ذکری که گناهان کبیره را محو می کند

در ادامه نکاتی را در این باب عرض می کنیم: علامه طباطبایی رحمه الله علیه در این رابطه می فرمایند: «تبدیل سیئات به حسنات به معناى تبدیل آثار است‌.» 

 گناه چیست؟

آیا نفس و متن عمل ناشایست گناه است و در مقابل نفس فعلى حسنه است و یا آنکه نفس فعل و حرکات و سکناتى که فعل از آن تشکیل شده در گناه و ثواب یکى است و اگر یکى است - که همین طور هم هست - پس گناه شدن گناه از کجا و ثواب شدن عمل ثواب از کجا است؟

مثلا عمل زنا و نکاح چه فرقى با هم دارند که یکى گناه شده و دیگرى ثواب، با اینکه حرکات و سکناتى که عمل، از آن تشکیل یافته در هر دو یکى است؟ و همچنین خوردن که در حلال و حرام یکى است؟ اگر دقتى کنیم خواهیم دید تفاوت این دو در موافقت و مخالفت خدا است، مخالفت و موافقتى که در انسان اثر گذاشته و در نامه اعمالش نوشته مى‌ شود، نه خود نفس فعل، چون نفس و حرکات و سکنات که یا آن را زنا مى‌ گوییم و یا نکاح، به هر حال فانى شده از بین مى ‌رود و تا یک جزئش فانى نشود نوبت به جزء بعدى‌ اش نمى‌ رسد و پر واضح است که وقتى خود فعل از بین رفت عنوانى هم که ما به آن بدهیم چه خوب و چه بد فانى مى‌ شود. و حال آنکه ما مى‌ گوییم: عمل انسان چون سایه دنبالش هست، پس مقصود آثار عمل است که یا مستلزم عقاب است و یا ثواب و همواره با آدمى هست تا در روز « تُبْلَى السَّرائِرُ» خود را نمایان کند. 

به تعبیر علامه طباطبایی رحمة الله علیه: «گناه آن اثری است که با ارتکاب نهی خدا در نفس ایجاد شده و در آن باقی می‌ماند. و نیز تا ذات کسی شقی و یا آمیخته به شقاوت نباشد، هرگز مرتکب عمل زشت و گناه نمی‌شود و گناه و اعمال زشت از آثار شقاوت و خباثت ذات آدمی است. حال اگر چنین ذاتی با توبه؛ ایمان و عمل صالح تبدیل به ذاتی طیب و طاهر و خالی از خباثت شد؛ لازمه این تبدیل این است که آثاری هم که در سابق داشت به نام گناه، با مغفرت و رحمت خدا مبدل به آثاری شود که با نفس پاک و طیب متناسب باشد و آن این است که عنوان گناه از آن برداشته شود و عنوان حسنه و ثواب به خود بگیرد.» (3)یکی از این اعمال صالحی که اثر پاک کنندگی و نیز جایگزینی را دارد صلوات بر محمد و آل محمد است. در بیانی امام رضا(علیه السلام) می‌فرماید: "کسی که توانایی بر چیزی که موجب محو و آمرزش گناهان او شود ندارد، پس بسیار بر محمّد و آلش صلوات بفرستد، چرا که صلوات گناهان را نابود و ریشه کن می ‌کند."

همان گونه که اعمال صالح و نیکوی انسان به واسطه برخی گناهان حبط و تباه می‌شود، بعضی از اعمال نیک نیز سبب از بین رفتن گناهان می‌گردد. در قرآن و روایات راه‌ ها و مصادیق فراوانی ذکر شده که موجب از بین رفتن گناه و آثار و عوارض آن، بلکه تبدیل سیئات به حسنات می‌شود. از مجموع آن ها این مطلب به دست می‌آید که ایمان و عمل صالح و توبه و ترک گناهان کبیره، مطمئن‌ ترین راه از بین بردن گناهان گذشته و جلب محبّت الهی است.

 صلوات؛ کفاره ای برای گناهان

یکی از این اعمال صالحی که اثر پاک کنندگی و نیز جایگزینی را دارد صلوات بر محمد و آل محمد است. در بیانی امام رضا(علیه السلام) می‌فرماید: «من لم یقدر علی ما یکفّر به ذنوبه فلیکثر من الصلوة علی محمّد و آله فانّها تهدم الذّنوب هدماً؛ کسی که توانایی بر چیزی که موجب محو و آمرزش گناهان او شود ندارد، پس بسیار بر محمّد و آلش صلوات بفرستد، چرا که صلوات گناهان را نابود و ریشه کن می ‌کند.» 

