در ادوار اخیر انتخابات مجلس شورای اسلامی، کمتر لیستی در فضای سیاسی و رسانه‌ای منتشر میشود که بر آن شعاری نقش نبسته باشد.
به گزارش خبرآنلاین اين در حالي است که در نخستين ادوار انتخابات پارلماني کشور، چنين امري مرسوم نبود. چه آنکه در انتخابات مجالس اول و دوم، به جاي شعار جملاتي از امام(ره) در باب انتخابات، روي پوسترهاي تبليغاتي معرفي نامزدهاي احزاب و تشکل هاي سياسي، منتشر مي‌شد. جملاتي مثل «سعي کنيد نمايندگاني مثل مرحوم مدرس را انتخاب کنيد» که هم در ليست حزب جمهوري اسلامي در انتخابات مجلس اول، ديده مي‌شد و هم در ليست جامعه روحانيت مبارز در همان دوره.
بعد از رحلت بنيانگذار انقلاب؛ علاوه بر جملاتي از ايشان، جملاتي از رهبري، همچون اينکه «مردم بايد کانديداهايي را برگزينند که به کانون هاي قدرت و ثروت متصل نباشند» در ليست‌هاي انتخاباتي نقش مي‌بست.
نخستين بار در انتخابات مجلس سوم بود که شعارهاي انتخاباتي روي ليست‌ها ظاهر شد. پس از انشعاب مجمع روحانیون مبارز تهران از جامعه روحانيت مبارز، ليست آنان که در آن سال‌ها «پيروان خط امام» ناميده ميشدند با شعار «اسلام پابرهنگان» منتشر شد. انتخاب شعار «اسلام پابرهنگان» در واقع تعريضي بود به سلسله سخنراني هاي امام خميني(ره) قبل از انتخابات دوره سوم که مسئله اسلام آمریکایی و اسلام ناب محمدی را مطرح و شاخصه‌هایی اسلام ناب محمدي را «اسلام محرومین»، «اسلام پابرهنگان»، «اسلام مظلومین» و... عنوان کرده و شاخصه‌های اسلام آمریکایی را هم «اسلام مرفهین بی‌درد» و کسانی که از جبهه و جهاد فراري هستند، برشمردند. منشعبين از جامعه روحانيت با شعارهاي عدالت خواهانه، مساوات جويانه و دفاع از محرومين و مستضعفان به عرصه آمده بودند. آنها حتي اين جمله از امام (ره) را روي ليست خود منتشر کرده بودند که «تميز بين کساني که در تفکر خود خدمت به اسلام و محرومان را اصل قرار داده‌اند با ديگران کار مشکلي نيست». طيف مقابل هم خود را حاميان امام ميدانست، اما از شعار مشخصي در ليست انتخاباتي خود بهره نبرده بود.
اطلاعت از رهبري، حمايت از هاشمي
رقابت‌هاي انتخاباتي در آستانه برگزاري انتخابات مجلس چهارم اما عرصه رقابت بر سر نوع حمايت از دولت بود. «خط امام(ره)، ولایت فقیه، قانون اساسی و حل مشکلات اقتصادی در جهت حمایت از محرومان و مستضعفان» شعار انتخاباتي مجمع روحانيون مبارز در اين دور از انتخابات بود که به دولت هاشمي رفسنجاني انتقاداتي داشتند. اما پیرو سخنان رهبری، احزاب جناح راست در بیانیه های خود به دفاع و حمایت از دولت پرداخته و نهایتا نیز شعار «پیروی از خط امام، اطاعت از رهبری، حمایت از هاشمی» را برگزیدند. از جمله آنکه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در بیانیه ای آورده بود: انتخاب نمایندگان دلسوز و شایسته و حامی دولت خدمتگزار و احتزار از کسانی که خواسته یا ناخواسته نتوانستند از آرمان های انقلاب دفاع کنند، ترسیم کننده آینده ای مطمن و درخشان است. جمعیت موتلفه اسلامی نیز بر انتخاب نمایندگانی ولایت پذیر و در خط پیروی از امام و اطلاعت از رهبری و حمایت از هاشمی تاکید کرده بود. «پیروی از ولایت فقیه»، «اطاعت از رهبر معظم انقلاب» و «حمایت از دولت هاشمی رفسنجانی» محوری‌ترین شعار جناح راست در این دوره از انتخابات مجلس بود که هدف از آن نقد جریان مقابل و وارد آوردن این اتهام به طیف چپ بود که در هیچ یک از موارد یاد شده، نتوانسته‌اند کارنامه موفقی از خود ارائه دهند.
