آغاز مذاکره ایران و آمریکا به میزبانی امارات؛ آیا ابوظبی میانجی بهتری است؟

در ابتدا مشخص نبود که درخواست میزبانی امارات متحده عربی از سوی ابوظبی مطرح شده یا از جانب دولت دونالد ترامپ. با این حال، عبدالخالق عبدالله، استاد برجسته علوم سیاسی اماراتی، اعلام کرده است که این ایده نخستین‌بار در ارتباط با نامه اخیر ترامپ به ایران مطرح شده است.

به گزارش سرویس بین الملل تابناک، رسانه منطقه‌ای «امواج مدیا» مذعی است آغاز مذاکرات میان ایران و ایالات متحده ممکن است به زودی صورت گیرد. بنا بر ادعای این رسانه، یک منبع سیاسی بلندپایه در تهران که نخواست نامش فاش شود، اظهار داشت که ایران هنوز به درخواست ضمنی امارات برای میانجی‌گری و تسهیل ارتباط پاسخ نداده است. وی گفت: «ما هنوز تصمیمی نگرفته‌ایم. همه‌چیز بستگی دارد به این‌که پاسخ به نامه ترامپ چه زمانی آماده شود».

در توضیح چگونگی انجام دیپلماسی از طریق واسطه‌های عربی در گذشته، یک منبع سیاسی بلندپایه دیگر در ایران به امواج‌مدیا گفت که این روند به آن پیچیدگی‌ای که بسیاری تصور می‌کنند نیست. او بیان کرد: در یکی از پایتخت‌های منطقه، «ما [ مقام‌های ایرانی و آمریکایی]همگی در یک مجتمع حضور داشتیم و میزبانان‌مان در طول مذاکرات بین اتاق‌ها رفت‌وآمد می‌کردند تا مواضع طرفین را منتقل کنند».

منبع سیاسی بلندپایه نخست در ایران، بدون ورود به جزئیات درباره‌ی این‌که پیشنهاد میزبانی امارات از سوی آمریکا مطرح شده یا خود ابوظبی، اظهار داشت که ابوظبی «بی‌تردید علاقه‌مند» به میزبانی گفتگوهاست. وی همچنین تأکید کرد که دولت ترامپ «ترجیح داد امارات نامه را تحویل دهد». با این حال، این منبع به‌روشنی اعلام کرد که:آن‌چه [در نهایت]اهمیت دارد، ترجیح ماست.

«دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا اخیرا اعلام کرده بود که نامه‌ای به آیت الله رهبر انقلاب نوشته است. این نامه در تاریخ ۲۲ اسفند توسط «انور قرقاش» مشاور دیپلماتیک رئیس دولت امارات به تهران منتقل و تحویل عباس عراقچی وزیر خارجه ایران شد.

اخیرا نیز دکتر «عبدالخالق عبدالله» مشاور پیشین رئیس امارات متحده عربی با انتشار توییتی مدعی اطلاع از بخش‌های مهم نامه ترامپ به آیت الله خامنه‌ای شده است.

وی در توئیتی خواسته‌های ترامپ را به این شرح اعلام کرده است: ۱. برچیدن برنامه هسته‌ای؛ ۲. توقف غنی سازی اورانیوم؛ ۳ توقف ارسال سلاح به حوثی‌ها؛ ۴. توقف حمایت مالی از حزب الله؛ ۵. انحلال گروه‌های حشد الشعبی عراق؛ ۶. ایران دو ماه فرصت دارد تا این خواسته‌ها را اجرا کند؛ ۷. در این صورت، آمریکا تحریم‌ها را برمی دارد و انزوای این کشور را پایان می‌دهد؛ ۸. جایگزین مذاکرات: اقدام نظامی گسترده.

همچنین مطابق ادعای «عبدالله» محل پیشنهادی ترامپ برای مذاکره با ایران، امارات است.

در ابتدا مشخص نبود که درخواست میزبانی امارات متحده عربی از سوی ابوظبی مطرح شده یا از جانب دولت دونالد ترامپ. با این حال، عبدالخالق عبدالله، استاد برجسته علوم سیاسی اماراتی، اعلام کرده است که این ایده نخستین‌بار در ارتباط با نامه اخیر ترامپ به ایران مطرح شده است.

