قبل از شیوع کرونا اگر از مرز‌های زمینی سفر کرده باشید، با تعداد زیادی از افراد رو به رو می‌شدید که قصد داشتند امتیاز پاسپورت مسافران را بخرند و گوشی‌هایی که در انبار مانده که گاه، غیرقانونی بودند را با اطلاعات هویتی آن‌ها رجیستر (ثبت) کنند.
این روال ادامه داشت تا این‌که بسته شدن مرز‌ها و تعطیلی مسافرت‌ها به علت شیوع کرونا، حق معافیت پاسپورت‌ها برای رجیستری را بیش از هر زمان دیگری افزایش داد. تا آنجا که حاضر هستند برای آن تا پنج میلیون تومان نیز پرداخت کنند.
بر اساس برآوردها، در ۲ سال اخیر صد‌ها هزار دستگاه تلفن همراه قاچاق که عمدتا موبایل‌هایی با ارزش بیشتر از ۳۰۰ یورو بوده‌اند با سوءاستفاده از رویه مسافری وارد کشور شده است. این موضوع، صدمات جبران ناپذیری را با خروج صد‌ها میلیون دلار بر بدنه اقتصادی کشور وارد کرده و بسیاری از خریداران این دستگاه‌ها را با مشکلات عدیده‌ای از جمله عدم پشتیبانی مواجه کرده است.
جهش ۱۰ برابری خرید امتیاز گذرنامه
از زمان آغاز طرح رجیستری و در نظر گرفتن شرایط ویژه برای رجیستر کردن تلفن‌های ههمراهی که به صورت مسافری وارد کشور می‌شد، پاسپورت‌های مسافران برای واردکنندگان غیرقانونی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شد.
تا همین شهریور سال گذشته، پاسپورت‌های مسافران برای ثبت گوشی تلفن همراه با قیمت ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان خریداری می‌شد، اما اکنون و با بالا رفتن قیمت گوشی‌های تلفن همراه، برخی از فروشندگان برای رجیستر کردن تلفن‌های همراه، حاضرند ۵ میلیون تومان بابت هر پاسپورت پرداخت کنند. تفاوت قیمت تلفن‌همراه رجیستر شده و نشده آیفون «۱۱ پرو مکس» امروز در بازار تقریبا هشت میلیون تومان است و فردی که با اطلاعات هویتی مسافران اقدام به رجیستر کردن گوشی می‌کند حتی با پرداخت ۵ میلیون تومان هم پول خوبی به جیب می‌زند.
البته در این بین عده‌ای هستند که با قیمت پایین‌تر اقدام به خرید حق امتیاز پاسپورت می‌کنند و سودی که به جیب شان می‌رود خیلی بیشتر از تفاوت رجیستری با پاسپورت مسافری است.
سو استفاده‌کنندگان به تکاپو افتادند
این تجارت به قدری پر سود شده است که امروز با یک جستجوی ساده در اینترنت می‌توانید کانال‌هایی را پیدا کنید که خریدار امتیاز پاسپورت هستند.
با اعلام خبر ممنوعیت ثبت غیرحضوری تلفن‌همراه مسافری از ابتدای مهرماه، افرادی که گوشی‌های رجیستر نشده را انبار کرده اند به تکاپو افتاده اند تا به هر ترتیبی که هست گوشی‌های خود را از حالت غیرقانونی به حالت قانونی در بیاورند.
پیام «همراهان عزیز فقط ٣ روز مهلت فروش امتیاز مونده، اونایی که شامل می‌شن ما این امتیاز را به بالاترین قیمت خریداریم» در کانال‌های فضای مجازی دست به دست می‌شود. کانال‌هایی که کاربران آن چندین هزار نفر هستند.
البته برای جولان دادن در این بازار مکاره چند روز بیشتر فرصت نیست. با آغاز مهرماه و ممنوعیت ثبت غیرحضوری تلفن همراه مسافری، قطعا این افراد باید دنبال راه چاره دیگری باشند.
