ارزان نشدن دلار در دستور کار بانک مرکزی

تحلیل و خبرهایی در مورد محتوای مذاکرات هسته‌ای میان ایران و غرب، رفع ممنوع‌الخروجی سید محمد خاتمی در روزی که برخی روزنامه‌ها هفتاد ساله شدن وی را جشن گرفته‌اند، سرنوشت رأی اعتماد به توفیقی برای وزارت علوم و خبرهایی درباره ارز و تورم، مهم‌ترین مطالب روزنامه‌های امروز ‌هستند.

ارزان نشدن دلار در دستور کار بانک مرکزی

روزنامه آرمان در مطلبی با تیتر «ارزان نشدن دلار در دستور کار بانک مرکزی» آورده است: دیروز معاون اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی با ارائه گزارشی، سخنان ولی‌الله سیف، رئیس کل بانک مرکزی را عامل افزایش نرخ دلار در بازار و افزایش شاخص بورس اعلام کرد. این سخنان که در جهت تأیید سخنان سیف مطرح می‌شود، ظاهرا نشان‌دهنده هماهنگی بانک مرکزی و وزارت اقتصاد و دارایی برای اجرای سناریوی افزایش نرخ دلار در بازار است که البته از سوی برخی از فعالان و کار‌شناسان اقتصادی با انتقادات دامنه‌داری روبه‌رو شد.

معاون اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی در گزارشی با تشریح دلایل نوسان‌های شاخص بورس در شهریور ماه گذشته، اظهارات اخیر رئیس کل بانک مرکزی در مورد قیمت کف دلار در بازار را باعث افزایش قیمت ارز و همچنین بازگشت رونق به سهام شرکت‌های پتروشیمی و ادامه روند صعودی بازار بورس اعلام کرد.

معاون اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی در گزارشی، دلایل نوسان‌های بورس در شهریور ماه را اعلام کرد که بر اساس آن، شاخص بورس کشور از ابتدای شهریور ماه سال ۱۳۹۲ تا روزهای پایانی این ماه، روندی پرنوسان را تجربه کرد. بر اساس این گزارش دولت، این شاخص در تاریخ ۳۱ شهریور ماه سال ۹۲ نسبت به اول شهریور ماه سال ۹۲ به میزان ۲۱۵۴ واحد (۶۱/۳ درصد) افزایش پیدا کرد اما احتمال حمله آمریکا به سوریه شاخص بازار بورس کشور را با روند منفی مواجه کرد تا این‌که با توافق آمریکا و روسیه در مورد سوریه و همچنین استقبال سوریه از پیشنهاد قرار گرفتن سلاح‌های شیمیایی این کشور تحت نظارت بین‌المللی، سخنان ریاست جمهوری قبل از سفر به نیویورک و مصاحبه با شبکه NBC در مورد مواضع هسته‌ای ایران و عزم جدی برای حل مشکلات هسته‌ای، باعث افزایش شاخص‌های قیمت در بازار بورس کشور شد.

افت قابل توجه قیمت دلار و سکه در بازار در اواخر شهریور ماه، سهام شرکت‌های پتروشیمی را با صف فروش مواجه ساخته و روند صعود شاخص بورس را با وقفه روبه‌رو کرد اما مصاحبه رئیس کل بانک مرکزی در مورد قیمت کف دلار در بازار، منجر به افزایش قیمت دلار و همچنین بازگشت رونق به سهام شرکت‌های پتروشیمی و ادامه روند صعودی بازار بورس شد. در شهریور ماه امسال معادل ۱۱ میلیارد سهم به ارزش ۱/۶ هزار میلیارد تومان در بورس کشور معامله شد. حجم و ارزش معاملات در این دوره نسبت به مرداد ماه امسال، به ترتیب به میزان ۲۵ و ۱۴‌درصد کاهش را نشان می‌دهد. همچنین طبق گزارش معاون اقتصادی وزارت اقتصاد میانگین قیمت فروش دلار آمریکا نسبت به ماه قبل کاهشی ۲/۰‌درصدی داشته است.

