روزانه دو نفر بر اثر مسمومیت با قرص برنج جان خود را از دست می دهند. مرگی خاموشی که آمار آن طی سال های اخیر روندی افزایشی داشته است. اغلب قربانیان قصد خودکشی نداشته اند اما پا در مسیری یک طرفه گذاشته اند که هیچ راه بازگشتی در آن نیست.عطاری ها هم به راحتی این قرص ممنوع را می فروشند و نظارت و برخورد با آنها تعطیل است.
به گزارش مهر، قرص برنج که به نام فسفید آلومینیوم نیز شناخته می شود قرصی است که یک عدد آن قادر است هزاران شته را از بین ببرد. این قرص از خود گاز فسفید تولید می کند و از آن برای جلوگیری از آفت زدگی برنج در انبار استفاده می شود. مسمومیت با این قرص هم از راه استنشاق، هم از راه تماس پوستی و هم به صورت خوراکی اتفاق می‌افتد. مصرف خوراکی آن باعث تهوع، درد معده ، استفراغ، اسهال، تنگی نفس، احساس سرما، عطش ، سر درد، تشنج و کما می شود. اگر در فضاي مناسبي حدود5 -3 ppm فسفين آزاد شود قابل استشمام خواهد بود كه بويي بسيار نامطبوع همچون ماهي گنديده دارد. اگر ميزان گاز متصاعد شده به حدود 50 تا 100 ppm برسد استشمام آن هم خطرآفرين مي‌شود.
وقتي انسان اين قرص را مي‌خورد در محيط معده كه رطوبت و اسيد معده وجود دارد، قرص به سرعت تصعيد شده و گاز فسفين آزاد مي‌كند كه از طريق سلولها جذب مي‌شود و به سلول‌هاي قلبي، ريوي و انتهاي عروق سرخرگي( سرخرگ‌هاي ريز) آسيب وارد مي‌كند و به سرعت انسان را دچار اختلالات كبدي، كليوي، تنفسي، شوك، نارسايي قلبي و افت شديد فشار و كما مي‌كند.
افزایش 6 درصدی قربانیانبر اساس آمار پزشکی قانونی در چهار ماهه نخست امسال 239 نفر بر اثر مسموميت قرص برنج در كشور جان خود را از دست دادند. اين رقم در مقايسه با مدت مشابه سال قبل كه تعداد متوفيات قرص برنج 224 نفر بود، 6.7 درصد افزايش يافته است.
از كل متوفيات قرص برنج در چهار ماهه امسال 140 نفر مرد و 99 زن بودند اين در حالي است كه تعداد مردان فوت شده بر اثر مسموميت قرص برنج در مدت مشابه سال قبل 129 نفر و تعداد زنان 95 نفر بوده است.
بر اساس اين گزارش در چهار ماهه ابتدايي سال جاري بيشترين تلفات ناشي از مسموميت با قرص برنج به ترتيب با 99 نفر در استان تهران، 33 نفر در استان مازندران، 29 نفر در استان گيلان و 13 نفر در استان لرستان گزارش شده است.
در این گزارش آمده است، در اين مدت مرگ ناشي از مسمويت در بسياري از استان‌ها كمتر از 10 نفر و در هشت استان صفر گزارش شده است.
مرگ هزار و 909 نفر در پنج سالطی سال های 1387 تا 1390 در ایران هزار و 311 نفر به علت مسمومیت با قرص برنج کشته شدند که از این تعداد 696 نفر مرد و 615 نفر زن بودند. حال با احتساب آمار سال 91 تعداد قربانیان این قرص طی پنج سال گذشته به هزار و 909 نفر قربانی این قرص شده اند.
مسمومیت با این قرص بیشتر در رده سنی 40-20 سال بوده و بیشتر آنها به قصد خودکشی بوده است. آمار چهار سال اخیر (1387 تا 1390) نشان می دهد مرگ با قرص برنج رو به افزایش است. این رقم از 214 نفر (105 نفر زن/ 109 نفر مرد) در سال 1387 به 228 نفر (104 نفر زن/ 124 نفر مرد) در سال 1388 و در سال 1389 با رشدی 78.1 درصدی به 406 نفر (202 نفر زن/ 204 نفر مرد) رسید، تا اینکه باز در سال 1390 این رشد با شیب 14 درصد همچنان ادامه یافت تا این قرص بلای جان 463 نفر (204 نفر زن/ 259 نفر مرد) نفر شود.
مرگ در کمتر از 24 ساعتدکتر غلامعلی جعفری- متخصص سم شناسی- در این باره به مهر گفت: سم قرص برنج سمی است که بر روی سلولها تاثیر بدی می گذارد و تنفس سلولی را از بین می برد و باعث آسیب جدی به اعضا و ارگانهای دیگر بدن مثل کلیه ها و قلب می شود. مرگ با قرص برنج مرگ بسیار دردناکی است و فرد عطش زیادی به آب دارد. در این مرگ فرد تا زمانی که زنده است هوشیار و بیدار بوده و سوزش بدی در بدن خود احساس می کند. بر اساس علامت های بالینی فرد دچار خستگی و کمبود اکسیژن می شود. بطوریکه بدنش رو به کبودی رفته و دچار خفگی سلولی خواهد شد. این روند روندی غیر قابل برگشت است و مسمومیت با قرص برنج برابر با مرگ است.
