مدیر کل دفتر مدیریت بیماری‌های غیر واگیر وزارت بهداشت با اشاره به ابتلای ۲۰۰ میلیون نفر در دنیا به پوکی استخوان، گفت: به دنبال شکستگی ناشی از پوکی استخوان در ۸۰ درصد موارد، فرد به وضعیت قبلی خودش از نظر توانایی حرکتی و انجام کار‌های روزانه اش، باز نمی‌گردد.
به گزارش «تابناک»، دکتر افشین استوار در نشست خبری آنلاین با اصحاب رسانه درخصوص اهمیت رسیدگی به سلامت استخوان‌ها و پیشگیری از ابتلا به پوکی استخوان، بیان کرد: امروز چهارمین روز از هفته ملی سلامت استخوان است و باید بیش از پیش بر این مقوله مهم در سلامتی انسان تاکید کنیم.
وی افزود: پوکی استخوان یکی از مهمترین بیماری‌های دوره سالمندی محسوب می‌شود و مشخصاتش این است که تراکم معدنی استخوان در آن به تدریج با افزایش سن، کاهش می‌یابد؛ به گونه‌ای که استخوان پوک، ترد و شکننده می‌شود و ممکن است با یک ضربه کوچک شکسته و فرد دچار ناتوانی شود.
استوار با بیان اینکه در دنیا حدود ۲۰۰ میلیون نفر در مجموع به بیماری پوکی استخوان مبتلا هستند، افزود: متاسفانه از هر ۲ خانم بالای ۵۰ سال و هر ۴ مرد بالای ۵۰ سال، یک نفر شکستگی ناشی از پوکی استخوان را تجربه می‌کند. بنابراین، عواقب پوکی استخوان بسیار شدید است. متاسفانه به دنبال شکستگی در ۸۰ درصد موارد، فرد به هیچ عنوان به وضعیت قبلی خودش از نظر توانایی حرکتی و انجام کار‌های روزانه اش باز نمی‌گردد. در ۵۰ درصد موارد فرد به عصا و کمک دیگران برای راه رفتن نیاز پیدا می‌کند و با کمال تاسف در موارد شکستگی لگن که یکی از شدیدترین عواقب بیماری پوکی استخوان است، در ۲۰ تا ۵۰ درصد موارد ظرف یکسال بعد از وقوع شکستگی فرد فوت می‌کند.
وی ادامه داد: بالغ بر ۱۷۰ هزار مورد شکستگی ناشی از پوکی استخوان در کشور اتفاق می‌افتد و حدود ۴۲۰۰ مورد مرگ نیز به همین علت در کشور رخ می‌دهد که عدد بسیار زیادی است. هزینه اقتصادی پوکی استخوان و شکستگی ناشی از آن هم در کشور بسیار بالا است و مطالعات ما نشان می‌دهد که این هزینه بالغ بر ۳۰۰۰ میلیارد تومان در سال است که به سیستم سلامت و خانواده‌ها تحمیل می‌شود. علیرغم بار زیاد پوکی استخوان و شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان، این بیماری قابل درمان است و دارو‌ها و درمان موثر آن در کشور وجود دارد و در دسترس افراد است، اما متاسفانه نسبت قابل توجهی از افرادی که پوکی استخوان دارند، از بیماری خودشان مطلع نیستند و بر همین اساس امسال شعار هفته ملی سلامت استخوان را به "مهار پوکی استخوان با تشخیص به موقع" اختصاص دادیم.
وی گفت: تمام بانوان بالای ۵۰ سال به خصوص بعد از سنین یائسگی، باید برای اینکه از سلامت استخوان خودشان مطمئن شوند، به پزشک مراجعه کنند و در صورتی که پوکی استخوان تشخیص داده شد، باید برای درمان اقدام کنند. معمولا درمان پوکی استخوان طولانی مدت بوده و در فاز اول درمان حداقل سه تا پنج سال فرد باید دارو را دریافت کند. بنابراین، اهمیت زیادی دارد که افراد مبتلا به پوکی استخوان، درمانشان را کامل کنند تا تراکم معدنی استخوان افزایش یافته و خطر شکستگی بعد از درمان کاهش یابد. بنابراین، ما به همه بانوان بالای ۵۰ سال و مردان بالای ۶۰ سال توصیه می‌کنیم که برای اطمینان از سلامت استخوان هایشان به پزشک مراجعه کنند.
