مسجد مانعى ندارد، و اللّه العالم.
سؤال1774 -مسجدى با قدمت بيش از 50 سال اخيرا توسط عدّه‌اى لاابالى به بهانۀ اينكه درب ورودى حسينيه تازه تأسيس مقابل آن واقع شده است تخريب شده و فرش و منبر و لوازم ديگر آن نيز مفقود گرديده، و با توجه به اينكه اين حسينيه درب ديگرى نيز براى ورود و خروج دارد خواهشمند است تكليف مؤمنين در مورد تجديد بنا يا عدم آن را بيان نماييد.
جواب - بسمه تعالى -در صورتى كه واقع امر چنين باشد كه نوشته شده، كسانى كه مسجد را خراب كرده‌اند مرتكب معصيت بزرگى شده‌اند و بايد خودشان مسجد را تجديد بنا كنند كه اميد است مورد عفو خداوند متعال با ندامت خودشان قرار گيرند، و اللّه العالم.
سؤال1775 -ورزش كردن در زير زمين مسجد كه زير خود مسجد قرار گرفته، در صورتى كه مزاحم عبادت ديگران نباشد آيا جايز است يا خير؟ در ضمن اين ورزش براى آمادگى دفاعى و جذب جوانهاست و ما بين ورزش هم سخنرانى و مسألۀ شرعى و احيانا عبادت هم دارند چه صورتى دارد؟
جواب - بسمه تعالى -تعليم مسائل و امثال آن در صورتى كه مزاحم نمازگزاران نباشد مانعى ندارد، امّا ورزش و امثال آن كه چه بسا هتك مسجد محسوب مى‌شود اشكال دارد، و اللّه العالم.
سؤال1776 -در اثر ورزش گاهى كسى ممكن است در همان زير زمين خون دماغ شود. آيا با اين امكان نجس كردن زير زمين تطهير فورى مى‌خواهد يا خير؟
جواب - بسمه تعالى -اگر جزء مسجد محسوب شود يا هتك مسجد حساب شود يا باعث سرايت نجاست به نمازگزاران بشود بايد فورى تطهير كنند، و اللّه العالم.
سؤال1777 -پولهايى كه از راه حرام به دست آمده را با پولهاى حلال جمع و مسجد مى‌سازند، عبادت در اينگونه مكانها چه حكمى دارد؟
جواب - بسمه تعالى -عبادت در آنجا اشكالى ندارد، و اللّه العالم.
سؤال1778 -آيا مجتهد جامع الشرائط مى‌تواند اجازه دهد مسجدى كه سدّ معبر نموده و راه عبور مردم را گرفته تخريب نمايند؟ و در ضمن موقعى كه خراب شد به مسجديّت خودش باقى است يا نه؟
جواب - بسمه تعالى -اگر خواستند معبر درست كنند، واجب است جورى درست كنند كه مسجد باعث سدّ آن نشود، و اگر روزى خراب كردند و معبر شد ديگر احكام مسجد را ندارد و لو وقفيّت آن باقى است، و اللّه العالم.
سؤال1779 -اگر مسجدى را خراب كنند و به جاى آن ساختمانى بسازند كه در طبقۀ اول حسينيه باشد و در طبقۀ فوقانى مسجد، آيا جايز است؟
جواب - بسمه تعالى -در فرض سؤال كه بناى سابق، مسجد بوده، بنايى كه در آن مكان احداث مى‌كنند مسجد است، بلى اگر در پشت بام مسجد بنايى درست كنند كه منافات با شئون مسجد نداشته باشد مثل كتابخانه مانعى ندارد، و اللّه العالم.
سؤال1780 -آيا در مسجدى كه براى ساختن آن از فردى كه به ربا دادن و گرفتن مشهور است پول بگيرند و صرف ساختن آن مسجد كنند مى‌توان نماز خواند يا نه؟
جواب - بسمه تعالى -اگر ندانند كه پولى كه مى‌گيرند عين ربا است مانعى ندارد كه پول را بگيرند و در مسجد صرف كنند و نماز خواندن ديگران هم جايز است، و اللّه العالم.
