اگر بشر تا مرز نابودی پیش رود و بخش وسیعی از آدمیزاد ساکن کره خاکی بر اثر جنگی جهانی نابود شود، آخرین سلاح برای نجات و بازگشت دوباره بازماندگان به زندگی مطلوبشان چه خواهد بود؟ این پرسشی است که در «کتاب ایلای / The Book of Eli» پاسخ داده میشود و اینک در بیست و پنجمین «سی دقیقه» میتوانید آن را ببینید.
به گزارش «تابناک»، «کتاب ایلای / The Book of Eli»، چهارمین فیلم برادران هیوز یکی از فیلمهای مهم سال 2010 است که با رویکردی متفاوت، مضمونی آخرالزمانی یا پساآخرالزمانی را روایت میکند و روایتی از جهانی دارد که پس از جنگ قدرتها و احتمالاً استفاده از سلاحهای اتمی، لایه اوزون به طور وسیعی از میان میرود (اشاره به سوراخ شدن آسمان) و آدمیانی که از سلاحهای اتمی جان سالم به در بردهاند، در برابر پرتوهای شدید خورشید قرار میگیرند و گروهیشان نیز به واسطه شرایط سخت زندگی روی کره زمین میمیرند.
فیلم داستان، وقوع اتفاقی بزرگ در چنین دورانی است؛ دورانی که سه دهه از جنگ بزرگ میگذرد و مردم که پس از جنگ، کتب آسمانی را به عنوان علل این جنگ آتش زدهاند، ایمانشان را به فراموشی سپردهاند، در بیغذایی از گوشت یکدیگر تغذیه میکنند و هر کسی که مقداری آب داشته باشد، حکم شخصی بسیار ثروتمند را دارد و مردم برای تصاحب کمترین داراییها و لذتها، هر جنایتی میکنند و ارزشهای انسانی به پایین ترین درجه ممکن تنزل یافته است.
در چنین شرایطی، شاهد ظهور مردی به نام ایلای (عین تلفظی که در فیلم میشود) با بازی متفاوت دنزل واشنگتن هستیم که بهظاهر خشن و بی رحم اما در باطن، سرشتی نیکو دارد. او حامل کتاب ارزشمندی است و میخواهد آن را از جایی که آمده به غرب ببرد؛ کتابی که بعدها مشخص میشود کتاب آسمانی انجیل است و در پایان در گنجینه کتب آسمانی کنار قرآن، تورات و... قرار میگیرد و در واقع در این دوران مشخص میشود تنها سرچشمه قدرت و آخرین سلاح بشریت ایمان است که از طریق ادیان الهی قابل نگهداری است.
ایلای اما در مسیر رساندن این کتاب آسمانی به مخزن و انبار تنها آثار باقیمانده از اعتقادات و فرهنگ بشری، با کارنگی با بازیگری اولدمن، یک انسان شرور و قدرت طلب روبهرو میشود که سالها در پی انجیل است و میپندارد با انجیل و تکیه بر کلام این کتاب میتواند برای خود امپراتوری قدرتمند شکل دهد و بنابراین میخواهد با تکیه بر آیات آسمانی، ایمان به فراموشی سپرده شده بشریت را به آن صورت که در خدمت او باشند، بازگرداند و در واقع از دین برای ساخت دنیای جدیدی که حاکمش او باشد، سوءاستفاده کند.
البته از رفتار او، به ویژه از آن جهت که دستور به سوزاندن کتب میدهد، چنین برداشت میشود که او آگاهی و ایمان به خدا را مانعی برای پیشرفت خود میداند و به همین دلیل، در پی در اختیار گرفتن این کتب و خروج از دسترس عمومی است تا فرصت ایمان به خدا و درک کلامش نصیب هیچ بشری نشود؛ اتفاقی که در فیلم برای «سولارا» با نقشآفرینی میلاکونیس رخ میدهد و او در همراهی با «ایلای» به خدا ایمان میآورد و ادامه دهنده راه وی میشود و با سلاح ایلای به جنگ با شرارتهای میرود.