استوار گفت: نکته بسیار مهم دیگری که باید اشاره کرد این است که زمینه پوکی استخوان در سنین پایین به خصوص در کودکان و نوجوانان ایجاد می‌شود. فرد تا قبل از سن ۲۵ سالگی به حداکثر تراکم استخوان می‌رسد و تراکم استخوان باید در آن سن شکل بگیرد و در صورتی که عوامل خطر پوکی استخوان در آن سن وجود داشته باشند، زمینه ایجاد پوکی استخوان در آن سن فراهم می‌شود.
وی ادامه داد: مهمترین عامل خطر و عامل زمینه‌ای پوکی استخوان، سبک تغذیه است. مصرف ناکافی لبنیات، دریافت ناکافی کلسیم و ویتامین دی، مصرف ناکافی میوه و سبزیجات، عوامل زمینه ساز پوکی استخوان هستند. سایر عوامل خطر رفتاری که در سبک زندگی افراد وجود دارد هم بسیار با اهمیت هستند. مصرف سیگار، الکل و مواد مخدر از سایر عوامل خطری هستند که فرد را مستعد پوکی استخوان می‌کنند. ابتلا به برخی بیماری‌ها مانند سرطان‌ها و مصرف برخی دارو‌ها مانند کورتون ها، فرد را مستعد ابتلا به پوکی استخوان می‌کند و اگر فرد در خانواده و والدین و فامیل درجه یک، سابقه شکستگی ناشی از پوکی استخوان دارد، باید هوشیار باشد که ممکن است مستعد ابتلا به پوکی استخوان باشد.
مدیر کل دفتر مدیریت بیماری‌های غیر واگیر وزارت بهداشت خاطرنشان کرد: کشور ما یکی از سریع‌ترین رشد جمعیت سالمندی را در دنیا و در منطقه دارد، از طرفی، بیماری‌ها و مشکلات مربوط به دوران سالمندی نیز در کشور ما شیوع و بروز خاصی دارد و روز به روز در حال افزایش است و بر همین اساس وزارت بهداشت برنامه‌های بسیار متنوعی را با رویکرد ادغام یافته برای تمام سنین در همه سطوح پیشگیری، درمان و بازتوانی برای پوکی استخوان و شکستگی ناشی از آن، در نظر گرفته و اجرا می‌کند.
وی ادامه داد: در سطح پیشگیری، مهمترین استراتژی ما اطلاع رسانی و افزایش آگاهی عمومی است تا در سنین به ویژه نوجوانی و جوانی با رعایت سبک زندگی سالم، از وقوع پوکی استخوان در سنین بالاتر پیشگیری شود. برنامه‌های تشخیص به موقع و درمان پوکی استخوان در نظام مراقبت‌های اولیه بهداشتی در حال ادغام است و امیدواریم همه افراد به این خدمات در پایین‌ترین سطحی که از سوی مراقب سلامت و پزشک ارائه می‌شود، دسترسی داشته باشند.
استوار خاطرنشان کرد: پیشگیری از شکستگی‌های ثانویه در برنامه‌های بیمارستان‌ها در حال ادغام است. وقوع یک شکستگی فرد را برای شکستگی مجدد مستعد می‌کند و در صورتی که برای فرد شکستگی اتفاق بیفتد، احتمال اینکه در شش یا هشت ماه بعد از شکستگی اول، مجددا شکستگی رخ دهد، خیلی زیاد است؛ بنابراین در بیمارستان‌ها باید کسانیکه با شکستگی ناشی از پوکی استخوان مراجعه می‌کنند، بررسی و درمان مناسب شوند.