سؤال1781 -مسجدى است كه واقف آن قبل از فوت، متولّى تعيين كرده و وقفنامۀ آن مؤيد اين مطلب است. عده‌اى اصرار بر مركزيت هيئت در اين مسجد را دارند كه متولى و كليۀ هيئت امناء با اين امر مخالفند. نظر شما در اين مورد چيست؟
جواب - بسمه تعالى -بايد نظر متولّى شرعى رعايت شود، و اللّه العالم.
سؤال1782 -اگر در يك منطقه اهل سنّت بخواهند مسجد بسازند كه مربوط به آنها است و نماز و اذان آنها در آن برپا است. آيا شيعه مى‌تواند به آنها پول دهد و كمكشان كند؟
جواب - بسمه تعالى -كمك كردن از حقوق شرعيّۀ واجبه اشكال دارد، و اللّه العالم.
سؤال1783 -آيا خوابيدن افراد متفرقه و مسافر در مسجد و استفاده از امكانات مسجد جايز است؟
جواب - بسمه تعالى -اگر مزاحمت با نمازگزاران نداشته باشد، كسانى كه جايى ندارند مى‌توانند از مسجد استفاده كنند، و اللّه العالم.
سؤال1784 -آيا از حياط قديم مسجد مى‌توانيم براى غسّالخانه استفاده كنيم؟ غسل ميت در آن غسّالخانه صحيح است يا اشكال دارد؟
جواب - بسمه تعالى -در صورتى كه استفاده‌اى كه سابقا در حياط مى‌شده يا بعض آن از بين برود جايز نيست، و اللّه العالم.
سؤال1785 -مسجدى است داراى پايگاه فرهنگى، اين پايگاه به خاطر جذب نونهالان و نوجوانان به مسجد و آشنا كردن آنها به تعاليم اسلامى اقدام به آوردن ويدئو و نمايش فيلمهاى مجاز در مسجد مى‌كند. آيا اين عمل جايز است؟
جواب - بسمه تعالى -در مسجد از امورى نظير سخنرانى و وعظ و خطابه براى تبليغ بايد استفاده كرد و از انجام امورى كه چه بسا در آينده و حاضر موجب جرأت بر هتك مسجد يا خلاف نظر شارع شود بايد اجتناب كرد، و اللّه العالم.
سؤال1786 -در وقفنامه امام جماعت مسجدى به عنوان متولّى مشخص شده است، آيا افراد ديگر مى‌توانند در مورد وقف دخالت كنند يا فقط امام جماعت لازم است دخالت نمايد؟
جواب - بسمه تعالى -در فرض مزبور كه متولّى وقف، امام جماعت مسجد قرار داده شده، ادارۀ امور وقف با امام جماعت مسجد است و اشخاص ديگر نمى‌توانند در امور وقف با امام جماعت مزاحمت نمايند، و اللّه العالم.
سؤال1787 -هنگام تعمير مسجدى مقدارى خاك و آجر و غيره زياد آمده، آيا مردم مى‌توانند آن را بدون عوض بردارند؟
جواب - بسمه تعالى -چنانچه در مسجد ديگرى مصرف ندارد مانعى ندارد، و اللّه العالم.
سؤال1788 -مسجدى داراى موقوفه است، آيا مى‌توان وقفيّات آن مسجد را در امورى غير از مورد وقف در همان مسجد خرج نمود؟
جواب - بسمه تعالى -عائدات موقوفات مسجد بايد در همان جهت وقف صرف شود و صرف آن در جهت ديگر جايز نيست، و اللّه العالم.
سؤال1789 -در ميان عدّه‌اى از زنان صحبتى هست و آن اينكه در مسجد يك قسمت آن به عنوان تكيه يا حسينيه ساخته شده و زنان در ايام حيض مى‌توانند داخل در اين قسمت بشوند و گناهى هم نداشته باشد. آيا چنين مطلبى صحيح است؟
جواب - بسمه تعالى -چنانچه معلوم نشود كه آن قسمت جزء مسجد است، دخول حائض در آن مكان جايز است، و اللّه العالم.