به گزارش ایسنا، معاون اقتصادی وزارت امور اقتصادی در گزارش ماهانه خود به نرخ ارز در بازارهای داخلی نیز پرداخته و اشاره کرده است: میانگین قیمت فروش دلار آمریکا و یورو در بازار تهران در شهریور ماه سال ۱۳۹۲ به ۳۱۶۹ و ۴۲۳۸ تومان رسید که نسبت به مردادماه به ترتیب تغییراتی معادل منفی ۲/۰‌درصد و مثبت ۳/۰‌درصد را نشان می‌دهد. این گزارش درباره میانگین قیمت فروش دلار در بازار تهران نیز آورده است: در شهریور ماه امسال قیمت فروش دلار آمریکا در بازار تهران با ۲/۵‌درصد کاهش از ۳۱ هزار و ۲۰۰‌ریال در اول شهریور ماه به ۲۹ هزار و ۵۰۰ ریال در پایان این ماه رسید. قیمت یورو در بازار تهران نیز طی این دوره از ۴۱۸۰ تومان در روز نخست به ۴۰۶۰ تومان در روز پایانی ماه رسید و ۸/۲‌درصد کاهش یافت.

در همین حال، اعتماد سخنان رئیس کل سابق بانک مرکزی را دستمایه مطلبی با عنوان «کاهش نرخ تورم به ۱۵ درصد با اصلاح نرخ سود بانکی» کرده و نوشته: رئیس کل اسبق بانک مرکزی معتقد است سیکل معیوب تورم در کشور را می‌توان با اصلاح نرخ سود بانکی تغییر داد، سرمایه‌ها را از سکه و ارز خارج کرد و ظرف دو سال تورم را به ۱۵ درصد کاهش داد، اقدامی که تجربه موفق آن پس از جنگ هم وجود دارد.

محمدحسین عادلی در تشریح اوضاع کنونی بازار ارز گفت: یکی از مهم‌ترین متغیرهایی که بر نرخ ارز تأثیر می‌گذارد، میزان بالای نقدینگی است. این نقدینگی که در خلال سال‌های اخیر انباشته شده و اکنون به حدود ۵۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده است، به نحوی نرخ ارز را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به گفته وی، متغیر دوم درآمدهای ارزی است. این درآمد‌ها به علت کاهش درآمدهای نفتی طی دو سال اخیر کاهش یافته‌اند و به همین خاطر قدرت بانک مرکزی در تامین نیازهای ارزی و دخالت در بازار تا حدود قابل توجهی کم شده است.

عادلی خاطرنشان کرد: در دسترس نبودن دارایی‌های ارزی کشور یکی دیگر از متغیرهایی است که قیمت ارز را تحت تأثیر قرار داده است. واقعیت این است که ایران از دارایی‌های خوبی در نقاط مختلف دنیا برخوردار است که متاسفانه به علل گوناگون از جمله تحریم‌ها، امکان دسترسی به آن‌ها فراهم نیست.

روایتی جدید از سخنرانی توفیقی درسال ۸۸

در حالی که از فرصت سرپرستی توفیقی در وزارت علوم، دو ماه گذشته و تنها یک ماه باقی مانده است، ابتکار در مطلبی با عنوان ‌یاد شده نوشته: عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی رأی اعتماد نمایندگان به وزیر پیشنهادی علوم و تحقیقات را در گروی استعلام از فرهاد رهبر رئیس دانشگاه تهران و زاهدی وزیر وقت علوم در سال ۸۸ خواند و گفت: باید ببینیم واقعا این سخنرانی به در خواست رئیس دانشگاه تهران و وزیر علوم صورت گرفته یا خیر؟

این نماینده که خواست نامش فاش نشود، رأی اعتماد فراکسیون‌های اصولگرای مجلس شورای اسلامی به توفیقی را در گروی استعلام از زاهدی وزیر وقت علوم و رئیس فعلی کمیسیون آموزش تحقیقات مجلس شورای اسلامی خواند و گفت: روایتی در خصوص اتفاقات روز سخنرانی توفیقی در سال ۸۸ در دانشگاه تهران وجود دارد، مبنی بر اینکه بر اساس تدبیر وزارت علوم مقرر می‌شود در راستای جمع کردن دانشجویان معترض در دانشگاه جلسه‌ای ترتیب داده شود که مجری و سخنران آن جلسه نیز مشخص می‌شوند. وی ادامه داد: اما جریان خاصی در دانشگاه مجری و سخنران اصلی برنامه را کنار می‌زند و مجری و سخنران دیگری را جایگزین می‌کند. بنابر این توفیقی سخنران مورد نظر وزارت علوم در آن جلسه نبوده است.

