پس‌لرزه‌های فساد مالی بزرگ صندوق ذخیره فرهنگیان ادامه دارد، در حالی که پرونده بدهکاران کلان بانک سرمایه برای فساد مالی 8000 میلیارد تومانی در جریان است، مدیرعامل بانک سرمایه هفته گذشته برکنار شد؛ تغییری پر بحث و اما و اگر که مدیرعامل برکنار شده تصمیم گرفت درباره آن سکوت نکند.
به گزارش فارس، مدیریت محمدرضا خانی بر بانک سرمایه بیش از 7 ماه دوام نیاورد.
خانی با امیدها و وعده های بسیار سکان این کشتی متلاطم را در دست گرفت و مدام از وصول مطالبات معوق بیش از 8000 میلیارد تومانی بانک می گفت. دوره مدیریت وی با اتفاقات و رخدادهای ویژه‌ای همراه شد، شایعه ورشکستگی بانک و زمانی که بانک به شکلی عجیب از بیرون اداره شد، برکناری مدیران بازنشسته‌ای که گماشته بدهکاران بودند، فشار از طریق قوه قضائیه و وزارت اطلاعات بر بدهکارانی که بعضا با پول بانک سرمایه برای خود بانک جدید تاسیس کرده بودند، و در نهایت آنچه که خانی از آن فشار متقابل بدهکاران بر وزیر آموزش و پرورش و برکناریش یاد می‌کند آنهم در شرایطی که کمیته تحقیق و تفحص مجلس خواسته بود تا زمان به نتیجه رسیدن تحقیقاتش مدیرعامل تغییر نکند،
سرانجام هفته گذشته علیرضا پیش پویان شاد به عنوان مدیرعامل جدید بر صندلی مدیرعاملی تکیه زد. آنهم در شرایطی که اخبار مقاومت مدیرعامل سابق در برابر این تغییر و ترک دفترش از بانک سرمایه به گوش می‌رسید. حواشی 7 ماه مدیرعاملی خانی در بانک سرمایه و علت برکناری اش موضوع گفت و گو ما با او شد که ماحصل آن را در ادامه می خوانید.
فارس: آقای خانی، واقعا علت برکناری شما چه بود؟
خانی: خوب در ابتدای کار ما 6 ماه به بدهکاران کلان فرصت دادیم و پس از آن از کسانی که این بدهی را تعیین تکلیف نکرده بودند، شکایت کردیم. پس از آن تهدیدات علیه ما شروع شد. تهدیدات جانی و غیرجانی.
فارس: این تهدیدات به چه شکلی مطرح می‌شد؟ در تماس تلفنی می گفتند؟
خانی: با شماره‌های مختلف و ناشناس تماس می‌گرفتند و تهدید می‌کردند و حتی حربه‌هایی برای تطمیع هم به کار می‌بردند. ما گفتیم تنها راه حل مشکل شما پرداخت بدهی به بانک است. آخرین تهدیدی که شد این بود که گفتند تو را برمی‌داریم. گفتم خدا را شکر که این مسئولیت از دوش ما برداشته می‌شود.
بانکی که در طی 11 سال به خاطر بدهکاران کلانی که داشت، وام با نرخ 37 درصد از بانک‌های دیگر وام گرفته بود اما به این بدهکاران کلان با نرخ 25 و 26 درصد پرداخت کرده بود. اما من این بدهی را صفر کردم.
این اقدام در بانک سرمایه و شبکه بانکی کم‌نظیر است. 274 بازنشسته در بانک بود و اغلب آنها با شبکه بدهکاران ارتباط داشتند و من عذر همه آنها را خواستم. یعنی بدهکار خودش رئیس شعبه تعیین کرده بود، خودش مسئول در ستاد انتخاب کرده بود و خودش کمیته اعتبارات تعیین کرده بود. من 274 بازنشسته را در اوج احترام، عذرشان را خواستم و به جای آنها نیروهای جوان و متاهل استخدام کردم.
با اقدامات انجام شده بانک پویا و جوان شد به طوری که منابع بانک 67 درصد رشد کرد و بدهی به بانک مرکزی صفر شد. رشد ذخیره‌ها بالا بود و سطح اعطای تسهیلات را کاهش دادیم. در این مدت 43 درصد از مطالبات را وصول کردیم.
فارس: 43 درصد مطالبات معوق بانک وصول شد؟
خانی: بله
فارس: رقم کل معوقات یا همان مطالبات مشکوک‌الوصول چقدر بود؟
خانی: رقم مطالبات مشکوک‌الوصول که در دست 31 نفر بدهکار عمده بود و از این 31 نفر هم 10 نفر دانه‌درشت‌تر هستند، 8 هزار میلیارد تومان است.
