بررسی کارنامه مجلس دهم با ۱۷۵ قانون مصوب

دفتر مجلس دهم چند صباح دیگر بسته می‌شود، دفتری مملو از قوانین مصوب و اقدامات نظارتی نمایندگان که کارنامه آن‌ها را تشکیل می‌دهد، اما آیا پارلمانی‌ها از حیث قانون گذاری نمره قابل قبول خواهند گرفت؟

به گزارش «تابناک»؛ آخرین ماه فصل بهار امسال موعد آغاز به کار نمایندگان تازه نفس مجلس یازدهم با دو وظیفه اصلی قانون گذاری و نظارت بر حسن اجرای قانون است. مردم با پایان دوره چهار ساله عملکرد آن‌ها را قضاوت می‌کنند؛ همان کاری که امروز نمایندگان مجلس دهم در معرض آن قرار دارند و باید در دادگاه مردمی پاسخ لحظه به لحظه کارهایشان را بدهند.

اما مجلس دهم چه یادگاری از خود در تاریخ به جای گذاشت؟

طبق گفته علی اصغر یوسف نژاد، عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی، در دوره دهم ۷۱۶ طرح و لایحه برای بررسی ارائه شده که از این تعداد ۴۸۳ مورد طرح، ۲۲۱ مورد لایحه و ۱۲ مورد طرح شورای عالی استان‌ها بوده؛ در نهایت ۱۷۵ قانون تصویب و برای اجرا به دولت ابلاغ شد که ۶۹ مورد طرح و ۱۰۶ مورد مربوط به لوایح دولت است.

وی همچنین تعداد قوانین مصوب در دوره‌های دهگانه مجلس شورای اسلامی را به تفکیک این گونه بیان کرد؛ دوره اول ۳۸۴، دوم ۳۲۳، سوم ۲۳۶، چهارم ۳۴۹، پنجم ۳۶۱، ششم ۳۹۸، هفتم ۳۴۱، هشتم ۳۵۲، نهم ۲۰۹ و دهم ۱۷۵ قانون. این توضیح را هم یوسف نژاد داد که تعداد قوانین مصوب نمی‌تواند شاخصی برای بررسی عملکرد نمایندگان در آن دوره باشد، چون گاهی برخی قوانین مواد بسیاری دارد که بررسی آن زمان زیادی از نمایندگان می‌گیرد.

در این گزارش بیست مصوبه مهم مجلس دهم ـ که تبدیل به قانون شده ـ آمده است؛

قانون کاهش ساعات کار بانوان شاغل دارای شرایط خاص

طبق این مصوبه قانونی ساعات کار هفتگی بانوان شاغل اعم از رسمی، پیمانی و قراردادی که موظف به چهل و چهار ساعت کار در هفته بوده، اما دارای معلولیت شدید یا فرزند زیر شش سال تمام یا همسر یا فرزند معلول شدید یا مبتلا به بیماری صعب العلاج هستند یا زنان سرپرست خانوار شاغل در دستگاه‌های اجرائی و بخش غیردولتی ۳۶ ساعت در هفته با دریافت حقوق و مزایای ۴۴ ساعت تعیین شد.

۲- قانون نحوه فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی

بر اساس این مصوبه نحوه فعالیت احزاب و جبهه‌های سیاسی مشخص شده که به موجب آن ضمن برخورداری از کمک‌ها و یارانه‌های مربوطه، مجوز برگزاری راهپیمایی‌ها و تشکیل اجتماعات آن هم با صدور مجوز داده شده است.

۳-قانون حفاظت از خاک

قانون حفاظت از خاک از دو قسمت فرسایش و حفاظت فیزیکی از خاک و آلودگی خاک تشکیل شده که طبق آن سازمان محیط زیست مکلف است تا آلودگی و عوامل آلوده کننده خاک را شناسایی و با آن‌ها برخورد کند و آلوده کننده به جز جریمه‌ای که باید پرداخت کند، هزینه رفع آلودگی هم بپردازد؛ یکی از مواد مهم این قانون، ممنوعیت انتقال خاک به خارج از کشور و تعیین مجازات برای این اقدام بود.

