نگاهی اجمالی به عملکرد صـنعت خودرو کشور در سـال ١٤٠٠ نشـان می دهد که این صـنعت با چالش های بسـیاری روبرو بوده است.
در نیمه اول سـال ١٤٠٠ صــنعت خودرو دچار چالش های بســیاری شد ودر آن مقطع متوســط نرخ عبور مســتقیم (تولید خودرو به صـــورت کامل) دو خودروســـاز کشـــور به عددی حدود ١0درصد رســـید و تعداد خودروهای ناقص در پارکینگ ها به شـدت افزایشی و روبه بالا بود.
پس از استقرار وزیر صمت دولت سیزدهم و تیم اجرایی او سـعی بر آن شـد، صـنعت خودرو کشور که از مسیر خود خارج شده، مجددا به ریل اصلی بازگردانده شود لذا با الگو قراردادن فرمان ٨ ماده ای رئیس جمهور و عارضـه یابی صـورت گرفته، برنامه جامع صـنعت خودرو نهایی و خودروسـازان مکلف شـدند برنامه های خود نظیر افزایش تولید، جمع آوری خودروهای ناقص، افزایش کیفیت محصـول، توسـعه سبد محصـولات و ...را ارایه و متعهد به اجرای آن باشند.
باید توجه کرد که اصـلاح فرایندهای نادرسـت و نتیجه گرفتن سـریع از آن در زمان کوتاه، کاری دشـوار و دور از دسـترس خواهد بود، ولی با پیگیری های صـورت گرفته و پروژه های تعریف شـده، اقدامات کلیدی در صنعت خودرو رقم خورد که شاید در تاریخ این صنعت کم سابقه باشد.
بر همین اساس گروه خودروسازی سایپا به عنوان یکی از دو خودروساز بزرگ کشور با برنامه ریزی خاصی که بر اساس فرامین 8 ماده ای رئیس محترم جمهور و نظارت مستقیم وزیر صمت و پیگیری های مستمر مدیرعامل گروه از بهمن ماه سال گذشته انجام داد توانست در مدت 8 ماه از زمان آغاز فعالیت تیم مدیریت جدید، اقدامات ویژه و مهمی را در این راستا انجام دهد.
در ادامه به بخشی از این اقدامات می پردازیم:
1-افزایش تولید:
گروه خودروسازی سایپا با حضور تیم مدیریتی جدید از ابتدا افزایش تولید محصولات را در دستور کار خود قرار داد و با برنامه ریزی منسجم و دقیق توانست در مدت 8 ماهه، تولید محصولات را کاملا هدفمند افزایش دهد به نحوی که در انتهای مرداد ماه سال جاری تولید این گروه خودروساز به 171 هزار دستگاه رسید که این تعداد نسبت به مدت مشابه سال گذشته در سال 1400 با تولید 168 هزار خودرو رشد بسیار مناسبی داشته است و این افزایش تولید در حالی رقم خورد که محصولات قدیمی و پرتیراژ این گروه چون تبیا، تیبا 2 و ساینا بدون برنامه ریزی قبلی از سبد محصولات خارج شد.
علاوه بر این تیم مدیریتی، از ابتدای هدایت گروه سایپا رویکرد تولید اقتصادی را به عنوان یکی از اصلی ترین برنامه های خود قرار داد و بر همین اساس افزایش 40 درصدی تولید محصولات اقتصادی نسبت به مدت مشابه سال گذشته از دیگر دستاوردهای گروه سایپا در این مدت است.
در همین مدت تولید روزانه خودرو از هزار و 57 دستگاه در بهمن ماه 1400 به هزار و 832 دستگاه در مردادماه 1401 رسید و رشد 73 درصدی را به همراه داشت که روند بسیار مثبتی را طی کرده است.
از دیگر برنامه های مورد نظر گروه سایپا در سال جاری تولید خودرو کامل بود. در گذشته خودروها به صورت ناقص تولید و در پارکینگ ها نگهداری می شد که این نوع تولید علاوه بر کاهش کیفیت هزینه های هنگفتی را به سایپا تحمیل می کرد و از همین رو تولید خودرو به صورت کامل در دستور کار قرار گرفت و افزایش 90 درصدی نرخ عبور مستقیم درگروه سایپا از 10 درصد در دی ماه 1400به 100 درصد در مرداد ماه 1401 رسید به نحوی که از ابتدای مرداد ماه سال جاری تمامی محصولات تولید شده به صورت کامل بوده و این روند با افزایش 131 درصدی تولید خودرو به صورت کامل نسبت به مدت مشابه سال گذشته در این ایام به دست آمده است.