از «عزت اسلامي» کارگزاران تا «عدالت اجتماعي» جامعه روحانيت
انتقاد يا حمايت از دولت دوم هاشمي رفسنجاني بار ديگر مرزهاي انتخاباتي در آستانه رقابت‌هاي مجلس پنجم را رقم زد. فقط اين بار جنس حاميان و منتقدان به نسبت انتخابات پيشين تغييراتي کرده بود. حزب کارگزاران سازندگي که با شعار «عزت اسلامی، تداوم سازندگی، آبادانی ایران» اعلام موجوديت کرده بود؛ شعار «عزت اسلامي، تداوم سازندگي، آياداني ايران» را در فهرست انتخاباتي خود منتشر کرده بود.
جامعه روحانيت مبارز بار ديگر با شعار «پيروي از خط امام- اطاعت از رهبري- حمايت از هاشمي» و «عدالت اجتماعي و توسعه، مشارکت مردمي و نظارت» فهرست ارائه داد. جمعیت دفاع از ارزش های انقلاب اسلامی به دبیر کلي آیت الله محمد محمدی ری شهری هم با شعار انتخاباتي «گذر از مرحله کنونی برای رسیدن به اهداف مطلوب نظام» فهرستی 30 نفره ارائه داد که 13 نفر از اعضاي آن با فهرست جامعه روحانيت مشترک بود.
از اين دور از رقابت‌هاي انتخاباتي، شاهد ليست‌هاي انتخاباتي‌اي التقاطي با حضور نامزدهايي از ديگر ليست ها و يا ليست‌هاي ديگري بوديم که کمتر از 30 نفر را براي رقابت‌هاي پارلماني پايتخت معرفي کرده بودند. از جمله ليستي با نام انجمن صنفي مهندسان مشاور و معمار و شهرساز با معرفي فهرست سه نفره عطاء الله آيت اللهي، حسن فتوره چي و حميد بهبهاني و با شعار «ما تعهد مي دهيم» که تعهدشان را به توسعه، آباداني، آينده نگري و ... اعلام کرده بودند.
اصلاحات، ايران براي همه ايرانيان و آزادي
پس از پيروزي سيدمحمد خاتمي در دوم خرداد 76، طبيعي بود که ليست هاي انتخاباتي مجلس ششم در سال 78، معطوف به شعارهاي دولت اصلاحات باشد. «تثبيت توسعه سياسي و آزادي مطبوعات»، «اصلاح قانون مطبوعات»، « اصلاح قانون استفاده از تجهیزات ماهواره ای»، «اصلاح قانون انتخابات» و «تأسيس تلويزيون خصوصي» از مهمترين برنامه هاي جبهه مشارکت براي حضور در اين انتخابات بود که پوسترهاي انتخاباتي اش را با شعار «ایران برای ایرانیان» و «معنویت، عدالت و آزادی» طراحي کرده بود.
