چرا محمد بن سلمان، خواهان مذاکره با ایران و پایان جنگ یمن شده است؟!

محمد بن‌سلمان در گفت وگوی اخیر خود با شبکه سی‌بی‌اس در عین حال که ادعاهای آمریکا در خصوص نقش ایران در حمله به آرامکو را تأیید کرد، با تغییر موضعی آشکار و متناقض، از لزوم به‌کارگیری راه حل های سیاسی و مذاکره با ایران سخن گفت.

به گزارش «تابناک»؛ در راستای همین تغییر مواضع، اخباری نیز مبنی آمدورفت های برخی میانجی ها (پاکستان و عراق) و ارسال پیام هایی برای بهبود روابط ایران و عربستان منتشر شده است.

از سوی دیگر، بن سلمان در خصوص یمن نیز بر ضرورت استفاده از راه حل سیاسی تأکید کرده و گفته است: راهکار سیاسی در این کشور آسان‌تر و فراهم خواهد شد، ما خواهان مذاکره برای پایان جنگ یمن هستیم و هر روز این کار را انجام می‌دهیم و تلاش می‌کنیم این مناقشه را در میدان اجرایی کنیم. اعلام انصارالله درباره آتش‌بس گامی مثبت است که مذاکرات سیاسی را کارآمدتر و جدی‌تر به سمت جلو می‌برد.

سؤال این است که چرا بن سلمان پس از تنش های جدی با ایران و باتلاق یمن، از یک سو خواهان مذاکره با ایران شده و از طرف دیگر از آمادگی برای حل بحران یمن سخن گفته است؟

این پرسشی است که «امریکن هرالد تریبون» بدان پرداخته و نوشته است: مصاحبه محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی که روز یکشنبه توسط کانال آمریکایی CBS پخش شد، از سه جنبه قابل توجه بود؛

نخست اینکه او مانند حاکم مطلق عربستان سعودی صحبت و رفتار کرد. وی به سختی از پدرش پادشاه سلمان نام برد و مسئولیت قتل جمال خاشقجی را به عنوان مدیر اجرایی این کشور که مسئولیت سه میلیون کارمند آن را بر عهده گرفته بود، پذیرفت.

دوم، او به طور غیرمعمول با ایران و متحدانش با ملایمت حرف زد و از لزوم مصالحه با آن ها سخن گفت و کاملا از لحن تند مصاحبه های پیشین به دور بود.

سوم، مردی که جنگ یمن را آغاز کرد، اصرار داشت که او برای هرگونه تلاش برای رسیدن به پایان صلح آمیز جنگ آماده است و  راه حل سیاسی را برای نظامی ترجیح می دهد.

قابل قبول ترین توضیحات در مورد این تغییر موضع ناگهانی بن سلمان این است که ولیعهد سعودی احساس خیانت و فریب توسط متحدین غربی خود به ویژه ایالات متحده می کند. آنها او را در برابر حملات مداوم ایران و حوثی ها به ویژه حملات به آرامکو به حال خود رها کردند.

او همچنین به وضوح تلاش خود را برای یافتن افراد معتبر برای میانجیگری با ایران آغاز کرده است. نخست وزیران پاکستان و عراق بعد از سفرهای اخیر به ریاض تأیید کردند که از آنها خواسته شده که چنین نقشی ایفا کنند.

پنج سال پس از شروع جنگ در یمن، محمد بن سلمان ظاهراً فهمیده که هرگز نمی تواند در آن پیروز شود، به ویژه اینکه حوثی ها از حالت تدافعی خارج شده و ابتکار عمل در تهاجم را به دست گرفته اند. حملات پهپادی و موشکی آنها به عمق عربستان سعودی رسیده است پدافند هوایی پادشاهی که با هزینه ده ها میلیارد دلار از آمریکا خریداری شده است نتوانست کاری از پیش ببرد.

محمد بن سلمان به این نتیجه رسیده که روی آمریکا و اسرائیل برای حمله به ایران نباید حساب کند و آن ها با تهدید لفظی علیه ایران صرفا به دنبال فروش تسلیحات خود به سعودی هستند.