علاوه بر این تکمیل خودروهای ناقص موجود در پارکینگ ها نیز همزمان با تولید کامل محصولات انجام شد و 80 هزار خودروی ناقص موجود در پارکینگ ها در بهمن ماه سال گذشته با گذشت 6 ماه و در انتهای تیر ماه به صفر رسید.
٢- افزایش کیفیت خودروها:
گروه سایپا، در حوزه کیفی محصولات نیز نگاه ویژه ای جهت افزایش کیفیت همه محصولات در دستور کار قرار داد و به همین منظور 42 پروژه بهبود و ارتقای کیفیت در سطح زنجیره تامین تعریف شد به نحوی که در حوزه زیر ساخت 3 پروژه، در حوزه قطعات و مجموعه ها، 29 پروژه، در حوزه فروش و خدمات پس از فروش 5 پروژه و در حوزه فرآیند خودروساز هم 5 پروژه تعریف و در دستور کار قرار گرفت.
در این حوزه خروج خودروهای قدیمی تیبا، تیبا2 و ساینا از سبد محصولات گروه سایپا بدون برنامه ریزی قبلی انجام شد و به منظور افزایش کیفیت محصولاتی که در پارکینگ ها در گذشته به صورت نیمه کامل تولید شده بود، PDI مجدد خودروهای تکمیل کاری شده صورت پذیرفت.
3-حذف قرعه کشی:
روند افزایشی تولید، یک دستاورد مهم دیگر نیز برای گروه سایپا داشت و آن حذف قرعه کشی اکثر محصولات بود. روند کاهشی تولید در سال های گذشته شرایط را به نحوی ایجاد کرده بود که تمامی متقاضیان محصولات گروه سایپا می بایست در شرایط سخت قرعه کشی حضور می یافتند و در صورت برنده شدن در قرعه کشی امکان ثبت نام مهیا می شد ولی در حال حاضر با توجه به افزایش تولید که برای تمامی محصولات گروه سایپا ایجاد شد خوشبختانه اکثر محصولات گروه سایپا چون کوییک، شاهین، کوییک.آر، وانت 151 و کوییک.اس از روند قرعه کشی خارج شدند و متقاضیان می توانند به راحتی جهت خرید این محصولات از سامانه فروش یکپارچه خودرو اقدام کنند.
4-کاهش قیمت تمام شده خودرو:
گروه خودروسازی سایپا در سال 1401 موفق شد با وجود نرخ تورم 41.5 درصدی و افزایش نرخ دلار در این سال، با مدیریت هزینه ها هیچ گونه افزایش قیمتی بر روی محصولات خود نداشته و نسبت به سال گذشته عملکرد موفق تری در تولید و عرضه محصول به بازار داشته باشد.
5- اصلاح ساختار مدیریتی و واگذاری سهام خودروسازان:
یکی دیگر از اقدامات مفیدی که در گروه سایپا انجام و باعث افزایش بهره وری و راندمان کاری در این گروه شد، اصلاح ساختار مدیریتی و واگذاری سهام خودروسازان بود چرا که با این روند سایپا توانست علاوه بر کاهش هزینه های مازاد، درآمد ایجاد شده را در مسیر تولید هدایت و بهره برداری مناسبی در جهت برنامه های تولیدمحور خود داشته باشد برهمین اساس اصلاح ساختار مالی و سهامداری سایپا و شرکت های زیر مجموعه در دستور کار قرار گرفت به نحوی که اکنون آگهی واگذاری سهام در اختیار منتشر شده است.
همچنین واگذاری دارایی و اموال غیر مولد و مازاد شرکت های گروه در دستور کار قرار دارد وکنترل هزینه های غیر ضروری و انضباط مالی نیز در تمامی سطوح از اهم کارهایی است که مورد نظر بوده و درحال انجام است.
اصلاح ساختار مالی شرکت سایپا و شرکت های گروه هم در دستور کار قرار گرفته به نحوی که در سه ماه اول سال جاری شرکت سایپا توانسته کاهش 11 درصدی زیان که در حدود 140 میلیارد تومان است را نسبت به مدت مشابه سال گذشته کسب کند.
