گربه سان بزرگ جثه‌ای که برای احیای ببر مازندران به کشورمان آمده بود، پس از 5 سال زندگی در شرایطی اسفبار امروز به یکی از موضوعات داغ زیست محیط تبدیل شده، زیرا در برزخی خاتمه ناپذیر میان زورآزمایی سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان دامپزشکی گرفتار آمده است.
به گزارش «تابناک»، به دنبال تجمع هفته گذشته فعالان حیات وحش برای تعیین تکلیف «ببر سیبری» در برابر سازمان حفاظت محیط زیست، فرهاد دبیری، معاونت محیط طبیعی این سازمان، طی نامه‌ای از ریاست سازمان دامپزشکی درخواست کرد با خون گیری از این ببر در مکان فعلی (واقع در مجموعه ارم) موافقت نمایند تا بر اساس نتیجه حاصله، برای سرنوشت این حیوان تصمیم گیری شود.
به این بهانه خبرنگار «تابناک» به سراغ داریوش جهان پیما، مدیرکل دفتر بهداشت و مدیریت بیماری‌های دامی سازمان دامپزشکی کشور رفت که به نمایندگی از سوی ریاست سازمان دامپزشکی، مسئولیت تصمیم گیری برای پرونده این حیوان کم نظیر و پاسخگویی به سوالات بر عهده وی قرار گرفته است.
مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
رویکرد سازمان دامپزشکی نسبت به تجمع هفته گذشته معترضین به قرنطینه 5 ساله ببر سیبری که با شعار "پایان این اسارت، دامپزشکی حمایت" و با پلاکاردهایی با جملات "مسئولین محترم سازمان دامپزشکی، لطفا با خونگیری از ببر سیبری در مکان فعلی موافقت فرمایید؛ شاید این گره به دست شما باز شود." خواستار همکاری سازمان دامپزشکی با حل این مشکل 5 ساله شدند چه خواهد بود؟ آیا سازمان دامپزشکی با این فعالان زیست محیطی دست دوستی خواهد داد؟
سازمان دامپزشکی همواره از فعالیت NGOها استقبال و آنها را حمایت می‌کند. در زمینه ببر سیبری، سازمان دامپزشکی طی یک سال گذشته با حذف گزینه معدوم سازی ببر سیبری ـ که پیش از این، تنها گزینه پیشنهادی وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی بود ـ همراهی خود را با فعالان حیات وحش و علاقه مندان پیگیر سرنوشت این ببر به وضوح به نمایش گذاشته است.
ما پیشنهادی معقول و قابل اجرا، جایگزین گزینه معدوم سازی کردیم و به سازمان محیط زیست ارائه دادیم: پیشنهاد انتقال ببر به مکانی با شرایط نگهداری استاندارد، بدون بازدید عمومی و دور از مناطق مسکونی جهت انجام آزمایش مشمشه تا در صورتی که نتیجه مثبت باشد، حیوان تا پایان عمر در این مکان به زندگی ادامه دهد و در صورتی‌که نتیجه منفی باشد، سازمان حفاظت محیط زیست طبق صلاح‌دید خود، حیوان را به باغ وحش و یا مرکز نگهداری مجاز دیگری انتقال دهد؛ پیشنهادی که با استقبال سازمان حفاظت محیط زیست روبه رو شد.
سازمان حفاظت محیط زیست سه گزینه برای نگهداری از ببر سیبری پیشنهاد داد که دو مورد آن پس از بازدید مورد تأیید سازمان دامپزشکی و وزارت بهداشت قرار گرفت و طی صورت‌جلسه امضا شده میان سازمان محیط زیست، سازمان دامپزشکی و وزارت بهداشت، جایگاه احداث شده برای ببر در منطقه حفاظت شده سمسکنده ساری بعنوان جایگاه مورد توافق انتخاب و مقرر شد حیوان تا پایان شهریور ماه سال جاری به این جایگاه منتقل شود.
امروز نوبت سازمان محیط زیست است که همراهی خود را با فعالان حیات وحش به نمایش بگذارد و از طرفی پایبندی خود را نسبت به صورت‌جلسه امضا شده اثبات کند.
پاسخ شما به نامه دکتر فرهاد دبیری، معاونت محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست مبنی در درخواست موافقت با خون گیری از ببر سیبری در مکان فعلی چه خواهد بود؟
سازمان دامپزشکی بنا بر مسئولیت خود موظف است با در نظر گرفتن اهمیت بهداشت عمومی جامعه، آزمایش های مربوط به بیماری مشمشه را در شرایط استاندارد انجام دهد تا نتیجه قابل استناد باشد. ضمناً نمونه گيري فقط محدود به خون‌گيري نيست و مكان فعلي که یک قرنطینه موقت به حساب می‌آید، بسياري از عوامل مورد نیاز براي ايجاد شرايط استاندارد نگهداري و انجام آزمايشات لازم را ندارد.
