الزامات و اقدامات موثر برای حفظ منابع آب کشور از زبان رسول دانیال زاده

مساله آب در صنعت فولاد صرفا موضوع حال و گذشته نیست؛ خنک‌کاری (تجهیزات، کوره‌ها، محصولات میانی تولیدشده آهنی و فولادی، کک فرآوری‌شده و…) منبع بخار مورد استفاده در فرآیند تولید یا نیروگاه‌های برق، کنترل، فرو نشاندن و پاک‌سازی غبارها و گازهای آلوده‌کننده، تمیزکاری سطوح و زدودن پوسته‌های اکسیدی، محلول‌های خطوط اسیدشویی، حلال محیط آبی به منظور روان‌کاری‌های روغنی یا پایه آب، غبارزدایی مواد اولیه، مصارف شستشو و… اصلی ترین موارد مصرف آب در صنایع فولاد به شمار می آیند، از همین رو گفتگوی با رسول دانیال زاده مدیر بزرگترین گروه تولیدی محصولات فولادی در بخش خصوصی کشور،انجام گرفته است.

اهمیت و میزان مصرف آب در صنایع فولادی

"خشکسالی"، "آب" و "صنعت" ۳ کلید واژه‌ای هستند که سال‌ها است ذهن‌ها را درگیر خود کرده زیرا استفاده از آب در صنایع گوناگون امری لازم است و بدون این ماده حیاتی صنایع قادر به ادامه حیات نخواهند بود.
توجه به این نکته ضروری است که اگرچه میزان مصرف آب در این صنایع با توجه به نوع محصول، حجم کار، فرایند های مورد استفاده و فناوری استفاده شده متفاوت است، اما در اغلب کشورهای توسعه یافته راهی متناسب با اقلیم، تکنولوژی و ظرفیت هایشان برای مصرف بهینه آب در صنایع فولاد ایجاد کرده اند. مدیریت پایدار و مصرف آب در صنایع فولاد مبتنی بر سیاست گذاری و انجام اقدامات نظارتی، اجرایی و قانونی است که برای تحقق برنامه ها و اهداف این صنعت ضرورت دارد.

اهم اقدامات انجام شده در مجتمع فولاد گیلان

بهره گیری از دو استخر خاکی، مجموعا به ظرفیت 75000 مترمکعب که از بارش نزولات جوی تامین و آب واحد های صنعتی نوردگرم و سرد مجتمع فولاد گیلان را فراهم می نماید. با توجه به اینکه سرانه استاندارد مصرف آب در واحد های فولادی در دنیا عددی بین 8/1 تا 3/3 مترمکعب در هر تن فولاد بوده و همچنین فولاد مبارکه اصفهان بزرگترین تولید کننده فولاد بخش دولتی کشور با عددی معادل 2/2 مترمکعب در هر تن فولاد می باشد، که مجتمع فولاد گیلان با تکیه بر اقلیم مناسب این استان و استفاده از استخر های انباشت استاندارد، سیستم های تصفیه پساب روز دنیا، نیاز خود را جهت آب ورودی به این مجتمع به صفر رسانیده و در این زمینه خودکفا گردیده است.
استفاده از پساب؛ راهکاری برای مصرف بهینه آب در صنعت فولاد: «ارتقا کیفیت آب شستشوی مستعمل واحد نوردسرد مجتمع فولاد گیلان» به روش RO(Reverse Osmosis) از سال 1386 انجام گرفته است. از جمله پساب‌هایی که در صنایع فولادسازی ارزش بازیابی بالایی دارد، پساب حاصل از شستشوی واحد نوردسرد-اسیدشویی می باشد. با این روش که یکی از متدهای روز دنیا می باشد باعث صرفه جویی حجم زیادی از آب در این واحد صنعتی شده است.
«بهینه‌سازی مصرف آب و استفاده مجدد از پساب فولاد نوردگرم در سیستم های خنکاری» روشی دیگری است که در سال 1399 با سرمایه گذاری مستقیم و با تکیه بر متخصصان داخلی انجام و هم اکنون روزانه 2000 مترمکعب پساب تولیدی واحد نوردگرم را بازچرخانی و پس از مراحل تصفیه، به خط تولید نوردگرم منتقل می نماید. از این رو با بهره گیری مجدد از پساب و برگرداندن آن به سیستم، می توان از هدررفت آب جلوگیری کرد. بنابراین مجتمع فولاد گیلان با پیشتازی در مقوله هایی مانند افزایش بازده آبیاری، تکنولوژی‌های جدید و خدمات مشاوره‌ای در کنار کنترل مصرف آب و کنترل برداشت از منابع آب زیرزمینی می‌تواند به صنعت فولاد و همچنین اقتصاد کشور و بحران کم آبی کمک کند.

راهکارهای مناسب جهت استفاده بهینه از آب در صنایع فولادی

استفاده از فناوری های روز از جمله راهکارهای بهینه‌سازی مصرف آب در صنایع فولادی می باشد. از جمله: بازچرخانی و استفاده چند باره در صنعت فولاد. 
با توجه به اینکه کشور عزیزمان ایران(به لحاظ جغرافیای منابع آب) در ناحیه خشک و نیمه خشک قرار دارد و از سوی دیگر تحریم های ظالمانه باعث محدودیت هایی در زمینه چرخه اقتصاد کشور گردیده است، در این برهه بیش از هر وقت دیگری لزوم بر افزایش تولید داخلی با تکیه بر دانش و تکنولوژی های روز به جهت بهروری صحیح از منابع حیاتی مانند آب را نمایان می کند.
 از آنجایی که تصفیه پساب و استفاده مجدد از آن نسبت به سایر روش‌های تهیه آب مقرون به‌صرفه‌تر است و از سوی دیگر جهت حفظ محیط زیست بایستی استانداردهای تخلیه به محیط زیست را رعایت نمود، چنانچه بازچرخانی پساب تصفیه شده به سقف ۸۰ درصد برسد می‌توان انتظار تولید حدود ۴ میلیارد مترمکعب آب داشت. 

سخن پایانی

به طور کلی با توجه به روش های اشاره شده در مجتمع فولاد گیلان می توان دریافت که مدیریت پایدار مصرف آب، به سه دسته قابل تقسیم است: اول، راهکارهای موثر در کاهش مصرف آب مانند بکارگیری هرچه بیشتر شبکه‌های آبی مانند Water Treatment در نوردگرم با چرخه بسته یا نیمه‌بسته با عملکرد بالا که برای چرخه‌های خنک‌کاری مناسب تر است. دوم، راهکارهای موثر در استفاده دوباره و چندباره از آب در فرآیندهای مختلف تولید مانند RO اسیدشویی. سوم، استفاده از نزولات جوی و انباشت و نگهداری استاندارد آن و بهره وری مناسب از آن در صنایع فولاد جهت بازچرخانی آب مصرفی صنایع که بسته به هر مورد می توانند مصرف آب را به میزان قابل توجهی کاهش دهند.