در حوزه واردات خودرو سایپا تدابیر خاصی را مد نظر قرار داده و دنبال کرده است. بدین منظور بعد از تصویب آیین نامه واردات خودرو در ٢٦ مردادماه ١٤٠١و انتشار رسمی آن در ٣ شـهریورماه ١٤٠١ که در 9 بند تدوین و در اختیار رسانه‌ها قرار گرفت، گروه سایپا هم به منظور عرضــه محصــولات به روز و جدید به بازار خودرو، مذاکرات اثربخشــی را با شــرکای تجاری خود انجام و براساس آیین نامه واردات خودرو ١٤٠١ اقدامات مقضتی را در دستور کار قرار داده است.
٧- اصلاح رابطه نادرست خودروساز و قطعه ساز:
در خصوص ایجاد رابطه صحیح بین خودروساز و قطعه ساز، تیم مدیریتی سایپا همواره در تلاش بوده که این رابطه بر اساس تعریف برد- برد برای دو طرف تعریف و اجرایی شود لذا تعریف پروژه اصــلاح ســاختار زنجیره تامین خودرو، در ســطح صــنعت انجام شــده و دریافت برنامه مشــخص از خودروسـازان در این خصـوص صـورت پذیرفته اسـت. این پروژه از پروژه های زیرسـاختی در سـطح کشـور است. با توجه به اینکه طی سـالیان گذشـته چنین رویکردی در صـنعت خودرو وجود نداشـته اسـت اجرایی شدن این پروژه زمانبر بوده و می بایسـت الزامات قانونی، فرهنگی، زیر سـاختی و... برای آن ایجاد شـود تا اثربخشـی و نتیجه آن در صنعت خودرو مشخص شود.
با توجه به برنامه وزارت صـمت در خصـوص اصـلاح سـاختار زنجیره تامین خودرو، گروه سـایپا پروژه رده ١ کردن شـرکت های زیر مجموعه خود (تیرینگ) را در دسـتور کار قرار داد و در فاز اول توانسـت شـرکت مگاموتور را به عنوان شـرکت رده ١ در حوزه قوای محرکه معرفی کند. مطابق برنامه تعریف شـده، اقدامات مقتضـی برای سـایر شـرکت های گروه در حوزه های قطعات پرسـی، مواد شـیمیایی، تزئینات داخلی، سـیسـتم تعلیق، قالب و .... در حال انجام است و امید است تا انتهای سال ١٤٠١ این پروژه به صورت کامل محقق شود.
8- توسعه محصول:
در حوزه توسعه محصول سایپا بر اساس برنامه ریزی دقیق و منسجمی که صورت داده اقدامات مفید و بسیار مطلوبی انجام شده است.
سایپا در حوزه تولید محصولات جدید و پیشرفته، تولید محصول شاهین اتوماتیک و آریا را در نیمه دوم 1401 دنبال می کند همچنین برنامه ریزی جهت تولید خودروی اقتصادی و جایگزین خودرو پراید در دستور کار قرار دارد و به منظور کمک به حمل ونقل عمومی نیز تولید ون جدید در نیمه دوم سال 1401 و تولید وانت جدید زاگرس در سال جاری انجام خواهد شد.
در حوزه خودروهای تجاری سنگین نیز گروه خودروسازی سایپا دو محصول جدید فوتون و دانگ فنگ را برای سال جاری جهت عرضه به بازار در دستور کار دارد.
همچنین راهبری پروژه های محصولات جدید اطلس، سهند و خودرو اقتصادی M44 که برگرفته از خودرو سیتروئن C3 است را در دست اقدام است که در سال 1402 عرضه خواهند شد. وانت جدید 251 و خودرو P90 در سال 1403 و خودرو SP0 نیز در سال 1404 به بازار عرضه خواهند شد.
سایپا در حوزه توسعه قوای محرکه هم برنامه بسیار مدونی را در دستور کار خود قرار داده و تولید سه موتورM15 GSI ، ME16 و M24+ را برای پایان سال 1401 در نظر گرفته که تاکنون بیشتر مراحل تولید این سه موتور چون تست ها و آزمون های نهایی انجام شده و مراحل پایانی را می گذراند.