ایلای با ندایی که میشنود (شبیه الهام) به سمت مقصدی که باید کتاب امانتی در اختیارش را تحویل بدهد، حرکت میکند و پس از آنکه درمییابد کارنگی در پی این کتاب است، در مسیر حرکتش با همراهی سولارا شتاب میگیرد؛ اما سرنوشت فرجامی متفاوت پیش رویش میگذارد و مردی که با کارد بزرگش، دستههای اشرار را هلاک میسازد، فینالی متفاوت از قهرمانان فیلمهای کلاسیک را در واپسین روزهای عمرش تجربه میکند؛ قهرمانی که آنچنان در مبارزه توانمند است و آنچنان طبیعی ظاهر میشود که تصور میکنید، دید ویژه ای دارد، ولی شوک پایانی داستان، نقش ایمان را پررنگ تر جلوه میدهد و آن نابینا بودن این مبارز حرفهای به رغم ظاهرش است؛ هرچند به زعم برخی او بیناست و تنها به خط بریل تسلط دارد و این جزو دو راهیهای داستان فیلم است!
در این فیلم اکشن، دنزل واشنگتن، افزون بر حضور درخشان در نقش نخست داستان که در بسیاری از سکانسهای مهم دیالوگ محور نبود و صرفاً مبتنی بر ری اکشنهای بازیگر پیش میرفت و به توسعه داستان کمک میکرد، به عنوان یکی از دو تهیه کننده اصلی حضور داشت و احتمالاً حضور در این جایگاه، حساسیت نقشآفرینی را برایش پررنگ تر ساخته است. در کنار دنزل واشنگتن، گری اولدمن نیز توانسته به خوبی از پس نقشی منفی که به او سپرده شده بود، برآید و احساس منفی را نسبت به خود نزد مخاطب عام ایجاد میکند.
بر خلاف آنچه برخی مبتنی بر توهم توطئه نقد کردهاند، فیلم تبلیغ مسیحیت نیست که اگر بود، نباید در سکانس ماقبل پایانی، شاهد قرار گرفتن قرآن در قفسه کتب مذهبی در کنار قرآن، تورات و دیگر کتب میبودیم که در نهایت نیز صحنه چاپ کتب مذهبی توسط تنها دستگاه چاپ موجود به تصور کشیده میشود و تنها تبلیغ قرار داده شده در فیلم، تبلیغ یک رستوران زنجیرهای معروف است. فیلم یقیناً در بحث سینمای دینی، نمونهای اثرگذار است که با دیالوگهای فیلسوفانه و سنگین، حکم مقاله فلسفی را نیافته و در عین حال که کشش بالایی برای مخاطب عام دارد تا با فریم به فریم فیلم همراه شود، پیغام خود را نیز منتقل میکند؛ رویکردی که متأسفانه در بیشتر فیلمهای دینی و البته سفارشی تولید شده در کشورمان نمیبینیم.
این فیلم هشتاد میلیون دلاری که بخش چشمگیری از هزینه تولیدش، صرف جلوههای ویژه بسیار باکیفیتش شده، دو برابر سرمایهگذاری اولیهاش را در گیشه بازگردانده و هرچند نمیتوان این میزان فروش را یک موفقیت بزرگ، آن هم برای فیلمی متعلق به استودیوی آمریکایی، تلقی کرد، بیگمان برای اثری که پخش کننده بزرگی نداشته، این میزان فروش از اهمیت این فیلم خوش ساخت حکایت دارد.
حال به تماشای چکیدهای 58 دقیقهای از فیلم 118 دقیقهای «کتاب ایلای» در بیست و پنجمین «سی دقیقه» با «تابناک» بنشینید و در پایان، نگاهتان را نسبت به این اثر با ما در میان بگذارید.