فارس: یعنی 43 درصد از این 8 هزار میلیارد تومان وصول شد؟
خانی: نه، 43 درصد از کل معوقات بانک وصول شد.
فارس: پس رقم معوقات بانک بالاتر از 8 هزار میلیارد تومان است؟
خانی: بله. این کارها را که انجام دادیم و چند بدهکار بزرگ هم بازداشت شدند، قبل از عید نوروز یک جلسه‌ای با تدبیر دادسرای پولی و بانکی آقای پسندیده و بچه‌های وزارت اطلاعات تشکیل و این 31 بدهکار کلان دعوت شدند. در آن جلسه اعلام شد تا پایان اردیبهشت ماه به شما فرصت می‌دهیم که این بدهی را تسویه کنید.
حتی بچه‌های وزارت اطلاعات به این بدهکاران گفتند اگر این بدهی را تسویه نکنید برای خودتان و خانواده‌تان مشکل ایجاد خواهد شد. این جلسه که تشکیل شد و بدهکاران با این تهدید روبرو شدند، به این نتیجه رسیدند که مدیرعامل باید عوض شود. چون اگر مدیرعامل عوض شود، پیگیری ماجرا سه، چهار ماه عقب می‌افتد و بدهکاران هم در این مدت لابی‌هایی می‌کنند و راهکارهایی برای رسیدن به خواسته هایشان پیدا می کنند.
فارس: می گویند بدهکاران کلان بانک سرمایه افرادی مثل آقای امیرحسن خانی، ریخته‌گران، شاملو، امامی و... هستند. درست است؟
خانی: آقای امیر حسن خانی سهامدار عمده بانک ایران زمین، به بانک سرمایه 600 میلیارد تومان بدهکار است. از طرف دیگر این را شنیده‌ام _یقین ندارم_، آقای پویان شاد قبلا معاون اجرایی در بانک ایران زمین بوده است. این پازل بدهکار کلان و مدیرعامل شدن نیرویی از یک نهاد بدهکار در بانک سرمایه را کنار هم قرار دهید، مساله مشخص می‌شود. البته بنده قضاوت قطعی نمی‌کنم.
فارس: یعنی بدهکاران کلان مدیرعامل جدید را انتخاب کردند؟
خانی: من اینگونه شنیده ام اما قضاوت قطعی نمی کنم.
فارس: آقای ریخته‌گران برای تسویه بدهی اقدامی نکرد؟
خانی: آقای ریخته‌گران سهامدار بانک سرمایه است. وی بخشی از املاک، پتروشیمی اصفهان و فولاد میبد را بابت بدهی به بانک واگذار کرد. ارزش اموال آقای ریخته گران از ارزش بدهی بیشتر است که در مرحله کارشناسی است.
مالک این اموال فعلا بانک سرمایه است اما باید بهای آن کارشناسی شود تا در نهایت به نسبت مازاد ارزش اموال به او سهام بدهند یا اینکه بخشی از املاک بانک به وی واگذار شود.
از آقای شاملویی شناخت ندارم اما بدهکار بانک است.
فارس: بدهی آقای شاملویی هم کلان است؟
خانی: بله، بدهکار عمده است.
فارس: میزان بدهی چقدر است؟
خانی: رقم دقیق آن در ذهنم نیست.
فارس: در واقع بدهکاران کلان حاضر به تعامل با بانک و تسویه بدهی نشدند که به ماجرای تغییر مدیرعامل منجر شد.
خانی: آقای هادی نماینده آقای ریخته گران در هیات مدیره بود که مخالف تغییر مدیرعامل بود. حتی مقاومت هم کردند. اما وزیر آموزش و پرورش آقای هادی را به دفترش دعوت می‌کند و وقتی آقای هادی از دفتر وزیر خارج می شود، تصمیم به امضاء تغییر مدیرعامل می گیرد. تا قبل از آن جلسه بسیار مقاومت می‌کرد. به نظر می‌رسد تغییر مدیرعامل تصمیم وزیر بود.
فارس: یعنی بدهکاران کلان به وزیر فشار آوردند.
خانی: بله از آن طریق فشار آوردند و از اسفند ماه فشار را بیشتر کردند.
فارس: با شخص وزیر آموزش و پرورش در این باره به صورت جدی و صریح صحبت کردید؟
خانی: من یک جلسه به همراه مستندات پیش وزیر رفتم. همه اسناد و مدارک را به ایشان دادم. در بررسی عملکرد متوجه شدند که عملکرد مطلوب بوده و حتی به بانک مرکزی رفتند و مسئولان بانک مرکزی به آنها اعلام کرد بهترین عملکرد بانک سرمایه در 11 سال گذشته، دوره مدیریت خانی بوده است. اما برای آنها عملکرد مهم نبود.
