اصل پنجاه و نهم (۵۹) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مربوط به همه پرسی و مراجعه مستقیم به آرا مردم است.
به گزارش تابناک این اصل از قانون اساسی بدین شرح است؛ در مسایل بسیار مهم اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ممکن است اعمال قوه مقننه از راه همه پرسی و مراجعه مستقیم به آراء مردم صورت گیرد. در خواست مراجعه به آراء عمومی باید به تصویب دو سوم مجموع نمایندگان مجلس برسد.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۵۸ توسط مجلس خبرگان قانون اساسی در ۱۷۵ اصل تصویب و همان سال به همه پرسی گذاشته شد و نتیجه آن با رای مثبت اعلام گردید. در سال ۱۳۶۸ اصلاحاتی در این قانون صورت پذیرفت که طی آن از جمله پست نخست وزیری حذف و اختیارات بیشتری به رئیس جمهور داده شد. قانون اساسی در حال حاضر شامل ۱۷۷ اصل می‌باشد.
در سایت رسمی شورای نگهبان در مورد این اصل مطالب زیر قید شده است:
در مسائل بسیار مهم اقتصادی, سیاسی, اجتماعی و فرهنگی ممکن است اعمال قوه مقننه از راه همه پرسی و مراجعه مستقیم به آرا مردم صورت گیرد. در خواست مراجعه به آراء عمومی باید به تصویب دو سوم مجموع نمایندگان مجلس برسد.
شماره4104/30/81 25/12/1381
دبیر محترم شورای نگهبان
نامه شماره 110/د/81 مورخ 19/12/1381 مبنی بر تقاضای اظهارنظر تفسیری درباره شمول اصل 94 قانون اساسی نسبت به مصوبه درخواست مراجعه به آراء عمومی ـ موضوع اصل 59 قانون اساسی ـ در جلسات شورای نگهبان مطرح شد و نظر تفسیری شورا به شرح زیر اعلام میگردد:
« درخواست مراجعه به آراء عمومی موضوع اصل 59 قانون اساسی از مصادیق مصوبات مجلس شورای اسلامی است و باید طبق اصل 94 قانون اساسی به شورای نگهبان ارسال شود.»
قائم مقام دبیر شورای نگهبان ـ سیّدرضا زوارهئی
شماره110/د/81 19/12/1381
شورای محترم نگهبان
نظر به برخی شبهات و تشکیکات ایراد شده درباره شمول اصل نودوچهارم قانون اساسی نسبت به مصوبه درخواست مراجعه به آراء عمومی ـ موضوع اصل پنجاه ونهم قانون اساسی ـ لطفاً نظر تفسیری آن شورای محترم را در این زمینه اعلام فرمائید، که اصل 94 قانون اساسی شامل همة پرسی مصوب مجلس شورای اسلامی میشود یا خیر؟ با تشکر.
دبیر شورای نگهبان ـ احمد جنتی
اصلی که استفاده نمیشه