بر اساس آنچه که در کتاب «بازيگران و بازيگردانان مجلس» آمده است؛ شعار کارگزاران سازندگي در اين انتخابات «امنیت، عدالت و آزادی» بود و مجمع روحانیون مبارز با شعار «امنیت، آزادی، رفاه اقتصادی» و «29 بهمن، دوم خردادی دیگر» به ميدان آمده بود. مجمع اسلامی بانوان با شعار «احقاق حقوق زنان، آزادی اندیشه، عدالت اجتماعی»، حزب همبستگی با شعار «رای هر ایرانی، برنامه خاتمی» و «اصلاحات، آزادی، رفاه اجتماعی»، مجمع نمایندگان ادوار مجلس با شعار «مجلس مقتدر، نظام پاسخگو» و «آزادی، آبادی و آسایش» و ائتلاف گروه های خط امام (متشکل از سازمان مجاهدین، انجمن اسلامی معلمان و مهندسان و جامعه پزشکی و مدرسین دانشگاه ها و دفتر تحکیم و حدت و مجمع نمایندگان خط امام) با شعار «دوم خرداد، 29 بهمن، تداوم خط امام» و حزب اسلامی کار با شعار «اندیشه حزبی، عدالت اسلامی و اصالت کار» در انتخابات حضور يافتند.
در ميان احزاب جناح راست نيز جامعه روحانيت مبارز و ائتلاف خط امام و رهبري با شعار «مجلس ششم، تفاهم، حل مشکلات مردم»، حزب موتلفه اسلامي با شعار «تفاهم، تعاون و توسعه» و جمعیت ایثارگران با شعار «امنیت، عدالت، رونق اقتصادی» در رقابت هاي انتخاباتي حضور يافتند. چکاد آزاد اندیشان هم شعار «ای ایران ای مرز پرگهر» و «آزادی، اصلاحات، عدالت و توسعه» برگزيد. اما حزب اعتدال و توسعه در تبلیغات خود در ابتکاري متفاوت از ديگر گروه ها، با استفاده از جمله «می خواهم زندگی کنم»، کلماتی چون شاد، سرافراز، مهربان، امیدوارو آرام را با کشیدن یک ابرو در میانه جمله کامل کرده و در زیر تبلیغات خود جملاتی از این دست را نوشته بود: آرام در سایه اعتدال سیاسی، امیدوار در سایه توسعه پایدار، شاد در سایه عدالت اجتماعی، سرافراز در سایه اقتدار ملی و مهربان در سایه وفاق ملی را منتشر کرده بود.
از «پيام آبادگران» تا تحريم انتخابات
مجلس ششم با حواشي‌اي چون تحصن نمايندگان به پايان رسيد که منجر به تحريم انتخابات از سوي اصلاح طلبان شد. رقابت‌ها در اين دور به جاي آنکه ميان احزاب باشد، ميان ائتلاف‌ها بود. فهرست موفق اين انتخابات، ليست «ائتلاف آبادگران ايران اسلامي» بود که با شعار « پيام آبادگران براي مردم كار است و خدمت صادقانه» ارائه شده بود. فهرست‌هاي ديگر با شعارهايي چون «تعهد، تخصص و تجربه» و جملاتي از امام و رهبري درباره انتخاب نماينده اصلح ارائه شده بودند.
رقابت «ياران خاتمي» با «اقتدار ملي»
اصلاح طلبان که با تشکيل «ائتلافي براي ايران» به قهر سياسي خود در انتخابات مجلس هشتم پايان داده بودند، با شعار انتخاباتي «همراه شو عزيز» روي فهرست انتخاباتي خود و لگوي «ياران خاتمي» به ميدان رقابت آمدند. البته در مرحله دوم انتخابات تهران اين لگو حذف شد تا اصلاح طلبانی که خود را یاران خاتمی نمی دانستند هم از ستاد انتخابات اصلاح طلبان حمایت کنند. شعارهای دیگری همچون "کنترل گرانی و ایجاد رونق اقتصادی"، "مقابله با تحجر و دفاع از اندیشه های امام خمینی (ره)" و "ارتقاء منزلت ایران و کرامت ایرانیان در عرصه بین الملل" نيز در فهرست هاي آنان ديده مي شد.