عبدالخالق عبدالله در گفت‌و‌گو با امواج مدیا اظهار داشت: «جالب است که ترامپ امارات را برای این نقش انتخاب کرده، نه عمان یا قطر. من همچنین فکر می‌کنم تهران نیز مایل است امارات این نقش را ایفا کند. هر دو طرف به امارات اعتماد دارند.». در پاسخ به گمانه‌زنی‌هایی مبنی بر این‌که ابوظبی از محتوای نامه ترامپ چندان خوشبین نبوده و به همین دلیل انور قرقاش را به‌جای وزیر خارجه به تهران فرستاده، عبدالله گفت: «دکتر انور [قرقاش]فرستاده‌ی ویژه برای ایران است. او مقام مسئولی است که امور مربوط به ایران را پیگیری می‌کند... بنابراین این‌که او نامه را به تهران برده، کاملاً در چارچوب انتظار است». این استاد دانشگاه اماراتی همچنین تأکید کرد که وزیر خارجه امارات در زمان تحویل نامه در پاریس به‌سر می‌برد و در حال انجام یک دیدار رسمی بود.

از طرف دیگر آکسیوس رسانه آمریکایی نیز مدعی اطلاع از جزئیات نامه ترامپ به آیت الله خامنه‌ای است. به ادعای آکسیوس، منابعی به این رسانه گفته‌اند که نامه ترامپ به آیت الله خامنه‌ای «سخت‌گیرانه» بود. از یک سو، این نامه پیشنهاد مذاکره برای یک توافق هسته‌ای جدید را مطرح کرد، اما از سوی دیگر هشدار داد که در صورت رد پیشنهاد و ادامه پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران، عواقبی در پی خواهد داشت.

ترامپ در نامه خود گفته است که مذاکرات بی‌پایان را نمی‌خواهد و به یک دوره دو ماهه برای دستیابی به توافق اشاره کرده است. این اطلاعات از سوی دو منبع آکسیوس تأیید شده است.

تنها منبع رسمی که جزئیاتی از این نامه را اعلام کرده است عباس عراقچی وزیر خارجه ایران است. وی در مورد جزییات نامه ترامپ به مقام معظم رهبری گفته است: نامه بیشتر جنبه تهدید دارد، ولی فرصت‌هایی را نیز به اصطلاح ادعا می‌کند که وجود دارد.

وی افزود: ما روی زوایای نامه کار کرده‌ایم و روی همه نکات آن دقت کرده‌ایم. عراقچی تاکید کرد: پاسخی که تهیه خواهد شد، با در نظر داشتن همه این زوایاست و هر دو بعد تهدید و فرصت را خواهیم دید و به تعبیر سردار شهید سلیمانی، در دل هر تهدید فرصتی هم وجود دارد و ما إن شاءالله فرصت‌های آن را هم مدنظر قرار خواهیم داد.

وزیر امور خارجه همچنین در بخش دیگر صحبت‌های خود در پاسخ به این سوال که آیا ایران به نامه ترامپ پاسخ می‌دهد گفت: به این نامه پاسخ داده می‌شود و از طریق مقتضی ارسال می‌شود. 

وی افزود: انشالله ظرف روز‌های آینده این پاسخ تهیه می‌شود و داده خواهد شد.

تنها منبع رسمی که جزئیاتی از این نامه را اعلام کرده است عباس عراقچی وزیر خارجه ایران است. وی در مورد جزییات نامه ترامپ به مقام معظم رهبری گفته است: نامه بیشتر جنبه تهدید دارد، ولی فرصت‌هایی را نیز به اصطلاح ادعا می‌کند که وجود دارد.

وی افزود: ما روی زوایای نامه کار کرده‌ایم و روی همه نکات آن دقت کرده‌ایم. عراقچی تاکید کرد: پاسخی که تهیه خواهد شد، با در نظر داشتن همه این زوایاست و هر دو بعد تهدید و فرصت را خواهیم دید و به تعبیر سردار شهید سلیمانی، در دل هر تهدید فرصتی هم وجود دارد و ما إن شاءالله فرصت‌های آن را هم مدنظر قرار خواهیم داد.