در زیارت جامعه کبیره می خوانیم: «وَ جَعَلَ صَلَوَاتِنَا عَلَیکمْ وَ مَا خَصَّنَا بِهِ مِنْ وَلَایتِکمْ طِیباً لِخَلْقِنَا وَ طَهَارَةً لِأَنْفُسِنَا وَ تَزْکیةً لَنَا وَ کفَّارَةً لِذُنُوبِنَا»: خدای متعال صلوات ما را بر شما قرار داد و ولایتی که از شما به ما عطا کرده، این را مایه طهارت جان ما و طیب شدن و پاکی و گوارایی خلقت ما، طهارت نفس و عامل رشد ما و عامل تدارک خطاها و گناهان ما قرار داده است؛ این آثار صلواتی است که در بیان امام هادی علیه السلام ذکر شده است. "کثرت صلوات ریشه گناه را از وجود آدمی می کند. اگر خدای نکرده حسد موجب شود انسان غیبت کند، اگر خودپسندی و عجب باعث شود انسان دیگران را تحقیر کند، کثرت صلوات ریشه این گناه که خودپسندی، عجب، غرور و تکبر است را می خشکاند؛ این خاصیت صلوات است." 

سؤالی پیش می آید که چگونه صلوات طهارت نفس به همراه دارد؟ چرا ما وقتی صلوات می فرستیم نفسمان از شرک، گناه و صفات رذیله تطهیر می شود؟ چرا صلوات مطهر جان انسان است و او را تطهیر می کند؟ خاصیت صلوات است که ما را به سرچشمه طهارت وصل می کند؛ طهارت مختص نبی اکرم و اهل بیت است. در آیه تطهیر می خوانیم: «إِنَّمَا یرِیدُ اللَّهُ لِیذْهِبَ عَنْکمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیتِ وَ یطَهِّرَکمْ تَطْهِیرًا» تطهیر یعنی هیچ ناپاکی در پیامبر نیست و اخلاص محض است."

نکته آن این است "وقتی آب قلیل است مثل یک لیوان آب اگر نوک انگشت شما نجس شود به آن بزنید، باید آن را دور بریزید نجس می شود ولی همین یک لیوان آب وقتی به اقیانوس ها وصل شود شما دست نجس تان را هم به آن بزنید پاک می شود. این خاصیت صلوات است که ما را به سرچشمه طهارت وصل می کند؛ طهارت مختص نبی اکرم و اهل بیت است. در آیه تطهیر می خوانیم: «إِنَّمَا یرِیدُ اللَّهُ لِیذْهِبَ عَنْکمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیتِ وَ یطَهِّرَکمْ تَطْهِیرًا»  تطهیر یعنی هیچ ناپاکی در پیامبر نیست و اخلاص محض است."

ما چگونه پاک شویم؟

در صلوات شعبانیه که ظهرهای ماه شعبان خوانده می شود، بعد از ذکر صلوات می رسد به «وَ عِصْمَةِ الْمُعْتَصِمِین» هر کس معتصم به امام شد پاک می شود و دیگر نجس نمی شود؛ اگر همه عالم طرف او آیند بجای اینکه او را نجس کنند او آنها را پاک می کند.

پیامبر (ص) و اهل بیت(ع) سرچشمه طهارت هستند؛ چون معتصم به خدا هستند؛ در روایت آمده است: «المُعتَصَمُ بِالله أن جَمِیعِ‌ مَحَارِمِ‌ اللَّه». معنی معصوم این است؛ فرمود امام معصوم است یعنی معتصم بالله است کاری را که خدا نمی پسندد به خیال او هم نمی آید، طهارت محض است.

معصوم، مطهر و سرچشمه طهارت هستند و هیچ چیزی غیر از خدا در وجودشان نیست. بنابراین اگر کسی متصل به معصوم شد معصوم از آن حقیقت توحیدی که به او داده اند، از آن شراب طهور به او می نوشاند؛ وقتی اهل ولایت از دست امیرالمومنین یک جام می گیرند همه وجودشان طاهر می شود، هیچ غفلت و شرکی در وجودشان نیست مانند سلمان می شوند. این همان معنی صلوات است؛ بنابراین صلوات یعنی به معصوم متصل شدن. پی نوشت: 1- ترجمه المیزان، ج‌15، ص: 336 2- طارق/ 9 3- ترجمه المیزان، ج‌15، ص: 336 4- سفینه البحار، ج 2، ص 50، به نقل از شرح و فضایل صلوات اثر احمد بن محمد الحسین اردکانی، ص 24. 5- بیانات آیت الله محمد مهدی میرباقری 6- احزاب/٣٣ 7- بیانات آیت الله محمد مهدی میرباقری

«ویکی شیعه»

در همین رابطه بخوانید: دعای سی و یکم صحیفه سجادیه، دعای ویژه توبه