از سوي ديگر ائتلاف «رايحه خوش خدمت» که ياران محمود احمدي نژاد رئيس جمهور جديد بودند؛ با شعار ضرورت خالص سازی جریان اصولگرا، اعلام موجوديت کرده و اعضايش ديگر گروه هاي اصولگرا بويژه اصولگرايان سنتي را «محافظه کار» خواندند که احمدي نژاد رئيس جمهوري وقت، نيازي به آنها ندارد. اين ائتلاف که در فضاي سياسي و رسانه اي کشور، منتصب به حاميان رئيس جمهوري به شمار مي رفت، يکي از سه ضلع جبهه متحد اصولگرايان در انتخابات هاي بعدي از جمله انتخابات مجلس هشتم شد. جبهه متحد اصولگرایان هم با چهار شعار شامل "پروا مکن، بشتاب، همت چاره ساز است"، "مجلسی درد آشنا و کارآمد"، "اقتدار ملی، اعتدال و پیشرفت" و "مبارزه با تورم، ایجاد اشتغال و تامین رفاه" به رقابتهای انتخاباتی وارد شد.
ائتلاف فراگیر اصولگرایان به عنوان انشعابي از جرگه اصولگرايان نیز هم عرض جبهه متحد اصولگرايان دو شعار "مردم، مجلس، مدرس" و "مجلس هشتم، مجلس سرنوشت ملی" را به عنوان دو شعار اصلی خود برگزيد.
«خدمت پايدار» و «احترام به حقوق ملت»
رقابت‌هاي انتخاباتي در مجلس نهم بار ديگر عرصه رقابت ميان اصولگرايان با حضور کمرنگ اصلاح طلبان بود. ليست جبهه متحد اصولگرايان با شعار «معنويت و عقلانيت، عدالت و پيشرفت در سايه ولايت» ارائه شد. ليست جبهه پايداري که انعابي از اصولگرايان بود؛ شعاري نداشت و تنها اين جمله در آن نقش بسته بود «خدايا ما را بر پاکي و خدمت به مردم پايدار بدار». ليست انتخاباتي «صداي ملت» که خود را منتقدان دولت معرفي مي کرد و انشعاب ديگري از اصولگرايان بود هم شعار «احترام بع قانون، حقوق ملت و آزادي بيان» را برگزيد.
برخي گروه هاي اصلاح طلب هم که نمايندگاني در مجلس هشتم داشته و حضور کمرنگ خود را پس از سال 88 در صحنه سياسي کشور حفظ کرده بودند، با اين شعار که «نبايد آرمان هاي انقلاب را فراموش کرد»، عرصه را ترک نکردند. خانه کارگر و حزب مردم سالاري شناخته شده ترين گروه ها در اين ميان بودند که فهرست مشترک 15 نفره اي در تهران ارائه دادند.
در اين دوره هم ليست هاي متفرقه متعددي وجود داشتند. از جمله ليستي با عنوان هيات متوسلين به 14 معصوم که با عکسي از هاشمي و احمدي نژاد و شعار «آشتي ملي، تداوم حيات ملي» با ترکيبي از نمايندگان جبهه پايداري و حاميان دولت ارائه شده بود. يا ليستي با عنوان ائتلاف کانديداهاي مستقل با سرليستي مطهري و توکلي و شعار «همچون مدرس، در راه مجلس».
شعارهاي دهم، چه خواهد بود؟
رقابت‌هاي انتخاباتي مجلس دهم هنوز به مرحله تنظيم ليست ها و تعيين شعارهاي انتخاباتي نرسيده است. اما از آنجا که هموارهسايه انتخابات رياست جمهوري بر انتخابات مجلس، سنگيني مي کند، مي توان پيش بيني کرد که در اين دور از رقابت‌ها نيز برخي ليست ها با شعارهاي نزديک به دولت تدبير و اميد ارائه شوند و برخي در انتقاد از دولت و احتمالا با تکيه بر لزوم پيگيري وضعيت معيشتي مردم.