وزیر امور خارجه همچنین در بخش دیگر صحبت‌های خود در پاسخ به این سوال که آیا ایران به نامه ترامپ پاسخ می‌دهد گفت: به این نامه پاسخ داده می‌شود و از طریق مقتضی ارسال می‌شود. 

وی افزود: انشالله ظرف روز‌های آینده این پاسخ تهیه می‌شود و داده خواهد شد. عراقچی همچنین گفت: ما در شرایط فشار، تهدید و افزایش تحریم‌ها قطعاً مذاکره مستقیم نمی‌کنیم. 

وی ادامه داد: مذاکره باید از موضع برابر و شرایط انجام شود و سیاست ما این است که وارد مذاکره مستقیم نشویم.

عراقچی در این زمینه گفته است: سیاست نه جنگ نه مذاکره در دولت اول ترامپ وجود داشت و کار کرد. سیاست فعلی، عدم مذاکره مستقیم با امریکاست. مذاکرات غیرمستقیم با امریکا در دوره‌های قبلی وجود داشت از جمله در دولت گذشته.

وزیر خارجه ایران پیش از این نیز «مذاکره غیر مستقیم» با آمریکا را بلامانع دانسته بود. وی با اشاره به «کانال مسقط» گفته بود: «مذاکرات غیرمستقیم شدنی است و این مدل چندان محل ایراد نیست.»

وزیر خارجه جمهوری اسلامی تاکید کرده بود که «آمریکا باید تحریم‌ها را بردارد» و حکومت ایران زمانی وارد مذاکره مستقیم خواهد شد که از حوزه برابر و فارغ از فشار و تهدید باشد.

بنا بر ادعای «امواج مدیا»، یک منبع سیاسی بلندپایه در تهران که نخواست نامش فاش شود، اظهار داشت که ایران هنوز به درخواست ضمنی امارات برای میانجی‌گری و تسهیل ارتباط پاسخ نداده است. وی گفت: «ما هنوز تصمیمی نگرفته‌ایم. همه‌چیز بستگی دارد به این‌که پاسخ به نامه ترامپ چه زمانی آماده شود».

اگر ادعای «امواج مدیا» درست باشد نشان دهنده اهمیت فزاینده امارات در تحولات منطقه‌ای برای آمریکا نیز هست. امارات در پروژه‌های کلان واشنگتن برای منطقه از جمله کریدور هند-خاورمیانه-اروپا (کریدور آیمک) و ائتلاف I۲U۲ با حضور آمریکا، هند، اسرائیل و امارات متحده عربی حضور دارد. 

امارات همچنین در قالب توافق ابراهیم، روابط خود با اسرائیل را عادی سازی کرده است. از طرف دیگر و بنا بر ادعای برخی رسانه‌ها امارات به طرح مصر برای غزه مخالفت کرده است. اگر این موضوع صحت داشته باشد نشان نزدیکی طرح امارات و آمریکا برای غزه نیز به شمار می‌رود.

ضمن اینکه در حال حاضر امارات از بهبود روابط ایران و آمریکا نیز بهرمند می‌شود و در مقایسه با برخی کشور‌ها شرایط بهتری برای میانجیگیری میان ایران و امریکا را دارد. ضمن اینکه باید منظتر ماند و دید آیا امارات در مقام میانجی در چنین مذاکرات احتمالی حاضر خواهد بود یا منتقل کننده پیام.

 آنچه در خصوص روسیه برای میانجیگری در حال حاضر مطرح است این است که مسکو از برگ ایران در مذاکره خود با آمریکا در موضوع اوکراین ممکن است بهره برداری کند.

ضمن اینکه مطرح شدن عربستان نیز از این حیث باید مورد توجه قرار گیرد که ریاض و واشنگتن در خصوص «معامله بزرگ» در حال رایزنی هستند. بر اساس این معامله، ریاض با دریافت تسلیحات پیشرفته، تضمین‌های امنیتی و گرفتن حق غنی سازی اورانیوم بومی روابط خود با اسرائیل را عادی خواهد کرد.

در چنین شرایطی به نظر نمی‌رسد طرفین حاضر به دادن امتیاز میانجیگیری به ریاض باشند.