علاوه بر این سایپا در این مدت، به منظور تولید و عرضه محصولات جدید و به روز، مذاکراتی را با شرکای خارجی خود شروع کرده که خوشبختانه توانسته در این مورد هم توافقاتی را حاصل کند و در آینده ای نزدیک و با ایجاد شرایط مناسب، قطعا محصولات جدیدی در گروه سایپا تولید خواهد شد.
9-فروش و خدمات پس از فروش:
یکی دیگر از برنامه های مهمی که تیم مدیریتی گروه خودروسازی سایپا بر آن تاکید بسیار دارد و همواره مورد توجه قرار گرفته، حوزه فروش و خدمات پس از فروش است.
با توجه به شرایط نابسامانی که سایپا در گذشته در این حوزه داشته و معوقات بسیاری در حوزه فروش و تحویل محصول و مشکلات متعددی در حوزه تامین قطعه و ارائه خدمات پس از فروش با آن روبرو بوده، لذا ارتقای این حوزه و برطرف کردن مشکلات آن در دستور کار قرار گرفت که خوشبختانه نتایج مناسبی در این مدت به دست آمده است.
برهمین اساس با تولید و عرضه خودروهای گروه سایپا، حذف قرعه کشی محصولات کوییک، شاهین، کوییک.آر، وانت ١٥١و کوییک.اس محقق شده است.
همچنین از ابتدای سال جاری تا کنون در حوزه تحویل و توزیع محصولات افزایش 14 درصدی تحویل خودرو به مشتریان، کاهش 23 درصدی تعهدات کل گروه سایپا نسبت به مدت مشابه سال گذشته وکاهش 75 درصدی تعهدات معوق نسبت به مدت مشابه سال گذشته به دست آمده است.
در حوزه خدمات پس از فروش نیز افزایش 97 درصدی فروش قطعات یدکی نسبت به مدت مشابه سال گذشته، بهبود 33 درصدی شاخص نرخ برگشت از تعمیرات در شبکه که برای مدت 2 ماه یا 3 هزار کیلومتر فعال است و افزایش رضایت مشتریان در خدمات پس از فروش نسبت به سال گذشته از دیگر موفقیت های گروه سایپا بوده است.
10-استفاده از توانمندی های داخلی:
از دیگر اقدامات مهم و اساسی گروه خودروسازی سایپا در ایام تحریم استفاده از توانمندی های داخلی و تکیه بر پتانسیل دانش و توان مهندسان داخل کشور بود که در این خصوص نیز دستاوردهای بسیار خوبی به دست آمد.
سایپا در سالی که از سوی مقام معظم رهبری به نام تولید، دانش بنیان، اشتغال آفرین نامگذاری شده است با انعقاد قرارداد با 26 شرکت دانش بنیان در قالب 37 پروژه در زمینه تولید قطعات دانشی و فن آورانه، انعقاد قرارداد با شرکت های صنایع هوافضا در قالب 21 پروژه در زمینه تولید قطعات الکترونیک، گیربکس اتوماتیک و ...، انعقاد قرارداد با شرکت های صنایع دفاعی در قالب 23 پروژه در زمینه تولید قطعات الکترونیک، سیستم های برقی و ...، انعقاد قرارداد با نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران در زمینه ریخته گری، ماشین‌کاری دقیق و آزمون و همکاری با دانشگاه های برتر کشور همچون دانشگاه شریف در حوزه پلتفرم و تجهیزات تست و آزمون، دانشگاه تهران در حوزه باتری خودروی برقی و دیگر دانشگاه های مطرح کشور توانست علاوه بر تعامل با مراکز علمی و دانش بنیان کشور نیازمندی های خود را که در گذشته از خارج کشور تامین می کرد داخلی سازی کند.
علاوه بر این گروه سایپا با هدف استفاده اثر بخش از توانمندی های موجود در کشور در این حوزه، پنجره واحد ارتباط شرکت های دانش بنیان با کل زنجیره خودرو از طراحی تا فروش را ایجاد کرد.
با توجه به برنامه هایی که مورد اشاره قرار گرفت و همچنین اقدامات صورت گرفته، چشم انداز گروه خودروسازی سایپا در سال 1401 و بعد از آن بسیار روشن است و می توان امیدوار بود که با توسعه به زیرساخت ها و حرکت به سمت فعالیت های دانش بنیان، این مجموعه در سال های آتی روزهای بسیار خوب و رقابتی با سایر خودروسازان را تجربه خواهد کرد.