سؤال1790 -چنانچه در توسعۀ مسجد الحرام، امام باقر عليه السّلام فرمود رضايت از صاحب خانه‌ها لازم نيست چون قبل از اينكه خانه‌اى باشد حرم بوده است. حال اگر مسجدى را ساختيم و اطراف آن را حريم قرار داديم و مردم آمدند خانه و مغازه ساختند و خريدوفروش كردند مى‌شود مثل توسعۀ مسجد الحرام در توسعۀ اين مسجد هم اجازه نگرفت يا بايد راضى شوند صاحب‌خانه‌ها؟
جواب - بسمه تعالى -حكم مسجد الحرام در ساير مساجد جارى نيست و اصل حكم مزبور در مسجد الحرام هم احتياج به توضيح دارد كه فعلا مجال آن نيست، و روايتى كه در مورد مسجد الحرام وارد شده دلالت مى‌كند اين حكم در بقيۀ مساجد جارى نمى‌شود، و اللّه العالم.
سؤال1791 -شخصى زمين مزروعى را براى حسينيه وقف كرده است و يك قسمت زمين در مرور زمان از حاصل افتاده و تبديل به زمين سنگزار شده است و يكى از ورثۀ واقف سهوا زير بناى خانه‌اش را روى زمين موقوفه قرار داده است. آيا جايز است در مقابل آن پنج متر مربع، بيش از آن از زمينهاى مزروعى را در اختيار حسينيه قرار دهد يا خير؟
جواب - بسمه تعالى -در فرض سؤال آن مقدار از زمين موقوفه كه بر روى آن خانه ساخته شد به وقفيّت باقى است و صاحب آن خانه بايد اجرت عادلانۀ آن زمين را بپردازد و بايد در جهت وقف صرف شود، و اللّه العالم.
سؤال1792 -در مساجد و تكايا و حسينيه‌ها در ايام تبليغ (ماه رمضان يا ماه محرم. . .)پولى را از مردم و حاضرين در مجلس براى مبلّغ و واعظ جمع‌آورى مى‌كنند، آيا شرعا جايز است كه آن مبالغ يا بعضى از آن مبالغ بدون رضايت و اجازۀ مبلّغ در جاهاى ديگر خرج شود و يا اشخاصى كه آن مبالغ را جمع‌آورى مى‌كنند به خيال اينكه مى‌توانند حق الزحمه‌اى را بردارند، براى خود برداشته و يا به خادم مسجد و مداح داده شود؟
جواب - بسمه تعالى -اينگونه مصارف بايد در وقتى كه پولها گرفته مى‌شود مشخص شده و به پول‌دهندگان اطلاع داده شود، و اللّه العالم.
سؤال1793 -كف مسجد را خاكبردارى مى‌كنند و در زير زمين آن و يا در بالاى بام آن مسجد، انبارى يا دستشويى و يا تفريحگاه براى نوجوانان و جوانان درست مى‌كنند. شرعا صحيح است يا خير؟
جواب - بسمه تعالى -ساختن بنا در زير زمين مسجد يا در پشت بام مسجد براى امرى كه منافات با شئون مسجد ندارد-مثل انبارى براى اثاث مسجد يا كتابخانه كه مزاحمت با نماز نمازگزاران نداشته باشد-مانعى ندارد، و احداث دستشويى در زير زمين مسجد جايز نيست و همينطور بنا براى كارهايى كه با شئون مسجد منافات دارد جايز نيست، و تفريحگاه با شئون مسجد مناسبت ندارد، و اللّه العالم.
سؤال1794 -آيا برگزارى مراسم ترحيم غير مسلمان در مسجد جايز است؟
جواب - بسمه تعالى -اشكال دارد، و اللّه العالم.