شاید جدی ترین پیامد جنگ یمن برای دولت سعودی، تضعیف چهره، اعتبار و اقتدار آن باشد؛ نه تنها در کشورهای عربی و اسلامی بلکه به طور فزاینده ای در بین شهروندان خود.

اگر نیت محمد بن سلمان بر صلح و گفت‌وگو و تغییر رویکرد سیاسی او جدی باشد، باید مورد استقبال قرار گیرد. ایرانیان و حوثی ها نیز بدون تأخیر باید استقبال کنند.

این امر نه تنها موجب پایان خونریزی ها در منطقه می شود، بلکه به بیرون کشیدن عربستان سعودی از تله ای که آمریکا و اسرائیل ایجاد کرده اند، کمک می کند.

سیاست چماق و هویج سعودی ها

الجبیر ابتدا مدعی شد سخنان سخنگوی دولت ایران درباره پیام عربستان سعودی به ایران «غیردقیق» بوده است. او نوشته آنچه اتفاق افتاد این بوده که «برخی کشورهای برادر» خواستار تنش‌زدایی با ایران شده‌اند و عربستان سعودی به آنها اطلاع داده که موضع ریاض، همیشه تلاش برای حصول امنیت و ثبات بوده است. 

وی در پیامی دیگر نوشته است: «ما همچنین به آنها اطلاع دادیم صلح باید از جانب طرفی حاصل شود که با اقدامات خصمانه خود در حال دامن زدن به تنش‌ها و گسترش هرج و مرج است. ما موضع خودمان درباره ایران را که همواره در تمامی مجامع اعلام می‌داریم و آخرین مورد آن در مجمع عمومی سازمان ملل متحد بود به آنها هم انتقال دادیم.»

وزیر مشاور سعودی نوشته است: «موضع عربستان سعودی را در اینجا تکرار می‌کنم تا بشنوند: حمایت از تروریسم، سیاست تخریب و هرج و مرج، دخالت در امور داخلی کشورهای عربی، توسعه سلاح‌های کشتار جمعی و برنامه موشک‌های بالستیک را متوقف کنید.»

عادل الجبیر در پیامی دیگری نوشته است: «درباره آنچه سخنگوی دولت ایران درباره صلح در یمن گفت، پادشاهی سعودی درباره یمن با رژیم ایران صحبت نکرده و نخواهد کرد. مسأله یمن، کاملاً به یمنی‌ها مربوط است و ریشه بحران یمن، نقش‌ بی‌ثبات‌کننده ایران است.»

 «علی ربیعی» سخنگوی دولت ایران روز دوشنبه در یک نشست خبری گفت: «پیام‌هایی از سوی عربستان به ما رسیده است، اما ما باید پیام علنی را آن بدانیم که می‌تواند پایان حمله به یمن باشد. اگر عربستان واقعا به دنبال تغییر رفتارش باشد، ما استقبال می‌کنیم و در طرح هرمز هم کار با همسایگان است و هیچ کس بیرون از این طرح نخواهد بود».

ربیعی افزود: «ما پیاممان از روز اول خواهان تجاوز عربستان به یمن بودیم و راه حل را آتش بس می‌دانیم و تلاش معنوی خود را برای صلح یمن و عربستان می‌دانیم، اینکه پیغام‌هایی از سوی سران برخی کشورها از سوی عربستان آورده بودند صحیح است، حمله زمینی یمن به عربستان نشان داد، آرامکو را هم می توانند بزنند».

به نظر می رسد، سعودی ـ به ویژه با صحبت های محمد بن سلمان ـ از یک سو در پی آن هستند که مسیر دیپلماسی و مذاکره را برای خروج از بحران در پیش بگیرند و از سوی دیگر، آنچنان که در اظهارات الجبیر مشاهده کردیم، همچنان رویکرد سخت و بحران زای قبلی را دنبال می کنند. آن ها از یک سو، سیاست هویج را در پیش می گیرند و از سوی دیگر، چماق را در دستور کار قرار می دهند؛ سیاستی که به نظر می رسد، سعودی ها نمی توانند به درستی اجرا کنند و به نظر می رسد، در این زمینه نیز شکست خواهند خورد.