فارس: خود مجموعه وزارتخانه در وصول مطالبات و پیش‌برد بانک کمک کردند؟
خانی: نه. تمام هدف‌شان تغییر مدیرعامل بود.
فارس: در زمان وزارت فانی هم مشکلی بود؟
خانی: آقای فانی دخالتی نداشت. انصافا کاری با بانک نداشت. البته یکی دو جا در مقابل شرکت‌های وابسته به صندوق ذخیره فرهنگیان ایستادیم و به درخواست وام‌های کلان پاسخ منفی دادیم. دو وام کلان می‌خواستند. یکی در زمان آقای فانی بود و یکی هم در زمان وزیر فعلی.
فارس: ارقام و جزئیات را می‌توانید بگویید؟
خانی: در زمان آقای فانی از شرکت ماشین سازی اراک ال سی ارزی و ریالی می‌خواستند. مبلغ آن یادم نیست اما وقتی دیدم رقم ال سی درخواستی چند برابر سرمایه بانک است با آن مخالفت کردم. قبل از عید امسال هم درخواست وام 200 میلیاردی داشتند که البته انصافا آقای نیکدل (مدیرعامل صندوق ذخیره فرهنگیان) نوشته بود در چارچوب ضوابط داده شود. من هم گفتم چون نوشتید در چارچوب ضوابط، وام نمی‌دهیم.
در کل نظر من این است اگر بانک سرمایه می‌خواهد نجات پیدا کند باید ترکیب سهامداران عوض شود.
فارس: چگونه؟ یعنی تعداد سهامداران بیشتر شود؟
خانی: برخی سهامداران کنار بروند یا اینکه سهام خردتر شود. واقعا اجازه دهند بانک خودش یک سال کار کند. حتی این مدیرعامل جدیدی که تعیین شده است، بگذارند دو سال خودش کار کند و برایش تصمیم نگیرند.
یکی دو بار برای وزیر آموزش و پرورش توضیح دادم و گفتم هدف من مبارزه با فساد در بانک سرمایه است. گفتم اجازه بدهید تا آخر خرداد ماه 96 من در بانک بمانم و بدهی‌ها را وصول کنم. چه وصول بشود و چه نشود من از بانک می‌روم. اما خوب....
فارس: یکی از ابهامات دوره مدیریت شما عدم برگزاری مجمع عمومی بود. شما وعده دادید که مجمع را برگزار و صورت‌های مالی بانک را منتشر می‌کنیم اما هیچ وقت این اتفاق نیفتاد. چرا؟
خانی: دو بحث قبل از سال پیش آمد. یکی شایعه ادغام و یکی هم شایعه ورشکستگی. کارشناسان بانک و صندوق ذخیره فرهنگیان معتقد بودند اگر مجمع عمومی را برگزار کنید، ممکن است منابع زیادی از بانک خارج شود. طبق آخرین برنامه‌ریزی‌ها قرار است اوایل سال 96 مجمع عمومی بانک برگزار شود.
فارس: بانک مرکزی صورت‌های مالی بانک را تایید کرده است؟
خانی: بله؛ صورت‌های مالی به صورت شفاهی تایید شده اما کتبا نامه‌ای ندادند.
فارس: برای سال 94 زیان شناسایی شد؟
خانی: بله؛ یک سری معاملات صوری انجام شده بود که ما آن معاملات را باطل کردیم. به همین دلیل زیان ثبت شد. یک انقلابی در بانک انجام دادیم که به مذاق خیلی‌ها خوش نیامد. 10 سال معاملات صوری انجام می‌شد.
فارس: معاملات صوری یعنی اینکه معامله با زیرمجموعه‌ها می‌شد و از قبل آن سود شناسایی می‌شد؟
خانی: بله. ما این را شناسایی کردیم و خیلی‌ها گفتند نکنید اما من گفتم باید این کار انجام شود. اگر امکان داشت به سهامدارانی که در سال گذشته سود گرفتند می‌گفتم سودها را برگردانید چون سود غیرواقعی شناسایی شده بود. بالاخره روش بانکداری ما به درد آنها نخورد. اما بانکداری بدون ربا اجرا می‌شد.