سؤال1795 -اجناسى مانند قند و چاى كه در مساجد و غيره زياد مى‌آيد و در اثر گذشت زمان احتمال فاسد شدن آنها وجود دارد را آيا مى‌توان فروخت و پول آن را خرج همان مسجد كرد، يا بايد به مسجد ديگر برد؟
جواب - بسمه تعالى -بايد براى همان مصارفى كه داده شده صرف شود و لو آنكه مجلس در مسجد يا حسينيۀ ديگر باشد، و اللّه العالم.
سؤال1796 -آيا از نظر شرعى مى‌توان با ايجاد يك سالن روى پشت بام فعلى مسجد و احداث يك سالن به عنوان سالن اجتماعات و سالن مطالعۀ كتابخانه از آن استفاده كرد يا خير؟
جواب - بسمه تعالى -در صورتى كه پشت بام جزء مسجد نباشد، ساختن چيزى كه وهن مسجد نباشد و استفادۀ مناسب داشته باشد مانعى ندارد، و اللّه العالم.
سؤال1797 -چون در مسجد كانون فرهنگى و هنرى راه‌اندازى نموده‌ايم، آيا نصب عكس از مراجع عاليقدر و قرار دادن تابلوهاى اطلاعات در مسجد جايز است يا خير؟
جواب - بسمه تعالى -قرار دادن عكس در مسجد مكروه است و مسجد كانون عبادت است نه كانون هنر، و اللّه العالم.
سؤال1798 -صبح‌ها كه مردم خواب هستند، اذان گفتن با بلندگو چه صورت دارد؟ آيا مردم آزارى است يا خير؟
جواب - بسمه تعالى -اگر بلندگو بطور متعارف باشد اذان گفتن و بيدار كردن مردم مانعى ندارد، و اللّه العالم.
سؤال1799 -در زمان فعلى كه اذان با بلندگو پخش مى‌شود و تا مسافت طولانى صدا مى‌رود، همسايۀ مسجد چگونه شناخته مى‌شود؟
جواب - بسمه تعالى -كسى كه صداى اذان متعارف بدون بلندگو را مى‌شنود عرفا همسايۀ مسجد محسوب مى‌شود، و اللّه العالم.
سؤال1800 -در بعضى از مساجد اماكنى وجود دارد كه از ملحقات مسجد به شمار مى‌رود مثل بالكن قرائتخانه و ايوان پايگاه و غيره كه مساجد وقتى بسته مى‌شود افرادى جهت قرائت و يا مطالعه و يا مقاصد ديگر كه همۀ آنها مشروع و عقلانى مى‌باشد در آن مراكز مجتمع مى‌شوند و از روشنايى و گاز و ساير امكانات آن مساجد استفاده مى‌نمايند، بديهى است كه هزينۀ همۀ آنها به نام مسجد تهيه و تأمين مى‌شود؟
جواب - بسمه تعالى -چنانچه استفاده جهت امرى است راجع به مسجد مانند قرائت قرآن و جلسۀ روضه و امثال ذلك مانعى ندارد، و اگر راجع به غير مسجد بوده باشد اشكال دارد، و اللّه العالم.
سؤال1801 -در مورد اين مسأله كه راه متصل است به مسجد ولى آن طرف راه يك حياطى است كه آن حياط را مى‌خريم براى راه مسجد و راه قبلى را براى توسعه، داخل مسجد مى‌كنيم. آيا جايز است و مى‌شود يا نه؟
جواب - بسمه تعالى -چنانچه راه عام بوده، قرار دادن آن جزء مسجد جايز نيست و چنانچه كوچه بن بست و ملك اهالى كوچه بوده و مالكين هم راضى باشند، قرار دادن آن جزء مسجد مانعى ندارد، و اللّه العالم.
سؤال1802 -آموزش رزمى در داخل مساجد چه حكمى دارد؟
جواب - بسمه تعالى -مسجد معبد مسلمين است و امورى كه مناسبت با عبادت ندارد مثل آنچه در سؤال ذكر شده انجام آن در مسجد جايز نيست، و اللّه العالم.