۴- مصوبه قانونی درباره تعیین سقف حقوق دریافتی مدیران

یکی از مهمترین قوانین مصوب مجلس، تعیین سقفی برای دریافتی همه حقوق بگیران از جمله مدیران به مبلغ ۱۲ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان بود که سقف دریافتی چهار گروه مستثنا شده از جمله مشاغل تخصصی، مشاغل عملیاتی، مناطق مرزی و مناطق محروم که ۳۰ درصد بیش از سقف دریافتی همه حقوق بگیران یعنی حدود ۱۶ میلیون تومان خواهد بود؛ البته که علی رغم این مصوبه نمونه‌هایی از تخلفات از اجرای این قانون دیده شده که آخرین مورد آن طبق گزارش رییس دیوان محاسبات حقوق ۵۳ میلیون تومانی یک مدیر دولتی در یک ماه در سال ۹۷ بوده است.

۵- قانون هوای پاک

یکی دیگر از قوانین مهم مجلس قانون هوای پاک است که به موجب آن وظایفی برای دستگاه‌های مختلف در راستای جلوگیری از آلودگی هوا پیش‌بینی شد؛ از جمله رعایت حدود مجاز انتشار آلاینده‌ها در شماره‌گذاری وسایل نقلیه موتوری، الزام معاینه فنی، از رده خارج کردن وسایل نقلیه موتوری فرسوده و همچنین نوسازی ناوگان حمل‌ونقل شهری و صفر کردن سود بازرگانی واردات خودرو‌های هیبریدی، الکترونیکی و موتورسیکلت برقی؛ البته که این قانون هم به درستی اجرایی نمی‌شود و سالانه با تشدید آلودگی هوا با پدیده وارونگی در زمستان سوال‌هایی درباره چرایی اجرایی نشدن آن مطرح می‌شود.

۶- قانون مقابله با نقض حقوق بشر و اقدامات ماجراجویانه و تروریستی آمریکا در منطقه

نمایندگان مجلس در سال دوم کاری خود با تصویب این قانون اقداماتی برای مقابله با رفتار ماجراجویانه و تروریستی ایالات متحده آمریکا علیه ثبات منطقه و سیاست‌های خصمانه آن کشور علیه ایران و حمایت همه‌جانبه از نیرو‌های مسلح به ویژه سپاه پاسداران و نیز تسهیل تدوین راهبرد همه‌جانبه جمهوری اسلامی ایران برای بازدارندگی و مقابله مؤثر با سیاست‌های خصمانه دولت آمریکا علیه ایران پیش‌بینی کردند.

۷- قانونی برای تخفیف مجازات در اعدام قاچاقچیان مواد مخدر

در قانون الحاق یک ماده به قانون مبارزه با مواد مخدر، تخفیف‌هایی برای مجازات اعدام قاچاقچیان مواد مخدر پیش بینی شد و در آن مجازات مشمولین اعدام و حبس ابد با در نظر گرفتن ملاحظاتی کاهش پیدا کرد.

۸- قانونی جهت تشدید مجازات برای دارندگان سلاح سرد

طبق مصوبه مجلس در قانون الحاق دو تبصره به ماده ۶۱۷ قانون مجازات اسلامی با جرم انگاری برای حمل سلاح سرد، مقرر شد حمل قمه، شمشیر، قداره و پنجه بوکس در صورتی که صرفاً به‌منظور درگیری فیزیکی و ضرب و جرح انجام شود جرم محسوب و مرتکب به حداقل مجازات مقرر در این ماده محکوم شود. همچنین واردات، تولید و عرضه این سلاح‌ها ممنوع بوده و مرتکب به جزای نقدی درجه شش محکوم می‌شود؛ البته تولید، عرضه یا حمل این ادوات در موارد ورزشی، نمایشی، آموزشی و نیاز ضروری اشخاص برای استفاده شغلی یا دفاع شخصی پس از دریافت مجوز بلامانع است.