وی تأکید کرد: اگر این روایت ثابت شود، فاتحه رأی اعتماد به توفیقی در صحن علنی مجلس خوانده است. عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: اما در صورتی که ثابت شود، رئیس دانشگاه تهران و وزیر وقت علوم از توفیقی خواسته‌اند در جلسه مشترک با دانشجویان صحبت کند و حتی هماهنگ با معترض‌ها سخنرانی کند تا جو دانشگاه آرام شود، فراکسیون‌های اصولگرای مجلس به وزیر پیشنهادی رأی اعتماد می‌دهند. وی تأکید کرد: منتظریم زاهدی رئیس کمیسیون آموزش از سفر حج باز گردد تا در این خصوص سئوال کنیم.

خاتمی هفتاد ساله شد

در حالی که روزنامه اعتماد هفتاد ساله شدن خاتمی را بهانه‌ای برای تقدیر از وی توسط برخی فعالان سیاسی قرار داده، موضوع رفع ممنوع الخروجی وی را نیز بررسی کرده و نوشته است: هنوز فضای سیاسی کشور به شدت تحت تأثیر اعتراضات به نتیجه انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری بود و روزی نبود که تندرو‌های جناح راست علیه سران اصلاحات به خاطر حوادث انتخابات ریاست جمهوری ۸۸ خرده نگیرند و کارنامه آنان را آماج حملات تند و تیزشان قرار ندهند.

بیست و ششم فروردین ماه سه سال قبل بود که محمد خاتمی که به عنوان نماینده غیررسمی ایران عزم شرکت در اجلاس سالانه شورای تعامل در زمینه خلع سلاح هسته‌ای هیروشیما را کرده بود از سفر به ژاپن بازماند و به جای انتشار اخبار حضور وی در این اجلاس خبر ممنوع الخروجی او در صدر اخبار قرار گرفت. متن خبر چنین بود: «خاتمی ممنوع الخروج شده است». البته «ممنوع الخروج» بودن سیدمحمد خاتمی هیچگاه به صورت رسمی از سوی مقامات اعلام عمومی نشد.

حیدر مصلحی، وزیر اطلاعات آن روز‌ها و به دنبال لغو ناگهانی سفر خاتمی به ژاپن در مصاحبه‌ای تأکید کردکه آقای خاتمی ممنوع الخروج نشده است و ممنوع الخروجی اشخاص دست قوه قضاییه است. حتی در آن زمان، محمود علیزاده طباطبایی، وکیل خاتمی هم اعلام کرده بود: «تا جایی که اطلاع دارم، لغو سفر خاتمی به ژاپن به توصیه برخی نهاد‌ها بوده و هیچ حکم ممنوع الخروجی برای وی صادر نشده است.» وی معتقد بود که ممنوع الخروج کردن یک فرد نیازمند حکم قضایی است، در حالی که هیچ پرونده قضایی برای خاتمی تشکیل نشده و به هیچ شعبه بازپرسی نیز احضار نشده است.

در مقابل اما هواداران تندروی محمود احمدی‌نژاد در مصاحبه‌هایشان با آژانس‌های خبری از ممنوع الخروج شدن خاتمی به دلیل شکایت مجلس خبر می‌دادند، همچنان که حمید رسایی نماینده تهران در مجلس هشتم در مصاحبه‌ای با خبرگزاری فارس مدعی شد که بر اساس اطلاعات دقیق، برخی چهره‌های سیاسی از جمله سیدمحمد خاتمی پس از شکایت بیش از ۱۵۰ نماینده مجلس از آن‌ها ممنوع الخروج شده‌اند.