سؤال1803 -شخصى در مسجد براى نماز جا گرفته و مى‌رود وضو بگيرد، ديگرى در جاى او نماز مى‌خواند، آيا نمازش صحيح است يا بايد اعاده كند؟
جواب - بسمه تعالى -اگر وقتى شخص اول كه براى نماز جا گرفته بود، برمى‌گشت و شخص دوم جا را به او بدهد، نماز خواندنش در آن مكان مانعى ندارد، و اللّه العالم.
سؤال1804 -عدّه‌اى از محبان و منتظران حضرت ولى عصر «عج» در يكى از شهرهاى يزد جمع شده‌اند مكانى را ساخته‌اند مهديه كه در آن جمع مى‌شوند و نماز و دعاى ندبه و دعاى كميل مى‌خوانند و دعا مى‌كنند براى فرج بقية اللّه و ظهور آن حضرت، ولى عدّه‌اى مخالفت مى‌كنند و مى‌گويند اين بدعت است خصوصا ساختن مكانى به نام مهديه.
جواب - بسمه تعالى -احداث مكانى به عنوان مهديه و برگزارى مراسم دعا و نماز جماعت در آن مكان مانعى ندارد، لكن مكان مزبور را به صورت محل عام مثل حسينيه‌ها قرار بدهند تا همه بتوانند از آن استفاده كنند و در اوقات نماز بتوانند در آنجا نماز بخوانند و در بقيۀ اوقات هم در آن مجلس فاتحه و امثال آن برگزار كنند، و براى اينكه اختلاف بين مؤمنين نشود اسم آن را مهديه و حسينيه بگذارند، و اللّه العالم.
سؤال1805 -در يكى از شهرها، هيئت امناى يكى از مساجد قصد تخريب و توسعۀ مسجد را دارند. بناى جديد، چند برابر بناى قبل وسعت پيدا مى‌كند، و با توجه به كاربرى آن ضرورياتى را ايجاب مى‌نمايد كه لازم است از حضور حضرتعالى استفتاء و وجه شرعى موارد ذيل مشخص شود:
آيا حكم خطبۀ مسجد سابق در طبقات فوقانى يا تحتانى بناى جديد هم جارى است؟ و آيا مى‌توان فضاى فوقانى آن بخش از شبستان جديد كه جايگزين شبستان قديم مى‌گردد را به عملكرد جديدى نظير كتابخانه، كلاس آموزش و امثال آن اختصاص داد؟
جواب - بسمه تعالى -در قسمتى كه قبلا شبستان مسجد بوده، تمام طبقات بايد مسجد شود و طبقات جديد را به قصد مسجديّت وقف كنند، و در قسمتهاى ملحق شده به مسجد مى‌توانند كتابخانه و مانند آن تأسيس نمايند، و اللّه العالم.
سؤال1806 -مسجدى است قديمى كه در اندرون آن، حوض و لولۀ آبى احداث كرده‌ايم تا وضو بگيريم، حال تازه يك طرف مسجد را مى‌خواهيم وضوخانه كنيم از واقف و واقفين خبرى نداريم، آيا مى‌توانيم گوشۀ مسجد قديم را وضوخانه كنيم؟ وضو در آنجا صحيح است يا نه؟ بيان فرماييد.
جواب - بسمه تعالى -در صورتى كه در خود بناء مسجد، محلّى به عنوان وضوخانه بنا مى‌كنند جايز نيست، و اگر در گوشه‌اى از حياط كه جزء مسجد نيست وضوخانه مى‌سازند چنانچه به نحوى باشد كه هتك بر مسجد نباشد مانعى ندارد، و اللّه العالم.
سؤال1807 -نمايش فيلم سينمايى و تئاتر در مساجد براى نوجوانان چه وجهى دارد؟
جواب - بسمه تعالى -مساجد محل عبادت مسلمين است و كارهايى كه مناسبت با محلّ عبادت ندارد در مساجد اشكال دارد بلكه جايز نيست، و اللّه العالم.