وی با بیان اینکه تامین دارو‌های مورد نیاز و پوشش بیمه‌ای مناسب برای پوکی استخوان نیز از سایر برنامه‌های در دستور کار وزارت بهداشت است، ادامه داد: تامین و توزیع عادلانه دستگاه‌های سنجش تراکم استخوان در سراسر کشور (با توجه به اینکه این دستگاه‌ها اغلب در تهران و مراکز استان‌ها قرار دارند) و دسترسی به آن‌ها در مناطق کمتر برخوردار نیز در دستور کار وزارت بهداشت قرار دارد.
مدیر کل دفتر مدیریت بیماری‌های غیر واگیر وزارت بهداشت در بخش دیگری از سخنانش در پاسخ به سوالی درخصوص تاثیر کاهش مصرف برخی گروه‌های غذایی مانند گوشت و لبنیات در بین مردم و خطر بروز پوکی استخوان، عنوان کرد: قطعا این موضوع موثر است. عوامل تغذیه‌ای مهمترین عامل در پیشگیری از پوکی استخوان محسوب می‌شوند. حداکثر توده استخوانی نهایتا تا ۲۵ سالگی ایجاد می‌شود. بنابراین، اگر تغذیه مناسب وجود نداشته باشد و این تراکم اتفاق نیفتد، فرد در میانسالی و سالمندی مستعد پوکی استخوان خواهد بود. بنابراین، آنچه تحت عنوان امنیت غذایی نام برده می‌شود، بسیار اهمیت دارد. تمام خانواده‌ها باید مراقب باشند که کودکانشان از تغذیه مناسب برخوردار باشند. وظیفه دولت هم تامین این اقلام غذایی بسیار ضروری به ویژه برای سنین پایین است تا از پوکی استخوان جلوگیری شود.
وی در پاسخ به سوالی درخصوص وضعیت دارو‌های بیماران مبتلا به پوکی استخوان، تصریح کرد: به هر حال تحریم‌ها به اشکال مختلف وقوع پوکی استخوان و برنامه‌های پیشگیری و درمان پوکی استخوان را تحت تاثیر قرار داده است. خوشبختانه دارو‌های درمان پوکی استخوان و داروی اصلی خط اول و دوم درمان این بیماری، تولید داخل کشور و موجود و در دسترس هستند، اما قطعا از طرق مختلف تحریم‌ها تاثیر داشته است. امیدوارم با رفع تحریم‌ها شاهد باشیم که سلامت مردم کمتر تحت تاثیر چنین پدیده ظالمانه‌ای قرار گیرد.
استوار در ادامه در پاسخ به سوالی درخصوص احیای طرح شیر مدارس و تاثیر آن در بهبود وضعیت پوکی استخوان، بیان کرد: مصرف لبنیات یکی از مهمترین منابع تامین کلسیم و ویتامین دی و پروتئین‌های مورد نیاز به ویژه در سنین پایین و در کودکان است؛ بنابراین از هر روش و شیوه‌ای که ممکن است باید مصرف لبنیات به اندازه کافی وجود داشته باشد. هم خانواده‌ها باید توجه داشته باشند و هم دولت باید به هر صورتی به خصوص برای افرادی که در دهک‌های پایین اقتصادی و اجتماعی قرار دارند، این منبع غیرقابل جایگزین را تامین کند.