وی در مورد زمان مسمومیت و مرگ بر اثر مصرف این قرص گفت: معمولا افراد زیر 24 ساعت فوت می کنند که زمان مرگ بستگی به ایرانی یا خارجی بودن قرص، تاریخ مصرف، میزان مقاومت فرد و تعداد آن دارد.
این متخصص ادامه داد: متاسفانه برخی عطاری ها به راحتی این قرص را در اختیار مشتریان خود قرار می دهند. در یکی از موارد نادر زنی پس از مسمویت با قرص برنج زنده ماند. او بعد از بازگشت به زندگی اظهار داشت: برای گرفتن قرص برنج به عطاری رفتم که او پس از مشاهده اصرارهایم چند قرص به من داد. یکی دیگر از بیماران می گفت به عطاری رفته و ادعا کردم برای خودکشی قرص برنج می خواهم که او محل دیگری را به من معرفی کرد و گفت در آنجا قرص های برنج قویتری می توانم پیدا کنم تا راحت تر بمیرم.
می خواهم زنده بمانم
اغلب قربانیان قرص برنج افرادی هستند که از مرگ آور بودن این قرص خبری نداشتند و تنها برای تهدید اعضای خانواده اقدام به خوردن این قرص کرده اند. این افراد پس از انتقال به بیمارستان از پزشکان می خواهند که آنها را نجات دهند اما پا در مسیری گذاشته اند که هیچ راه بازگشتی در آن نیست.
کافیست سری به بیمارستان لقمان بزنید و با بیمارانی رو به رو می شوید که التماس می کنند پزشکان نجاتشان دهند.یکی از قربانیان زن 35 ساله ای به نام لیلا بود که در بیمارستانی در شرق تهران جان خود را از دست داد. پزشکان اورژانس پس از معاینات اولیه او ، متوجه مسمومیت زن جوان با قرص برنج شدند.
بلافاصله کد بیمار بد حال در بیمارستان اعلام شد. پزشک مسمومیت همراه کادر درمانی بخش مراقبت های ویژه بیمارستان خود را بالای سر زن جوان رساندند. همان معاینه اولیه کافی بود تا تیم پزشکی متوجه شوند شمارش معکوس برای مرگ زن جوان آغاز شده است.لیلا سریع به بخش مراقبت های ویزه بیمارستان منتقل شد. او باورش نمی شد که تا ساعتی دیگر میمیرد. حالش زیاد بد نبود فقط کمی معده اش می سوخت و احساس تشنگی می کرد. آب می خواست اما پزشک معالج خوردن آب را برای او ممنوع کرده بود. صدای شیون لیلا بخش آی سی یو را پر کرده بود . " من نمی خواهم بمیرم. یکی کمکم کند. دو سال قبل از شوهرم جدا شدم و او حضانت دو کودک خردسالم را بر عهده گرفت. در این مدت خیلی سختی کشیدیم. برای اینکه همسرم را راضی کنم تا حضانت بچه ها را به من بسپارد تصمیم به خودکشی نمایشی گرفتم. به همین خاطر از عطاری قرص برنج خریدم و فقط یک قرص خوردم. نمی دانستم یک قرص هم باعث مرگ می شود.دفتر زندگی لیلا سه ساعت بعد از خوردن قرص برای همیشه بسته شد.
شاهد مرگ تلخ یک خانواده بودمدکتر آذر فلاح رئيس بخش كودكان مركز مسمومين بیمارستان لقمان در این باره می گوید: خوشبختانه ميزان اين قرص در سال‌هاي اخير در كشور كمتر شده است. راه پيشگيري از مسموميت با قرص برنج را جمع‌آوري آن از بازار و نيز داروخانه‌ها است.
وي درخصوص كشنده بودن اين ماده گفت شاهد مرگ خانواده‌اي بوده است كه اين قرص را روي برنج خود گذاشته و همه با هم فوت كرده بودند! رئيس بخش كودكان مركز مسمومين لقمان، مسموميت با اين قرص را يكي از مسموميت‌هاي بسيار خطرناك عنوان كرد؛ به‌طوري كه هنگامي كه بيمار به پزشك مراجعه مي‌كند، كار چنداني نمي‌توان براي او انجام داد.
پلیس و وزارت بهداشت وارد عمل شوندقرص برنج همچنان در کشور قربانی می گیرد و هر سال آمار قربانیان افزایش پیدا می کند. عطاری ها در حالی که فروش این قرص ممنوع است ، به راحتی اقدام به فروش آن می کنند و این قرص مرگبار در دسترس است.
به نظر می رسد در این زمینه مسوولان وزارت و بهداشت و نیروی انتظامی باید اقدام جدی انجام دهند و برخورد با متخلفان را جدی تر دنبال کنند.
جمع آوری قرص های برنج و در دسترس نبودن این قرص می تواند، نقش مهمی در کاهش آمار قربانیان داشته باشد.