سؤال1808 -آيا احكام مسجد براى شبستان و حياط يكسان است؟
جواب - بسمه تعالى -اگر شك كنند كه حياط وقف شده است به عنوان مسجد يا نه، حكم مسجد را ندارد، ولى ايجاد تأسيسات در حياط مسجد در صورتى كه مضرّ به رفت و آمد نمازگزاران و شئون ديگرشان باشد جايز نيست، و اللّه العالم.
سؤال1809 -پولى كه براى خرج مسجد از مردم گرفته مى‌شود، آيا مى‌شود آن را خرج غير مسجد مثلا دستشويى كرد يا نه؟
جواب - بسمه تعالى -اگر دستشويى براى همان مسجد درست مى‌كنند، مصرف آن پولها مانعى ندارد، و اللّه العالم.
سؤال1810 -اگر بين عدّه‌اى بر سر مسجد يا مدرسه يا حسينيه‌اى اختلافاتى پيش آيد و عدّه‌اى در اين بين با بيان اينكه در ساختن مكانهاى مذكور قبلا از سهم امام عليه السّلام يا وجوهات ديگر پولى پرداخته‌اند، اكنون حقّ خود را از مسجد يا مدرسه مطالبه مى‌كنند؟ حكم در مورد آنها چيست؟
جواب - بسمه تعالى -در فرض سؤال، بعد از وقف شدن مسجد يا مدرسه (چه اشخاص مزبور و چه غير آنها)حقّى در آن مسجد يا مدرسه ندارند، و اللّه العالم.
سؤال1811 -براى بهبود عبور و مرور بر اساس طرح تفصيلى شهر، شهردارى محل اصرار بر عقب‌نشينى ديوار قبلى شبستان مسجد-در حدود نيم متر-دارد، در اين مورد چه مى‌فرماييد؟
جواب - بسمه تعالى -چنانچه شهردارى خراب نكرده، قسمتى را كه ممكن است تخريب كند طورى بسازند كه پس از تخريب به مسجد لطمه‌اى وارد نيايد، و اللّه العالم.
سؤال1812 -در بناى جديد ضرورت دارد بخش كمى از شبستان قديم براى تعريض ديوارها يا احداث ستون يا مأذنه (گلدسته)و يا محلّ ايراد خطبه اختصاص داده شود، آيا اين تصرّفات جايز است؟
جواب - بسمه تعالى -در قسمتهاى خارج از شبستان قديم احداثات جديد مانعى ندارد و ايجاد مانع از اقامۀ نماز در قسمتهايى كه شبستان قديم بوده بيش از متعارف اشكال دارد، و اللّه العالم.
سؤال1813 -آيا مى‌توان نماز عيد فطر را در دو جا خواند؟
جواب - بسمه تعالى -اعادۀ نماز عيد مشروعيت ندارد، و اللّه العالم.
سؤال1814 -مسجدى است نسبتا كوچك آيا اجازه مى‌فرماييد كه حياطى را در بغل مسجد خريدارى كرده و مسجد را توسعه بدهيم يا نه؟
جواب - بسمه تعالى -توسعۀ مسجد مانعى ندارد لكن قسمتى كه احتياج به تخريب ندارد، تخريب آن جايز نيست، و اللّه العالم.
سؤال1815 -در محلۀ ما حسينيه‌اى است كه جهت كارهاى مذهبى و فرهنگى از آن بهره‌بردارى مى‌شود و كلاسهاى مختلفى در آن اجراء مى‌شود، آيا در كنار اين كارها مى‌توان ساعتى را هم به ورزش اختصاص داد كه مزاحمتى براى نمازگزاران نداشته باشد كه از اين راه زمينۀ جذب افراد بيشترى را فراهم نمود؟ در ضمن بايد توجه داشت كه اين حسينيه حياط يا زير زمين و. . . ندارد؟
جواب - بسمه تعالى -حسينيه وقف شده است براى عزادارى و كارهايى كه راجع به امور دينى است مثل تعليم احكام شرعى، موعظه و تعليم قرآن و امثال آن، و ورزش مناسب با حسينيه نيست و انجام آن در حسينيه اشكال دارد، و اللّه العالم.