در پی تعبیر‌ها و توصیف‌های اینچنینی از ممنوع الخروجی خاتمی بود که دیگر درباره سرنوشت ممنوع الخروج شدن او پیگیری نشد. تا اینکه دو روز پیش مصاحبه اخیر لاریجانی با لوموند وسیله‌ای شد برای رفع ممنوع الخروجی سه ساله وی از کشور. به این ترتیب خاتمی که به دلیل اقداماتش در زمینه گفت‌و‌گوی تمدن‌ها از جمله شخصیت‌های شناخته شده در سطح بین‌المللی است، دوباره به عرصه دیپلماسی باز خواهد گشت تا با دیدار‌هایش به عنوان مبدع گفت‌و‌گوی تمدن‌ها بازهم برای خروج هرچه بیشتر ایران از انزوا قدم بر دارد.

نرمش قهرمانانه تاکتیکی از جنس وضعیت آخر

دو روز مانده به مذاکرات هسته‌ای در ژنو، مهدی فضائلی در روزنامه رسالت هشدار داده ‌که ممکن است فرایند دیپلماسی در موضوع هسته‌ای پایان پذیرد. وی در آغاز مطلبی مفصل در این باره نوشته است: اگر تاکتیک نرمش قهرمانانه، ایران را به حقوق اصلی‌اش برساند، ممکن است در حوزه‌های دیگر نیز امتحان شود و الا نه تنها تعمیم پیدا نمی‌کند بلکه ممکن است موضوع هسته‌ای را نیز به پایان فرایند دیپلماسی نزدیک ‌کند!

 «تعامل سازنده با جهان» از جمله مهم‌ترین رویکردهای دولت دکتر حسن روحانی است که از‌‌ همان دوران تبلیغات انتخاباتی نیز مورد توجه او بود. مهم‌ترین، حساس‌ترین و پیچیده‌ترین بخش این تعامل به آمریکا مربوط می‌شود؛ موضوعی که مقدمات آن به مناسبت اجلاس سالانه سازمان ملل متحد در نیویورک فراهم شد و با سخنرانی مهم رهبر معظم انقلاب در جمع فرماندهان سپاه و به‌کارگیری اصطلاح «نرمش قهرمانانه» ابعاد گسترده‌تری یافت و معلوم شد تصمیم‌گیری برای رویکرد جدید در این موضوع در عالیترین سطوح نظام انجام شده است.

دولتمردان آمریکایی که پیش از این دریافته بودند هر تغییری در نوع مواجهه جمهوری اسلامی ایران با آن‌ها بدون نظر و تأیید رهبر معظم انقلاب ممکن نیست با شنیدن واژه «نرمش قهرمانانه» مطمئن شدند، چراغ تغییر تاکتیک ایران سبز شده است.

وی با پاسخ دادن به پرسش‌هایی در مورد نرمش قهرمانانه در انت‌ها نوشته است: سومین پرسش، به دستاورد‌ها و سرانجام تاکتیک «نرمش قهرمانانه» بر می‌گردد که سرانجام آن از دو حال خارج نیست: یا رویکرد جدید یا با حفظ حقوق ملت ایران به حل مناقشه هسته‌ای و عادی شدن موضوع ایران و لغو تحریم‌های غیرقانونی و ضدبشری می‌انجامد که این‌‌ همان خواست جمهوری اسلامی است و ایران چیزی بیشتر از آن نمی‌خواهد.

یا این رویکرد به نتیجه جدیدی منجر نمی‌شود که اتمام حجت دوباره‌ای صورت گرفته و روشن می‌شود بدبینی ما به غرب واقع‌بینی است و برای سالیان طولانی، رویکرد مقاومتی بدون تعارض جدی دوباره در دستور کار قرار می‌گیرد. وضعیت دوم به اجماع علیه غرب کمک می‌کند و یکبار دیگر اتکاء به خود و عدم امید به دیگران را تقویت خواهد کرد و مکر دشمن را به خودش برمی‌گرداند.