وی در پاسخ به سوالی درخصوص وضعیت پوشش بیمه‌ای دارو و درمان مبتلایان به پوکی استخوان، گفت: اولا که خدمات تشخیص و درمان پوکی استخوان تحت پوشش بیمه قرار دارد. در واقع تشخیص پوکی استخوان، از طریق سنجش تراکم استخوان است که از طریق دستگاه‌های به خصوصی انجام می‌شود و تراکم معدنی استخوان را اندازه می‌گیرند. در صورتی که افراد در چارچوب پروتکل‌های معاونت درمان برای تشخیص پوکی استخوان مراجعه کنند، تحت پوشش بیمه قرار دارد. حتی با تجویز پزشکان خانواده، بیمه سنجش تراکم استخوان را قبول می‌کند. همچنین دارو‌های خط اول و دوم درمان پوکی استخوان نیز تحت پوشش بیمه قرار دارند. حال در صورتیکه داروی جدیدی معرفی یا تولید شود، با هماهنگی معاونت درمان و شورای عالی بیمه آن‌ها را هم در پروتکل کشوری آورده و تحت پوشش بیمه قرار می‌گیرد.
استوار همچنین در پاسخ به سوالی درخصوص وضعیت غربالگری بیماری‌های غیرواگیری همچون پوکی استخوان بعد از کرونا، اظهار کرد: متاسفانه پاندمی کووید۱۹ روی دریافت خدمات پیشگیری و تشخیص پوکی استخوان تاثیر گذاشته است. مردم به دلیل ترس از ابتلا به کووید کمتر برای تشخیص به موقع پوکی استخوان مراجعه کرده اند و در دراز مدت ممکن است که این موضوع بر روی سلامتشان تاثیر داشته باشد. از طرفی از آنجایی که فعالیت‌ها و بیرون رفتن‌ها مقداری در این دوران کمتر شده، در نتیجه میزان شکستگی‌ها تا حدودی کاهش یافته است. موضوع دیگر این است که از آنجایی که فعالیت بدنی کاهش یافته، این موضوع در دراز مدت بر روی تراکم استخوان تاثیر دارد. بنابراین، پاندمی کرونا اثرات منفی هم از نظر دریافت خدمات و هم از نظر پیشگیری از پوکی استخوان نه تنها در ایران بلکه در دنیا داشته است.
وی در مورد کاهش مصرف لبنیات در افزایش پوکی استخوان تصریح کرد: کاهش مصرف لبنیات قطعا روی دستیابی به حداکثر تراکم استخوان موثر است. اگر حداکثر تراکم استخوان در نوجوانی و جوانی تا قبل از ۲۵ سالگی تامین نشود، خطر پوکی استخوان در میانسالی و سالمندی افزایش می‌یابد؛ بنابراین در وضعیتی که دسترسی مردم یا توان خریدشان برای لبنیات کاهش می‌یابد، قطعا در آینده علاوه بر مشکلات مربوط به کوتاه قدی و سایر تبعاتی که روی سلامت فرد در نوجوانی و جوانی دارد، در دوران سالمندی هم موثر خواهد بود.
مدیر کل دفتر مدیریت بیماری‌های غیر واگیر وزارت بهداشت در ادامه درخصوص رشد سرطان و مهمترین عوامل این رشد در کشور و همچنین تمهیدات انجام شده برای پیشگیری از آن، عنوان کرد: عوامل خطر بیماری‌های غیرواگیر، به طور کلی عوامل خطر مشترکی هستند. عوامل خطر رفتاری مانند تغذیه نامناسب، مصرف سیگار، مصرف الکل و کم تحرکی به همراه آلودگی هوا به عنوان یک عامل خطر محیطی، مهمترین علت افزایش موارد سرطان هستند. عوامل خطر فیزیولوژیک مانند چاقی هم در این میان موثرند که وابسته به عوامل خطر تغذیه‌ای وابسته است. البته درباره سرطان باید دو موضوع را از هم جدا کرد. کشور ما کشوری است که جمعیت سالمند در آن به سرعت در حال افزایش است؛ بنابراین بخشی از افزایش تعداد موارد سرطان به دلیل سالمند شدن جمعیت است و بنابراین از آنجایی که سرطان بیماری است که در سنین بالا اتفاق می‌افتد، طبیعی است که بروزش افزایش می‌یابد. در عین حال بخش قابل توجه آن هم به سبک نامناسب زندگی و عوامل خطر است.
