نشست تخصصی بازخوانی ترور سردار شهید قاسم سلیمانی و پیامد‌های آن از منظر حقوق بین الملل، شامگاه گذشته ۲۹ دی ماه در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.
به گزارش «تابناک» در این نشست، محمدهادی ذاکر حسین، عضو هیأت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، محمدحسین ساکت، رییس هیأت مدیره انجمن حقوق شناسی، حسن سواری، عضو هیأت علمی دانشکده حقوق دانشگاه تربیت مدرس، محمد شریف، عضو هیأت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی و محمدرضا ضیایی بیگدلی، استاد حقوق بین الملل دانشگاه علامه طباطبایی و عضو هیأت امنای انجمن حقوق شناسی سخنانی کردند.
بیگدلی: سردار شهید سلیمانی از مصونیت بین المللی برخوردار بود
عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی درباره سردار شهید سلیمانی گفت: نکته‌ای که کمتر مورد توجه قرار گرفته است، این است که سردار شهید سلیمانی با توجه به مقررات حقوق بین‌الملل از مصونیت برخوردار بود که این مصونیت توسط آمریکا نقض شد.
بیگدلی در این نشست تخصصی افزود: ترور سردار شهید قاسم سلیمانی در واقع وضعیت خاصی بود و در تحقیقاتم، سابقه‌ای در تاریخ ندیدم که یک فرمانده عالی نظامی به این شکل ترور شود.
وی افزود: البته گفته می‌شود سردار سلیمانی در کشور عراق، ماموریت نمایندگی ایران را برای برخی مذاکرات با دولت عربستان بر عهده داشت که البته تایید نشده است.
عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی خاطرنشان کرد: یکی از اتباع عالی رتبه کشور ایران در کشوری دیگر مورد حمله کشور ثالث یعنی آمریکا قرار گرفت و بعد از این واقعه، ترامپ اعلام کرد این اقدام، یک دفاع پیش دستانه بود و پنتاگون هم آن را تاکید کرد.
بیگدلی در این باره گفت: از نظر ترامپ، سردار شهید سلیمانی برای تدارک یک حمله به سفارت آمریکا در عراق حضور داشت که یک سوال ایجاد می‌کند و اینکه آیا دفاع پیش دستانه در حقوق بین‌الملل مورد تایید است؟ البته اختلاف نظری هم شاید باشد که بسیار مغتنم است.
عضو هیأت امنای انجمن حقوق شناسی با طرح این که آیا این اقدام را می‌توان دفاع پیش دستانه، قریب الوقوع و فوری دانست یا خیر، افزود: ایران در این باره بلافاصله ترور هدف‌مند را مطرح کرد و این حمله با هدف خاصی صورت گرفت. رئیس جمهوری آمریکا و پنتاگون هم موضع گیری صریح و روشنی با عنوان تروریست دولتی را مطرح کردند.
وی سوال دیگری را مطرح کرد و گفت: آیا در ادبیات حقوق بین‌المللی، تروریست دولتی داریم یا نه؟ سوال دیگر این است که آمریکا پهپاد را از کدام مبدأ ارسال کرده بود؟ برخی ادعا کردند که از پایگاه عین الاسد و عده‌ای دیگر مبدأ را کویت دانستند.
بیگدلی اظهار داشت: اگر کویت مبدأ ارسال پهپاد بوده است، خود به خود نکته دیگری را مطرح می‌سازد؛ بحث ضعیف دیگری هم در مورد مبدأ بودن قطر به عنوان دیگر پایگاه نظامی آمریکا مطرح شد، اما این کشور با ایران رابطه خوبی دارد و حاضر به انجام این اقدام نیست.
عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی به نکته دیگری در زمینه حقوق بین الملل اشاره و سوال کرد آیا آمریکا با این اقدام، اصل عدم توسل به زور را که به عنوان یک قاعده آمره در حقوق بین الملل مطرح است، نقض کرد؟ آیا می‌توان آن را تجاوز مسلحانه دانست؟
وی یادآور شد: در این باره حتی عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه به صراحت اعلام کرد اقدامات ایران در مقابل ترور سردار سلیمانی، دفاع مشروع است.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: توافقنامه ۲۰۰۸ امنیتی بین عراق و آمریکا وجود داشت که متعاقب ترور سردار شهید سلیمانی، پارلمان عراق فسخ این توافقنامه را اعلام کرد و از نیرو‌های آمریکایی خواست از خاک عراق خارج شوند که این روند به تدریج در حال انجام است.
عضو هیأت امنای انجمن حقوق شناسی در ادامه سخنان خود با بیان اینکه ترامپ بعد از اقدام ایران واکنش حادی نشان نداد، افزود: پیش از این، ترامپ در مقابل اتفاقات کوچک، واکنش‌های عجیبی نشان می‌داد، اما این بار اعلام کرد که خوشبختانه حمله ایران به پایگاه نظامی عین الاسد، تلفات جانی در پی نداشت.
به گفته بیگدلی، به رغم انکار‌های ترامپ، برخی اخبار از تلفات آمریکایی‌ها در پایگاه الاسد خبر می‌دهند.
ساکت: بینش سیاسی، ترور را محکوم می‌کند
محمدحسین ساکت، رئیس هیأت مدیره انجمن حقوق شناسی به عنوان سخنران دیگر بازخوانی حقوقی پرونده ترور سردار شهید قاسم سلیمانی، این اقدام آمریکا را از بُعد موازین حقوق اسلامی بررسی کرد و اظهار داشت: حقوق بین الملل ویژگی‌هایی دارد و مفهومی به نام ترور در اصطلاح اسلامی به نام اغتیال شناخته شده و از همان آغاز، ترور در بینش اسلامی محکوم بوده و هیچ حقوقدانی آن را تجویز نکرده است.
وی با بیان اینکه چیزی به نام ترور در حکومت و فقه اسلامی نداریم، افزود: در لابه‌لای حوادث و جریان ها، عده‌ای فتوا‌هایی برای ترور می‌گیرند، اما هیچ یک از منابع فقهی آن را تجویز نکرده اند و هر گونه مجازات جز در پناه محاکمه علنی مجاز نبوده و مردود است.
ساکت خاطرنشان کرد: در حقوق بین الملل اسلامی، اصل اعتزال یا بی طرفی مطرح است که بر این اساس، حق دخالت در کشور‌های دیگر نداریم و این اصل مسلمِ برخاسته از بینش قرآنی و احادیث است.
وی افزود: اسلام در حقوق بین‌الملل ابتکاری نشان داد و آن رابطه حقوق داخلی و بین‌الملل است که عده‌ای به یگانگی، دوگانگی یا آمیختگی این دو حقوق اعتقاد دارند؛ عده‌ای دیگر حقوق داخلی و برخی هم حقوق بین المللی را مقدم می‌دانند.
به گفته رییس هیأت مدیره انجمن حقوق شناسی، بر اساس برخی آیات، در اسلام هر جا تعارض و دوگانگی میان حقوق داخلی و بین‌المللی ایجاد شود، تقدم با حقوق بین‌المللی است.
ساکت در این باره افزود: در حال حاضر، گرایش به برتری حقوق بین‌الملل بر حقوق داخلی بنا به دلایل بشر دوستانه مطرح و این فکر و اندیشه پیش از این در اسلام تایید شده است.
وی اسلام را مذهب صلح و گفت‌وگو دانست و تاکید کرد: همزیستی مسالمت آمیز، یک اصل کلی است. خداوند در قرآن به پیامبر (ص) دستور می‌دهد اگر پیشنهاد صلح دادند، بلافاصله بپذیرید.
سردار شهید قاسم سلیمانی روز جمعه سیزدهم دی ماه مورد حمله پهپاد آمریکا قرار گرفت و به شهادت رسید.
نشست تخصصی بازخوانی ترور سردار شهید قاسم سلیمانی و پیامد‌های آن از منظر حقوق بین الملل، شامگاه گذشته ۲۹ دی ماه در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.