فارس: رابطه صندوق ذخیره فرهنگیان و بانک سرمایه به چه شکل بود. این صندوق چه میزان بدهی به بانک دارد؟
خانی: صندوق ذخیره فرهنگیان و شرکت‌های وابسته‌اش به بانک بدهکارند. بانک سرمایه 450 میلیارد تومان در ابتدای سال 95 به آموزش و پروریش وام داد که آموزش و پروش هنوز پس نداده است. گفت اوراق می‌گیرم و می‌دهم اما اوراق هم نداد. باز هم 50 میلیارد تومان دیگر در مهر ماه سال گذشته بابت پاس شدن چک حقوق معلمان از بانک سرمایه بانک گرفتند که آن را هم تسویه نکردند.
از سال‌های قبل هم بدهکارند. در مجموع 650 تا 700 میلیارد تومان به بانک بدهکار هستند و البته ارده ای هم برای تسویه ندارند.
فارس: آقای دکتر، در خلال گفت‌وگو به بحث ورشکستگی اشاره کردید. این موضوع در ماه آخر سال 95 به طور جدی در فضای مجازی مطرح شد. با توجه به اینکه خود شما در جریان جزئیات مسائل بانک سرمایه هستید، به نظر شما بانک در حالت ورشکستگی قرار نداشت؟
خانی: ببنید، اگر بخواهیم منصفانه ببینم، می‌توانیم بگوییم روی کاغذ همه بانک‌ها شبیه به هم هستند اما با توجه به دارایی‌های و اموالی که دارند، ورشکسته نیستند.
این شایعه‌ای که مطرح شد یک حربه بود که بانک را از مسیر وصول مطالبات خارج کند. انشاالله این حرفی که می‌زنم اشتباه باشد ولی آسیب‌شناسی که از این شایعه کردیم این بود که عده‌ای به دنبال ذلیل کردن سهام بودند تا پس از ذلت سهام، آن را بخرند. با خریدن سهام، خودشان حاکم بر بانک می‌شدند و دیگر وصول مطالبات به ورطه فراموشی می‌رفت. منشاء این شایعه کجاست، انشاالله در آینده معلوم می‌شود.
فارس: اما صورت‌های مالی بانک را که آخرین آن برای دوره زمانی 6 ماهه اول 94 است، نسبت زیان به سرمایه حدود 49 درصد بوده. طبق قانون تجارت اگر نسبت زیان به سرمایه به 50 درصد برسد باید مجمع عمومی فوق‌العاده تشکیل برای افزایش سرمایه یا انحلال شرکت تصمیم گیری شود.
خانی: بله ما افزایش سرمایه بانک به 7 برابر رقم فعلی را تصویب کردیم و خوشبختانه بانک مرکزی هم این مصوبه مجمع را تایید کرد.
فارس: این افزایش سرمایه از محل آورده سهامدار تامین می شود؟
خانی: بله از محل آورده سهامدار و وصول مطالبات در طی دو سال.
فارس: بدین ترتیب سرمایه بانک در مدت دو سال به 2800 میلیارد تومان می رسد؟
خانی: بله؛ بانک مرکزی تایید کرد و منتظر نظر سهامداران بودیم.
فارس: آقای خانی، همان زمانی که بحث ورشکستگی بانک مطرح شد، خبرهایی مبنی بر هجوم برخی سپرده‌گذاران به شعب بانک شنیده شد. سپرده‌گذاران می‌خواستند پول‌شان را بردارند...
خانی: به سپرده‌گذاران پیامک داده بودند.
فارس: متوجه شدید منشاء این پیام از کجا بود؟
خانی: نتوانستیم کشف کنیم. به نظر می‌رسید از طرف بدهکاران کلان این کار انجام شده است. بحث ادغام را بدهکاران شایعه کردند. بحث ورشکستگی هم گفته شد بدهکاران مطرح کردند اما اثبات نشد.
فارس: بعد از این شایعه، بانک برای حفظ سپرده‌ها پیشنهاد با نرخ سود بالا در حد 24-25 درصد 6 ماهه به سپرده‌گذاران کرد.
خانی: منشاء این هم پیامک بود. پیامکی برای اکثر مشتریان بانک ارسال شد از جمله برای من که نوشته بود سپرده با نرخ 24.5 درصد در شعب بانک سرمایه. من سریع پیگیری کردم و متوجه شدم از بانک نیست.
فارس: ولی برخی‌ها به ما گفتند به شعبه مراجعه کردیم و کارمندان شعبه هم چنین نرخ‌هایی را پیشنهاد کردند.
خانی: بله. حتی بچه‌های بانک مرکزی فکر کردند پیامک بانک است و به شعبه بانک مراجعه کردند. برخی شعب هم این نرخ را به مشتری اعلام کردند. خیلی‌ها از بیرون بانک را مدیریت می‌کردند.
