اسوشیتد پرس در گزارشی از دبی به قلم «جان گمبرل JON GAMBRELL» نوشت: جدیدترین آمارها نشان می دهد شمار جان باختگان حادثه ازدحام جمعیت در مراسم حج در عربستان سعودی دست کم 1399نفر است. این آمار 630 نفر بیشتر از ارقام رسمی منتشر شده توسط مقامات عربستان سعودی است.
آمار مربوط به جان باختگان این حادثه در حالی اعلام شده است که عربستان سعودی با تهدیدهای مختلفی از جمله گروه (تکفیری صهیونیستی) داعش، جنگ در یمن علیه شیعیان و کاهش بهای نفت در بازارهای جهانی روبرو است که منابع مادی این کشور را تضعیف کرده است.
حادثه منا وخیمترین حادثه مرگبار در برگزاری مراسم حج طی ربع قرن گذشته بوده است. هر گونه فاجعه در جریان برگزاری مراسم حج به معنای آسیب رسیدن به وجهه عربستان سعودی به عنوان اداره کننده مقدس ترین اماکن اسلامی است. عربستان سعودی در جریان برگزاری مراسم حج امسال، شاهد دو فاجعه بود. نخستین فاجعه در تاریخ یازدهم سپتامبر و بر اثر سقوط یک جرثقیل در مسجد الحرام در مکه رخ داد. در جریان این حادثه 111 نفر جان باختند.
مقامات عربستان سعودی در اعلام آمارهای جدید قربانیان این حادثه تردید از خود نشان داده اند، در حالی که صدها تن از حجاج هنوز ناپدید هستند و از وضعیت آنها اطلاعی در دست نیست.
«بروس ریدل Bruce Riedel » یک افسر پیشین سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) که اکنون ریاست بخش طرح های اطلاعاتی «موسسه بروکینگز Brookings Institution » را در واشنگتن به عهده دارد در یادداشتی که طی هفته کنونی در یکی از وبلاگ های این اندیشکده منتشر شد نوشت: «بی اعتبار شدن نحوه اداره امور حج در عربستان سعودی باعث آسیب دیدن و تضعیف
وجهه و مشروعیت این کشور در جهان اسلام می شود.»
آمارهای «اسوشیتد پرس» درباره شمار جان باختگان این حادثه، بر اساس آمارهای اعلام شده توسط 18 کشور از مجموع بیش از 100 کشوری است که حجاج آنها در مراسم حج امسال حضور داشتند. ایران اعلام کرده است شمار حجاج جان باخته این کشور در این حادثه 465 نفر است. مقامات مصر نیز آمار 148 نفر و مقامات اندونزی هم آمار 120 نفر را اعلام کرده اند.
دیگر آمارهای اعلام شده توسط کشورهای شرکت کننده در مراسم حج امسال از قرار زیر است: نیجریه 99 نفر، پاکستان 89 نفر، هند 81 نفر، مالی 70 نفر، بنگلادش 63 نفر، سنگال 54 نفر، بنین 51 نفر، کامرون 42 نفر، اتیوپی 31 نفر، مغرب 27 نفر، الجزایر 25 نفر، غنا 12 نفر، چاد 11 نفر، کنیا هشت نفر و ترکیه سه نفر.
مقامات عربستان سعودی اعلام کرده اند ارقام رسمی جان باختگان در این حادثه 769 نفر و شمار زخمیان نیز 934 نفر است و این آمار از دقت برخوردار است. این در حالی است که تحقیقات درباره علت وقوع این حادثه اسف بار همچنان ادامه دارد و مقامات عربستان سعودی از تاریخ 26 سپتامبر تا کنون، آمارهای مربوط به قربانیان را به روز رسانی نکرده اند. این حادثه در تاریخ 24 سپتامبر رخ داد.
بر اساس اعلام مقامات عربستان سعودی، این حادثه زمانی رخ داد که دو موج از زائران در یک مسیر باریک با یکدیگر برخورد کردند و این موضوع باعث شد صدها تن از مردم بر اثر خفگی یا ماندن زیر دست و پا کشته شوند.
ایران به عنوان یک کشور قدرتمند شیعه و مهمترین رقیب عربستان سعودی سنی در خاورمیانه، «سوء مدیریت» مقامات عربستان را در وقوع این حادثه مقصر دانسته و ریاض را به مخفی نگاه داشتن ابعاد آن متهم کرده است. مقامات ایران اعلام کرده اند شمار واقعی جان باختگان این حادثه بیش از 4700 نفر است، اما هیچ مدرکی ارائه نکرده اند.
ایران خواستار تشکیل یک نهاد مستقل برای مدیریت مراسم حج شده است. این در حالی است که آل سعود احتمالا هرگز نقش خود را در مدیریت اماکن مقدس اسلامی کنار نخواهد گذاشت. اداره اماکن مقدس اسلامی در کنار ثروت نفتی عربستان سعودی به این کشور نفوذی عمده در جهان اسلام داده است.
این جنجال ها در حالی رخ داده است که عربستان سعودی رهبری یک ائتلاف را در حمله به انصارالله یمن در پیش گرفته است. انصارالله مورد حمایت ایران قرار دارد.
به علاوه، عربستان سعودی از حملات مسلحانه و بمب گذاری های یک گروه وابسته به داعش رنج می برد. گروه داعش نیز همانند گروه القاعده، با سلطه خاندان سلطنتی آل سعود بر اماکن مقدس اسلامی مخالف است، به ویژه بدان علت که عربستان سعودی اکنون از اعضای یک ائتلاف آمریکایی است که مواضع این گروه را در حملات هوایی هدف قرار می دهد.
با توجه به آنکه صدها زائر مراسم حج امسال هنوز ناپدید هستند و سرنوشت آنها مشخص نیست، شمار نهایی قربانیان این حادثه را نمی توان به دقت اعلام کرد. البته جدیدترین آمارها، شمار جان باختگان حادثه امسال را به شمار مرگبارترین حادثه تاریخ حج در سال 1990 نزدیک می کند. در آن سال، ازدحام در مراسم حج 1426 قربانی گرفت.
اسناد و عکسهای اخیر منتشر شده توسط هند درباره فاجعه منا حاکی از وجود دست کم 2046 جان باخته در این حادثه است. این در حالی است که مقامات کنسولی هند اعلام کرده اند از برخی از این اجساد، چند بار عکس برداری شده است.
«لقمان حکیم سیف الدین» وزیر امور مذهبی اندونزی روز پنجشنبه در این باره گفت دیپلمات های این کشور تا کنون بیش از دو هزار عکس مربوط به جان باختگان این حادثه را مشاهده کرده اند. وی به جزئیات بیشتری درباره این موضوع اشاره نکرد.
«فواز جرجیس Fawaz Gerges» از کارشناسان امور خاور میانه در «مدرسه اقتصاد لندن London School of Economics» در این باره گفت اختلال در فرآیندهای بروکراتیک ممکن است تا حدی باعث به وجود آمدن اختلافات در شمار جان باختگان این حادثه باشد، زیرا جان باختگان و زخمی های این حادثه به یک مکان متمرکز برده نشدند.
وی افزود: «البته ملاحظات سیاسی نیز یک عامل در این جریان است و اینکه «این موضوع، خبر بدی است و همه می خواهند خبرهای بد را پنهان کنند. پادشاهی سعودی باید در این خصوص اقدام و شمار جان باختگان را اعلام کند. شفافیت، قدرتمند ترین اقدامی است که آنها می توانند انجام دهند. این رویکرد به معنای عصبیت و حساسیت سیاسی است که مقامات عربستان سعودی آن را احساس می کنند.»
