از آسمان خاکستری و دود گرفته تهران، مشهد، اصفهان و دیگر کلانشهرها تا طعم خاکی که در خوزستان، ایلام، بوشهر، کرمانشاه و شهرهای مجاورشان مدام در دهان احساس می‌شود، بی شک بحران آلودگی هوا یکی از بزرگترین مشکلاتی است که با آن دست به گریبانیم، ولی حیف که به اندازه دیگر بحران‌ها جدی اش نمی‌گیریم.
به گزارش «تابناک»، هرچند ستاد مدیریت بحران در کشورمان قدمت زیادی دارد و آمادگی نهادهای مختلف کشورمان برای مقابله با بلایای غیرمترقبه‌ای مانند سیل و زلزله در حد بالایی است و حتی به تازگی با شکل گیری کارگروهی، تلاش برای بحران آب، مدیریت منابع آبی و احیای تالاب ها و دریاچه ها در مقیاس کوچکی شروع شده، به نظر می‌رسد هنوز به اهمیت موضوع آلودگی هوا پی نبرده‌ایم.
این را می‌شود به وضوح در وضعیت روزهای اخیر تهران دید؛ کلانشهری که به تنهایی کسر بزرگی از جمعیت کشور را در خود جای داده، خواسته یا ناخواسته بسیاری از مسائل اقتصادی، سیاسی و امنیتی کشور در تار و پود فعالیت های روزمره آن تنیده شده و به نوعی ویترین عملکرد مسئولان کشورمان به شمار می‌آید اما به قدری آسیب پذیر است که چند روز پایداری شرایط جوی در فصول سرد سال برای برهم زدن اوضاع آن کفایت می‌کند.
البته آلودگی هوا مختص به این شهر نیست، بلکه شهرهای بزرگ دیگر کشورمان که اولویت های بعدی اهمیت را به خود اختصاص می‌دهند نیز چنین وضعیتی دارند و متأسفانه چند سالی است که سلسه شهرهای واقع در نواحی غربی، جنوب غربی و جنوبی کشورمان نیز به نوعی دیگر با این معضل دست به گریبان شده‌اند. ضمن اینکه باید اضافه کنیم عمر گرد و غبارهای آسیب رسان و مختل کننده در مناطق جنوب شرقی کشورمان بیشتر از این حرف هاست.
تأثر برانگیزتر آنجاست که می‌بینیم با دور شدن از پایتخت، به قدری اهمیت آلودگی هوا نزد مسئولان کمرنگ می‌شود که یا سنجش آلودگی هوا صورت نمی‌گیرد، یا اگر می‌گیرد، آمار و ارقام استخراج شده از آن به هیچ کاری نمی‌آید که اگر غیر از این بود، حتما می‌شنیدیم مسئولان چند ماه از سال را در برخی از شهرها «وضعیت اضطراری» اعلام کرده و برایش تدابیر ویژه اتخاذ می‌کردند. بماند که تدابیر ویژه‌مان برای مقابله با آلودگی هوا، چیزی جز تعطیلی مدارس، کاهش ساعت کار اداری و اجرا و بسط طرح هایی مانند تردد خودروها بر اساس زوج یا فرد بودن رقم آخر پلاک انتظامی‌شان نیست!
جالب تر اینجاست که می‌بینیم تفاوت موجود میان تهران و دیگر شهرها در این خصوص نیز نتوانسته تغییری در ماجرا ایجاد کند و در نهایت تنها مزیت پایش روزانه و نسبتا دقیق آلودگی هوا در تهران، مشخص شدن وضعیت این شهر از نظر آلودگی هواست نه چیز دیگری. وگرنه اوضاع همه شهرهای آلوده کشورمان از این نظر که در تمامی‌شان عوامل آلاینده مشخص نیستند و با آنها برخورد نمی‌شود، یکسان است.
اوضاع به قدری نابسامان و وخیم است که هیأت دولت، یکی از منبع‌های مهم تولید آلاینده های هوا را موتورخانه ادارات و بخاری های گازی منازل می‌داند. شهرداری بر این باور است که سهم خودروها در آن بیشتر است، سازمان محیط زیست از اظهار نظر شفاف در این خصوص خودداری می‌کند و برخی معتقدند کیفیت سوخت ارتباط تنگاتنگ و مستقیمی با آن دارد. اختلافاتی که در میدان عمل تشدید هم می‌شوند و نمونه بارز آن، ارائه طرح LEZ توسط شهرداری تهران، بی هیچ نظرخواهی از سازمان محیط زیست است؛ همان گونه که دولتمردان لایحه هوای پاک را بی هیچ مشورتی با شهرداران و مسئولان شهری تنظیم و تقدیم مجلس کرده‌اند.
به عبارت بهتر، آن چنان بلبشویی در این عرصه حاکم است که نمی‌توان امیدی به بهبود اوضاع داشت و کاهش آلودگی هوا را انتظار کشید، مگر آنکه تمامی این جزیره های مدیریتی به یکدیگر پیوسته و ماهیتی متفاوت بیابند. به این صورت که نهادی بالادستی و بین قوه‌ای شکل بگیرد که از نهادهای مختلف در آن عضویت داشته باشند و بتوانند به همه ابعاد ماجرا پرداخته و در عملیاتی شدن تصمیم های اتخاذ شده، شتاب دهند.
تنها در این صورت است که می‌توان امید داشت تلاش نهادهای دولتی مانند محیط زیست و نهادهای غیر دولتی‌ای مانند شهرداری موجب هم افزایی شده و در تولید سوخت، پایش آلایندگی صنایع، کیفیت خودروهای تولیدی و وارداتی، وضع قوانینی مانند «هوای پاک» و اصلاح قوانینی مانند سن معاینه فنی خودروها، اعمال مجازات برای آلایندگان هوا و...، پای وزارت خانه ها، مجلس، دستگاه قضا و دیگر نهادها به ماجرا باز شود و اقدامی ملی در راستای مقابله با آلودگی هوا شکل بگیرد.
اقدامی که اگر خواستار وقوع آن و خروج از وضعیت بحرانی و رو به گسترش آلودگی هوا در کشورمان هستیم، تنها و تنها با ایجاد نهادی ملی ممکن خواهد بود؛ نهادی که در آن هم قوای سه گانه و دستگاه های مختلف حضور دارند، هم نقش ایشان در این خصوص مشخص است و هم عملکرد آن قابل ارزیابی است، نه مثل حال حاضر که نه مشخص است برنامه مان برای مقابله با آلودگی هوا چیست و نه جز مشتی حرف و حدیث، می‌دانیم که کدام نهاد در عمل به وظایف خود در این خصوص کوتاهی می‌کند.