۹- قانون حمایت از حقوق معلولان

طبق این قانون برخی تسهیلات برای افراد دارای معلولیت همچون مناسب‌‏سازی، دسترس‏‌پذیری و تردد و تحرک، خدمات بهداشتی، درمانی و توانبخشی، کارآفرینی، اشتغال، مسکن، حمایت‌های مالی پیش‌بینی شده که این قانون نیز هنوز به درستی اجرا نمی‌شود.

۱۰- قانون اصلاح قانون مبارزه با تأمین مالی تروریسم

نمایندگان لایحه دولت برای اصلاح قانون مبارزه با تأمین مالی تروریسم را تصویب کردند که با تایید شورای نگهبان برای اجرا ابلاغ شده است؛ این یکی از لوایح مورد تاکید گروه اقدام ویژه مالی (FATF) است. طبق این مصوبه ارتکاب یا تهدید به ارتکاب هرگونه اقدام خشونت‌آمیز از قبیل: قتل، سوء‌قصد، اقدام خشونت‌آمیز منجر به آسیب جسمانی شدید که دیه آن بیش از یک سوم دیه کامل باشد، توقیف غیرقانونی و گروگانگیری اشخاص و یا اقدام خشونت‌آمیز آگاهانه علیه مردم و شهروندان یا به مخاطره انداختن جان یا آزادی آن‌ها "یا تهدید و بر هم زدن صلح و امنیت منطقه‌ای یا بین‌المللی" به قصد تأثیرگذاری بر خط مشی، تصمیمات و اقدامات دولت جمهوری اسلامی ایران، سایر کشور‌ها و یا سازمان‌های بین‌المللی از مصادیق اقدامات تروریستی محسوب می‌شود.

۱۱- قانون اصلاح قانون ممنوعیت به کارگیری بازنشستگان

این قانون از مهمترین مصوبات مجلس است که مناقشات بسیاری داشت؛ به موجب آن به‌کارگیری بازنشستگان در مشاغل دولتی (البته با برخی استثنائات در مقامات) ممنوع شد. این قانون نیز هنوز با یکسری اما و اگر‌هایی اجرا می‌شود که بارزترین نمونه آن درباره روسای برخی فدراسیون‌های ورزشی است.

۱۲- قانون اصلاح قانون مبارزه با پولشویی در مجلس

نمایندگان در سومین سال کاری خود مصوبه سال ۸۶ در قانون مبارزه با پولشویی را صالاح کردند که بعد از رفت و برگشت با شورای نگهبان در نهایت به تایید مجمع تشخیص مصلحت نظام رسید؛ این هم جز لوایح مورد تاکید FATF است.

۱۳- قانون تشکیل وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی

مجلس دهم یک وزارت خانه به تشکیلات عریض و طویل دولت به نام وزرات میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اضافه کرد؛ البته با این شرط که سازمان میراث فرهنگی با تمامی اختیارات و وظایف و بدون توسعه تشکیلات و افزایش نیروی انسانی به وزارت تبدیل شود؛ گفته می‌شود، یکی از دلایل این مصوبه باز شدن دست نمایندگان برای نظارت بهتر است.

۱۴-قانون مدیریت بحران

سال ۸۷ بعد از زلزله بم با توصیه مقام معظم رهبری قانون تشکیل سازمان مدیریت بحران تصویب شد که قرار بود بعد از ۵ سال تبدیل به قانون دائمی شد، اتفاقی که در نهایت در این دوره پارلمان رخ داد و ایرادات آن در آخرین ماه‌های کاری مجلس دهم رفع شد، اما این قانون به خصوص با بحران کرونا اجرایی نشده که انتقادات تند نمایندگان به دولت و شخص رییس جمهوری را در پی داشته است.