با توجه اینکه به گفته مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست و اساتید دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، به دنبال خونگیری و ارسال نمونه خون به کشورهایی چون آلمان، ابتلا یا عدم ابتلای حیوان به بیماری مشمشه به راحتی قابل تشخیص است، دلیل مخالفت 5 ساله سازمان دامپزشکی با خونگیری از ببر سیبری در مکان فعلی چیست؟ اینکه برای تشخیص یک بیماری چه آزمایشاتی و در چه شرایطی مورد نیاز است، قطعا در حیطه اختیارات و وظایف و تخصص سازمان دامپزشکی و وزارت بهداشت است، نه افراد متفرقه. تأكيد مي‌كنم براي انجام آزمايشات، بايد شرايطي مهيا كرد كه نتايج قابل استناد براي اخذ تصميم باشد تا در صورتي كه مقرر شد، در حیوان در مجاورت انسانها قرار گیرد هيچ‌گونه شبهه‌اي وجود نداشته باشد.
در سال 89 به دنبال ابتلای ببر نر سیبری به مشمشه از 10 شیر آفریقایی و 2 ببر سیبری باغ وحش که مشکوک به تغذیه از گوشت الاغ آلوده به مشمشه بودند، خونگیری و به کشور آلمان ارسال شد، اما از آنجا که روی تمامی نمونه خون‌ها به اشتباه "ببر" نوشته شده بود، نتایج مثبت و منفی قابل تفکیک نبودند. یعنی آنچه از آلمان به ایران رسید، نتایج آزمایش مشمشه روی 12 ببر سیبری بود! در حالی که در آن زمان تنها دو ببر سیبری در باغ وحش بود و الباقی نمونه ها متعلق به شیر آفریقایی بودند. لذا به دلیل قابل تفکیک نبودن نتایج مثبت و منفی، به نوعی برای پاک کردن صورت مسأله، به دستور سازمان دامپزشکی تمامی 10 شیر آفریقایی معدوم شدند؛ اما ببر سیبری ماده به دلیل ارزش ژنتیکی بالا برای آزمایش های بعدی و تعیین تکلیف به قرنطینه منتقل شد و این اتفاق به دلیل مخالفت شما رخ نداد. پرسش اینجاست که اگر این شرایط قرنطینه ارم برای خون گیری و تشخیص بیماری مشمشه استاندارد نیست، 10 شیر آفریقایی باغ وحش ارم بر اساس کدام خون گیری معدوم شدند؟ مگر نه اینکه خونگیری در همین مکان انجام شده بود؟در سال 89 آزمايش ها موازي در چند آزمايشگاه داخلي و خارجي و همزمان انجام و براي اطمينان از نتايج اعلام شده از آزمايشگاه هاي مختلف، روش هاي متفاوتي اتخاذ شده بود. با اين حال، امروز مي‌توان با در نظر گرفتن شرايط و امكانات موجود در كشور و سطح بين الملل نتايج نزديك به واقعيت را به دست آورد.
در ماه های گذشته، کارگروهی که برای تعیین تکلیف ببر سیبری تشکیل شده، با ارسال نامه ای به ریاست سازمان حفاظت محیط زیست خواستار پاسخی برای خلف وعده ایشان و عدم انتقال ببر سیبری به جایگاه سمسکنده شده بود، رئیس سازمان در پاسخ به آن، گفت: «برای ما بودن یک حیوان در قفس بسیار قابل تحمل تر از این است که ریسک ابتلا مجموعه ای از حیوانات و انسان ها را بپذیریم.» از نظر شما انتقال ببر سیبری به سمسکنده تا چه حد برای حیوانات و انسان های منطقه مخاطره آمیز خواهد بود؟با کمال احترام و تشکر از پیگیری ایشان، متولی امر بهداشت سازمان دامپزشکی و وزارت بهداشت کشور هستند. به عنوان نماینده سازمان دامپزشکی و با در نظر گرفتن اهمیت بهداشت عمومی اعلام می‌کنم، مخاطرات انتقال ببر سیبری برای بهداشت جامعه صفر است. در حالی که وجود این ببر در مرکز شهر تهران در صورت آلوده بودن، خطری جدی برای سلامت مردم و حیوانات باغ وحش به شمار می‌رود. اگر بتوانیم به مسئولان در زمینه تخصص و وظایفشان اعتماد کنیم و تشخیص و اظهار نظر درباره آنچه به آنها مربوط است را به خودشان بسپاریم مشکلات به راحتی قابل رسیدگی است.
و حرف آخر سازمان دامپزشکی؟
از مسئولان سازمان محیط زیست می‌خواهیم طبق صورت‌جلسه‌ای که سه ماه پیش امضا کرده‌اند، بر توافق خود با سازمان دامپزشکی و وزارت بهداشت پایبند باشند و ببر سیبری را با توجه به مناسب بودن شرایط فصلی در اسرع وقت برای انجام آزمایشات لازم به سمسکنده منتقل کنند.