جایزه‌بگیران در صف
حالا که سو استفاده از این طریق به انتهای خط رسیده و به علت بسته شدن خطوط هواپیمایی امکان سفر مانند گذشته مهیا نیست، این کانال‌ها جهت ترغیب به افراد اعلام می‌کنند اگر کسی را برای فروش امتیاز پاسپورت شان معرفی کنند، به آن‌ها نیز ۲۰۰ هزار تومان پرداخت می‌شود.
در کانال‌هایی که این افراد ساخته اند پر است از اسکرین شات مبالغی که جهت خرید امتیاز پاسپورت به حساب افراد واریز کرده اند. اسامی افراد کاملا مشخص است، اما برای این که بازارشان خراب نشود معمولا روی مبلغ را خط کشیده اند تا بتوانند از افرادی که قصد فروش امتیاز پاسپورت خود را دارند، تخفیف بگیرند.
مسافران بی‌خبر از گوشی‌های رجیستر شده
در حال حاضر شکایات زیادی وجود دارد از مسافرانی که بدون اطلاع آن‌ها و تنها با سوءاستفاده از اطلاعات هویتی‌شان، تلفن‌همراه به نامشان رجیستر شده و آن‌ها نمی‌دانند دقیقا این اتفاق از چه طریقی رخ داده است.
تلاش برای رفع یک خلاء قانونی
از دلایل سوءاستفاده از گذرنامه برای واردات تلفن همراه، وجود خلاء قانونی بوده است. طبق قانون، مسافران می‌توانستند که تا سقف مشخصی اقدام به وارد کردن کالای همراه خود کنند، که این موضوع، باعث سوءاستفاده قاچاقچیان شد.
وزیر ارتباطات پیش از این درباره اجاره گذرنامه برای ثبت تلفن همراه گفته بود: «قاچاقچیان برای دور زدن طرح رجیستری به سراغ مسافران و کاروان‌های زیارتی می‌روند و با اجاره پاسپورت، گوشی‌ها را رجیستر می‌کنند.»
محمد جواد آذری جهرمی یادآور شده بود: وقتی سامانه گمرک به سامانه ناجا متصل شد یک حقوق قانونی را برای افراد قرار داد که بر اساس آن تا سقف ۸۰ دلار در سال می‌توانند کالایی را از کشوری وارد کنند و این حق قانونی هر ایرانی است.
وی در خصوص گوشی‌های هوشمند گفت: وارد کردن تلفن‌های همراه هوشمند هم فرقی با سایر کالا نمی‌کند. به همین دلیل نمی‌توانیم در سامانه ثبت تلفن، این حق قانونی را از کسی بگیریم.
وزیر ارتباطات خاطرنشان کرد: اکنون افرادی هستند که با پاسپورت دیگران گوشی را وارد کشور می‌کنند و این حق قانونی هر شهروندی بوده و خلاف قانون نیست.
آذری جهرمی افزود: ما در ستاد مبارزه با قاچاق کالا باید فرصت‌هایی داشته باشیم که این مشکل برطرف شود.
وزیر ارتباطات خاطرنشان کرد: امروز این موضوع یک راهی برای واردات تلفن همراه شده است.
با توجه به مشکلات رخ داد، در نهایت تصمیم گرفته شد که ثبت غیر حضوری تلفن‌همراه مسافری از اول مهر امسال ممنوع شود.
معاون فنی گمرک ایران در این باره گفت: هر گونه ثبت غیر حضوری تلفن‌همراه مسافری و بعد از خروج از گمرکات اجرایی (مبادی ورودی) توسط مسافرین ممنوع می‌شود.
«مهرداد جمال ارونقی» افزود: بر این اساس، اظهار و ثبت تلفن همراه مسافرین از مهر ماه سال جاری پس از احراز هویت دقیق و تشخیص غیر تجاری بودن و طی تشریفات گمرکی در لحظه ورود به کشور انجام خواهد شد.