۱۵- قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیرایرانی

با این قانون فرزندان حاصل از ازدواج شرعی زنان ایرانی با مردان غیرایرانی که قبل یا بعد از تصویب این قانون متولد شده یا می‌شوند، قبل از رسیدن به هجده سال تمام شمسی به درخواست مادر ایرانی در صورت نداشتن مشکل امنیتی (به تشخیص وزارت اطلاعات و سازمان اطلاعات سپاه) به تابعیت ایران درمی‌آیند. به نظر می‌رسد این قانون هم هنوز به درستی اجرایی نمی‌شود.

۱۶- قانون تشدید مجازات اسیدپاشی و حمایت از بزه‌دیدگان ناشی از آن

نمایندگان در آخرین سال کاری خود در مصوبه‌ای با تعیین مصادیق مربوط به اسیدپاشی، مجازات سخت‌گیرانه‌تری برای عاملان اسیدپاشی تعیین و مصوب کردند که هزینه‌های درمان بزه دیده، ارائه خدمات روانشناختی، مددکاری و توانبخشی پرداخت شده و به شکایات مربوطه خارج از نوبت رسیدگی شود.

۱۷- قانون شفافیت و نظارت بر تأمین مالی فعالیت‌های انتخاباتی در انتخابات مجلس

در این مصوبه که چند روز قبل از آغاز رقابت‌های انتخاباتی یازدهمین دوره مجلس تصویب شد، مقرر گردید دریافت یا پرداخت کمک مالی نقدی یا غیرنقدی جهت تأمین منابع مالی فعالیت‌های انتخاباتی و هزینه کرد آن‌ها شکل قانونی و شفاف پیدا کرده و کاندیدا‌ها برای ارائه مخارج و هزینه‌کرد‌های خود نماینده مالی معرفی کنند.

۱۸- قانون الزام دولت در تعیین سرفصل «جنایات و توطئه‌های آمریکا» در کتب درسی مدارس و دانشگاه‌ها

به موجب این مصوبه وزارتخانه‌های «آموزش و پرورش»، «علوم، تحقیقات و فناوری» و «بهداشت، درمان و آموزش پزشکی» مکلفند با بهره گیری از تمام اسناد تاریخی به ویژه اسناد به جای مانده از لانه جاسوسی آمریکا در تهران، سرفصل جنایات، توطئه ها، خیانت‌ها و مداخلات نظام استکباری به ویژه دولت آمریکا در دنیا (با اولویت ایران) را در برنامه‌ها و کتب درسی مدارس، مؤسسات آموزش عالی و دانشگاه‌های دولتی و غیردولتی کشور اعم از وابسته به این وزارتخانه‌ها و یا تحت نظارت آنان بگنجانند.

۱۹- قانون اصلاح قانون اقدام متقابل در برابر اعلام سپاه به عنوان «سازمان تروریستی» توسط آمریکا

در این قانون دولت موظف شد، برای تقویت بنیه دفاعی نیروی قدس سپاه پاسداران مبلغ ۲۰۰ میلیون یورو از طریق صندوق توسعه ملی در چهارچوب اذن مکتوب در اختیار این نیرو قرار دهد؛ همچنین کلیه اعضای پنتاگون و شرکت‌ها و مؤسسات وابسته و عاملان و فرماندهان و آمران شهادات سردار سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی تروریست اعلام می‌شوند و هرگونه کمک به این نیرو‌ها همکاری در اقدام تروریستی محسوب می‌شود.

۲۰-قانونی درباره تغییر سهمیه کنکور همسران و فرزندان ایثارگران

نمایندگان مجلس در جریان بررسی طرح اصلاح بند الف. ماده ۹۰ قانون برنامه ششم توسعه، قانون سهمیه کنکور فرزندان و همسران ایثارگران را تغییر دادند که بر اساس آن سهمیه ورود با ۵ درصد، سهمیه اختصاصی برای همسران و فرزندان جانبازان زیر ۲۵ درصد و همسران و فرزندان رزمندگان با حداقل شش ماه حضور داوطلبانه در جبهه به ۳۰ درصد افزایش یافت.