وی درخصوص مصرف قرص کلسیم و تاثیر آن بر جلوگیری از پوکی استخوان، گفت: مصرف مکمل‌ها فقط در صورتی توصیه می‌شود که پزشک تجویز کرده باشد. مصرف مکمل‌های ویتامین دی به علاوه کلسیم در صورتی که پزشک تجویز کند، برای افرادی که کمبود ویتامین دی داشته یا نیاز به مکمل دارند، لازم است و در صورتی مصرف مکمل‌ها توصیه می‌شود که پزشک تجویز کرده باشد.
استوار همچنین یادآور شد: امروز در جدول هفته ملی سلامت استخوان روز پیشگیری از سقوط و شکستگی نامگذاری شده، نکته مهم این است که پوکی استخوان در صورتی می‌تواند خطر ایجاد کند که منجر به شکستگی شود. تا زمانیکه شکستگی اتفاق نیفتد، پوکی استخوان به خودی خود مشکلی ندارد. یکی از مهمترین زمینه‌های ایجاد شکستگی، سقوط است که به ویژه در سالمندان اتفاق می‌افتد. باید زمینه‌های سقوط و زمین خوردن را در افراد سالمند از بین ببریم. وجود برخی بیماری‌ها مانند فشار خون بالا یا قند خون بالا می‌تواند فرد را مستعد سقوط کند. همچنین، مشکلات شنوایی و بینایی هم می‌تواند فرد را مستعد سقوط کند.
وی ادامه داد: عوامل محیطی مانند کمبود روشنایی به ویژه برای سالمندان و وجود موانع در خانه و در اجتماع باعث می‌شود که فرد مستعد سقوط شود. در حمام گاهی اوقات این سقوط اتفاق می‌افتد. در عین حال تقویت عضلات هم بسیار مهم است. تقویت عضلات با استفاده از انواع ورزش‌ها باعث می‌شود که فرد تعادلش را حفظ کند. متاسفانه ۳۰ درصد افراد بالای ۶۰ سال در کشور ما دچار درجاتی از تحلیل عضله هستند که باعث می‌شود که فرد موقع انجام کار‌های روزمره زمین بخورد. مطالعات نشان می‌دهد که برخلاف تصور، افراد بیشتر در خانه زمین می‌خورند و باعث شکستگی می‌شود. صبح زود یکی از زمان‌هایی است که سقوط بیشتر اتفاق می‌افتد. در دقایق بعد از مصرف دارو‌ها به ویژه دارو‌های کاهنده فشار خون یا قند خون ممکن است فرد مشکلاتی پیدا کند که فشارخون و قند خونش افت کند و سقوط رخ دهد. این موانع باید رفع شود تا سقوط رخ ندهد.
مدیر کل دفتر مدیریت بیماری‌های غیر واگیر وزارت بهداشت در پایان درخصوص احتمال تاثیر کرونا بر سلامت استخوان ها، اظهار کرد: شواهدی مبنی بر اینکه کرونا روی استخوان‌ها تاثیر بگذارد، وجود ندارد. البته تاثیرات غیرمستقیم دارد. به عنوان مثال ممکن است فرد به دلیل ترس از ابتلا به کرونا به پزشک مراجعه نکند و در تشخیص به موقع یا درمان دچار مشکل شود. تداخلی بین دریافت دارو‌های پوکی استخوان و واکسن و کرونا هم وجود ندارد و فرد می‌تواند در زمان ابتلا به کرونا دارو‌های پوکی استخوانش را نیز مصرف کند.
مدیر کل دفتر مدیریت بیماری‌های غیر واگیر وزارت بهداشت با اشاره به ابتلای ۲۰۰ میلیون نفر در دنیا به پوکی استخوان، گفت: به دنبال شکستگی ناشی از پوکی استخوان در ۸۰ درصد موارد، فرد به وضعیت قبلی خودش از نظر توانایی حرکتی و انجام کار‌های روزانه اش، باز نمی‌گردد.