فارس: یعنی عده‌ای به کارمندان شعب گفتند چنین نرخ‌هایی به مشتریان پیشنهاد بدهید؟
خانی: بله. پیامک دادند و برخی شعب هم تصور کردند این پیامک از طرف بانک است و برای مشتریان با این نرخ حساب افتتاح کردند. اما ما به سرعت جلوی این کار را گرفتیم.
فارس: خروجی سپرده هم داشتید؟
خانی: بله، رقم قابل توجهی از بانک خارج شد. البته کارمندان بانک با تلاش‌هایی که انجام می‌دهند، در حال جبران است.
فارس: پس شمشیر را کشیده بودند.
خانی: ببنید، وقتی دیدند نمی‌توانند کاری انجام دهند و حتی شایعاتی مثل ورشکستگی هم بانک را از پا نیانداخت، تصمیم گرفتند مدیرعامل را بردارند.
فارس: خودتان در جلسات تصمیم‌گیری برای ابقاء یا برکناری مدیرعامل حضور داشتید؟ در جریان مذاکرات بودید؟
خانی: هیات مدیره تقریبا حامی من بود. 28 اسفند 95 من مجبور به استعفا شدم و استعفایم را مکتوب نوشتم اما هیات مدیره با آن مخالفت کرد. دوباره فشارها بیشتر شد. آخرین صحبتی که درباره دلیل برکناری مطرح کردند این بود که چون اعضای هیات مدیره صندوق ذخیره فرهنگیان و شرکت‌های زیرمجموعه را عوض کردیم، بانک سرمایه را باید عوض کنیم.
فارس: در پایان اگر صحبتی باقی مانده می شنویم.
خانی: می خواهم بگویم این مدیرعامل که دیگر از خودشان است. حتی رضایت هیات مدیره هم مدنظرشان نبود. هیات مدیره موافق تغییر نبود. با چند نفر از خبرگان نظام بانکی تماس گرفته بودند که به بانک سرمایه بیایند اما نپذیرفتند. در نهایت به آقای پویان شاد رسیدند که البته او هم دو بار این پیشنهاد را رد کرد.
آقای پویان شاد می‌داند که شرایط چیست و چه فشارهایی وجود دارد. به هر دلیلی ایشان منصوب شده و من درخواست می‌کنم در کار مدیرعامل جدید دخالت نکنند، نیرو نچینند و بگذارند حداقل دو سال کار کند. اگر هم نمی‌توانند به بانک مرکزی بگویند ما نمی‌توانیم کار کنیم.
ما طرح‌های زیادی برای آموزش و پرورش و فرهنگیان داشتیم. کل هزینه تبلیغات بانک را به مناطق محروم اختصاص دادیم. مدارس تخریب شده را شروع به بازسازی کردیم، اعلام کردیم مدارس شبانه‌روزی را پوشش هزینه می‌دهیم.
طرحی داشتیم برای کارت اعتباری فرهنگیان. به طوری که حداقل 3 میلیون تومان مانده در کارت داشته باشد. خیلی طرح هایی می شد اجرا کرد که در حوزه های اشتغال و رفاه فرهنگیان موثر بود اما نخواستند. من می گویم اگر مدیریت منابع آموزش و پرورش را دست بانک سرمایه می دادند، کل معلمان در رفاه بودند.
این برکناری در شرایطی انجام شد که رئیس کمیته تحقیق و تفحص مجلس به وزیر آموزش و پرورش و رئیس کل بانک مرکزی نامه نوشته بود که تا پایان تحقیق و تفحص مدیرعامل بانک تغییر ندهید. من خودم به طور مستقیم موضوع بدهکاران کلان را پیگیری می کردم و حتی برای شکایت از بدهکاران وکیل نگرفتیم. مستقیم شکایت کردم و به دادسرا و دادگاه رفتم.
اما متاسفانه سرنوشت بانک را بازیچه اهداف خودشان کردند. یک از دوستان به من گفت با وزیر آموزش و پرورش تماس گرفتم و پرسیدم چرا مدیرعامل را می خواهید عوض کنید، آقای وزیر گفت چون ایشان اصولگرا است. اما کار بانک اصولگرایی و اصلاح طلبی ندارد. کار بانک تخصصی است. وقتی بانکداری بلد نباشید از این تصمیمات می گیرید. من فقط نگران این هستم که ماجرای وصول مطالبات از بدهکاران کلان به بیراهه نرود.
فارس: ممنون از وقتی که در اختیار ما قرار دادید
