حال خوش حوضه آبریز ارومیه هم، دریاچه را نجات نداد!

مدتی است، سخن گفتن از شرایط بسیار بحرانی منابع آب و نیز کاهش چشمگیر بارش ها در بیشتر نقاط جغرافیایی کشور فراگیر شده و کمتر کسی را می توان یافت که به این خطر بزرگ واقف نباشد؛ خطری که مراجعه به آمار دقیق بارش در حوضه های آبریز آن را ملموس تر و نگرانی ها را از آنچه فکرش را می کنید بیشتر می کنند.

به گزارش «تابناک»؛ پاییز و زمستان سال 96 به عنوان دوران طلایی بارش در سال آبی جاری تمام شد و بارش های چندانی برای تأمین نیازهای حیاتی کشور در بخش های کشاورزی، صنعت و شرب رخ نداد. این مهم سبب خواهد شد که مردم و مسئولان ناگزیر به سمت بهره برداری بیشتر از منابع آبی گذشته باشند تا در صورت تکرار چنین رخدادی در آینده مشکلات کشور در این حوزه چندین برابر شود.

هرچند شرایط بیشتر حوضه های آبریز کشور در سال آبی جاری و پاییز و زمستان گذشته همانند هم بود و بارش های ناچیز در اکثر نقاط کشور رخ داد، این مهم در حوضه آبریز دریاچه ارومیه آنچنان هم بد نبود و مطلوب ارزیابی می شود.

در حوضه آبریز دریاچه ارومیه که به عنوان یک حوضه آبریز درجه یک در تقسیمات جغرافیایی نام گذاری شده و تنها حوضه درجه دو این حوضه نیز هست، حساسیت های بالایی به واسطه وجود دریاچه ارومیه در این منطقه جغرافیایی وجود دارد.

مشکلات و بحران های شدید و رو به افزایشی که برای دریاچه ارومیه رخ داده است و این دریاچه را تا سر حد خشک سالی و مرگ کامل کشیده، سبب شده تا توجه و نگاه های فراوانی به این حوضه آبریز دوخته شود.

با اینکه مسئولان و متولیان احیای دریاچه ارومیه در سال های اخیر عملکرد خود در احیای دریاچه را مطلوب ارزیابی می کنند و مشکلات پیش آمده برای این دریاچه را ناشی از کمبود بارش ها عنوان می کنند، بررسی ها نشان می دهد در سال آبی جاری این حوضه آبریز با مشکل چندانی در زمینه بارندگی رو به رو نبوده است.

حوضه آبریز ارومیه از نظر جغرافیایی منطبق با مساحت سه استان آذربایجان شرقی، غربی و کردستان است و در این حوضه در حال حاضر بیش از 5 میلیون نفر شهروند ایرانی زندگی می کنند.

بارش هایی که در سال آبی جاری در حوضه آبریز ارومیه رخ داد، به مراتب از وضعیت سال گذشته بیشتر است و فاصله اندکی با متوسط 49 ساله دارد که بعید نیست در ادامه و در ماه های آینده به این میانگین برسد.

به صورت دقیق تر اینکه، در سال آبی جاری در حوضه آبریز ارومیه 391 میلیمتر بارندگی رخ داده است و این در حالی است که در سال گذشته بارش های این منطقه به 271 میلیمتر رسید.

این یعنی تا همین جای کار شاهد افزایش 120 میلیمتری بارش ها در حوضه آبریز ارومیه بوده ایم و با توجه به باقی ماندن بیش از 3 ماه از سال آبی جاری این رقم قطعاً افزایش نیز خواهد یافت و به میانگین بلند مدت یعنی 313 میلمتر خواهد رسید.

مقایسه وضعیت بارش ها در حوضه آبریز ارومیه با حوضه های مجاور نشان می دهد شرایط در این حوضه به مراتب بهتر است. برای مثال در حالی این حوضه آبریز در سال آبی جاری شاهد افزایش بارش ها بوده که حوضه آبریز رودخانه های تالش با کاهش نزدیک به 100 میلیمتری بارش ها رو به رو شد.

البته دیگر حوضه های مجاور مثل ارس، مرزی غرب و سفید رود نیز در شمال غرب کشور همانند دریاچه ارومیه شاهد افزایش بارش در سال آبی جاری بودند، اما این اتفاق در مورد آنها افزایش کم تری نسبت به این دریاچه داشته است.

این اتفاق، یعنی افزایش نزدیک به 120 میلیمتری بارش ها در حوضه آبریز ارومیه در حالی است که بررسی ها در مورد وضعیت خود دریاچه نشان می دهد، این دریاچه در مقایسه با سال قبل با کاهش تراز آبی رو به رو بوده است.

علی رغم میلیاردها تومان هزینه و ساعت ها جلسه و مطالعه علمی فرایند احیای دریاچه ارومیه به گونه ای طراحی و پیش می رود که حتی با افزایش 120 میلیمتری بارش های این حوضه در مقایسه با سال قبل، تراز آب دریاچه افزایش نیافته و روند کاهشی آن استمرار دارد.

این را می توان از گزارش آنلاین دفتر ستاد احیای دریاچه ارومیه برداشت کرد، که بر اساس این گزارش هم اکنون دریاچه ارومیه به نسبت سال قبل نزدیک به 20 سانتی متر کاهش تراز آبی دارد.

البته این نقد بیش از آنکه متوجه ستاد احیای دریاچه ارومیه باشد، به خوبی گویای این مهم هست که نهادهای درگیر دیگر مثل وزارت نیرو و جهاد کشاورزی و به ویژه کشاورزان منطقه تلاش و جدیت خاصی برای تخصیص حقابه های دریاچه حتی با وجود افزایش بارندگی ها ندارند.

این اتفاق عجیب به خوبی نشان می دهد که حتی با بهبود وضعیت حوضه آبریز دریاچه ارومیه به لحاظ بارندگی ها، شهروندان نباید انتظار چندانی از مسئولان برای احیاء و حفظ حیات دریاچه داشته باشند و آرام آرام باید خود را آماده مرگ دائمی این دریاچه کنند.