در همین حال، روزنامه ابتکار هم «سه گام پیشنهادی ایران برای توافق در ژنو» را مورد اشاره قرار داده و نوشته است: ایران در دور جدید مذاکرات هسته‌‌ای در ژنو پیشنهادی سه مرحله‌ای و متفاوت از پیشنهادهای قبلی را روی میز می‌گذارد به گونه‌ای که امکان رد آن از سوی ۱+۵ وجود نداشته باشد. با این حال گزارش‌ها حاکی از آن است که با وجود نگاه خوش‌بینانه ایران به پذیرش پیشنهاد تهران تغییر قابل توجهی در مواضع ۱+۵ مشاهده نمی‌شود و طرف‌های اروپایی و امریکایی همچنان به بسته پیشنهادی‌ آلماتی اصرار می‌کنند.

فردا تیم دیپلماتیک ایران برای حضور در مذاکرات روز سه شنبه با پیشنهادی چند مرحله‌ای و جدید راهی ژنو می‌شود. در بسته جدید ایران مرحله اول و آخر یک جا دیده شده است. به این معنا که ۱+۵ باید در مرحله اول این مسأله که در مرحله آخر مذاکرات و توافق احتمالی، «حق غنی‌سازی ایران به رسمیت شناخته شود» ‌را متعهد شود. بنابراین در مرحله اول هدف از مذاکرات و چشم انداز آن ارایه شده است. در مراحل بعدی این پیشنهاد گام‌های متقابل معرفی شده‌اند. درعین حال مقامات ایرانی بر این نظرند که بدون توافق بر روی مرحله اول پیشنهاد مذکور امکان ادامه مذاکرات بسیار سخت و احتمالا غیرممکن خواهد بود. یکی از نکات قابل توجه و متفاوت پیشنهاد جدید ایران که قرار است در ژنو و به طور مکتوب ارایه شود این است که» به رسمیت شناختن حق غنی‌سازی در خاک ایران» هدف و به نوعی نتیجه مذاکرات در نظر گرفته شده است، نه آغاز آن. اما این به معنای عبور ایران از خواست اساسی خود یعنی شناسایی (سیاسی) حق غنی‌سازی نیست.

این روزنامه در ادامه آورده است که دیپلمات‌ها در تهران معتقدند، چنانچه دو ‌بر روی مرحله اول این پیشنهاد به توافق برسند، در عمل فضای جدید و مثبتی در بحث هسته‌ای ایجاد خواهد شد که امید‌ها برای موفقیت در مذاکرات را افزایش می‌دهد.

در مذاکرات قبلی میان ایران و ۱+۵ (استانبول ۲، مسکو، بغداد، آلماتی ۱ و۲) دو طرف بر سر دو موضوع اساسی به توافق نرسیدند. مسأله اول به رسمیت شناختن حق غنی‌سازی ایران از سوی ۱+۵ بود و موضوع دیگر گام‌های متقابل و متوازن. ظاهرا تلاش‌های دیپلماتیک برای عبور از این دو مانع از سوی دو طرف به ویژه طرف ایرانی با ارایه پیشنهاد جدید درحال انجام است.

محمد‌جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان و رئیس هیأت ایرانی در مذاکره با ۱+۵ در ملاقات با همتایان خود در گروه کشورهای ۱+۵ در نیویورک بر این مسأله تأکید کرده است که‌ ایران با روحیه بازاری که از ایرانی‌ها سراغ دارند، وارد میدان مذاکرات نخواهد شد. «به عبارت دیگر ۱+۵ ژنو را با بازار بزرگ فروش فرش دستباف ایرانی اشتباه نگیرند و به دنبال چانه‌زنی نباشند. ایران برای بازی برد برد به ژنو می‌آید، اما این به معنای امتیاز دادن نیست. ایران آماده است تا نگرانی‌های جدی و فوری ۱+۵ درباره برنامه صلح‌آمیز هسته‌ایش که پایه ‌‌منطقی و فنی دارد، برطرف سازد و به‌‌ همان میزان انتظار دارد آن‌ها نیز با درخواست‌های فوری ایران از جمله اعتراف به حق قانونی و مسلم استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای و غنی‌سازی طبق ان پی تی و لغو تحریم‌های یک جانبه در مرحله اول مذاکرات، موافقت کنند.