در حالی که تقریباً دیگر بر کسی پوشیده نیست عربستان سعودی در طرحی از قبل سازماندهیشده، جمال خاشقجی، منتقد حکومت آل سعود را به قتل رسانده، دونالد ترامپ پس از تماس تلفنی بیست دقیقهای با ملک سلمان، پادشاه عربستان سعودی، نظریهای عجیب در مورد این اتفاق ارائه داده که همزمان شگفتی رسانهها و تحلیلگران را به دنبال داشته است.
به گزارش «تابناک»؛ روز دوشنبه، رئیسجمهور آمریکا گفت، در قتل مشکوک جمال خاشقجی احتمالاً دست «قاتلان خودسر» در میان است. وی دیروز در کاخ سفید و در گفت وگو با خبرنگاران در مورد موضع آمریکا درباره قتل خاشقجی گفت: پادشاهی عربستان هرگونه اطلاع از این اتفاق را انکار میکند. من نمیخواهم وارد ذهن ملاک سلمان شوم؛ اما به نظر من این کار میتواند کار قاتلان خودسر باشد...».
این نظر جدید ترامپ بعد از آن بیان شد که وی تماس تلفنی بیست دقیقهای با ملک سلمان در خصوص این داستان داشته و بعد از آن، مایک پامپئو وزیر امور خارجه خود را برای رایزنی در این خصوص به ریاض اعزام کرده است، حال آنکه روز گذشته، کار بازرسی میدانی کنسولگری عربستان در استانبول توسط گروه مشترکی از ترکیه و عربستان به پایان رسیده است.
روز گذشته، سی ان ان نیز گزارش داده بود، به تدریج عربستان سعودی در مواجهه با حجم انبوه مستندات انکارناشدنی، آماده اعتراف به قتل خاشقجی میشود.
در حالی که تحلیلگران و سیاستمداران در سراسر جهان، یکصدا عربستان را مسئول این اتفاق میدانند، نظریه آلترناتیو دونالد ترامپ، به تمسخر و مضحکه و همچنین عصبانیت رسانهها منجر شده است.همزمان این اتهام علیه وی مطرح شده که آشکارا به دنبال سرپوش گذاشتن بر اقدام عربستان سعودی است.
آنچه به نظر میرسد، این که ترامپ در موضوعی که از یک حساسیت اساسی بینالمللی برخوردار است، اقدام به بیان مسألهای میکند که از بنیاد مسیری جدا از خرد متعارف بینالمللی به حساب میآید و به احتمال زیاد بازتابی از سخنان ملک سلمان در تماس تلفنی قبل از آن بوده است؛ به عبارتی ترامپ در پی القای خط عربستان در این داستان است و این برای اولین بار نیست که این اتفاق رخ میدهد.
برای مثال چندی پیش که ترامپ اعلام به توقف مانور نظامی مشترک آمریکا با کره جنوبی کرد، همزمان مقامات پنتاگون و متخصصان امور کره شمالی را شوکه کرد. وی از این مانور با لفظ «بازی جنگ» استفاده کرد که دقیقاً لفظی بود که کره شمالی در مورد این مانورها استفاده کرده بود.
در ملاقات خصوصی با سران گروه 7 در ماه ژوئن، ترامپ گفته بود، شبهجزیره کریمه بخشی از روسیه است، چون مردم آن روسی حرف میزنند؛ سخنانی که دقیقاً بازتاب استدلالهای ولادیمیر پوتین در این خصوص است. این مسأله در جریان zte و چین نیز رخ داده بود و ترامپ در این ماجرا نیز خط چین در خصوص تحریم این شرکت را بازتاب داده بود.
نشریه پالیتیکو به این مسأله با لفظ «پدیده ترامپی» اشاره کرده است؛ پدیدهای که نشان میدهد ترامپ بیش از هر رئیسجمهوری دیگری در دنیای مدرن علاقهمند به اشاعه خط یک دولت خارجی در موضوعات حساس و در تقابل تام و تمام با متخصصان و مقامات دولت خود است.
اما این تنها تحلیل از سخنان ترامپ نیست و برخی دیگر از تحلیلگران این ماجرا را به خصوصیات شخصی ترامپ نسبت دادهاند: ترامپ معمولاً سخنان و باورهای شخصی که آخرین بار با وی صحبت کرده است را برای خود درونی میکند که این امر منجر به آن شده که برخی مشاوران وی روزانه چندین بار به اتاق کار وی در کاخ سفید سر بزنند تا ذهنیت نوسانی وی را در اختیار بگیرند. یکی از مقامات سابق دولت گفته که این کار را رهبران سیاسی نیز به خوبی فراگرفتهاند.
صرفنظر از اینکه ایده «قاتلان خودسر» ایدهای است که ملک سلمان در ذهن ترامپ انداخته یا نه، این ایده نشان میدهد که ترامپ در پی نرم کردن مواضع خود در خصوص قتل خاشقجی ـ آنهم بعد از مصاحبه قبلی خود ـ مبنی بر تنبیه عربستان سعودی است. وی در آن مصاحبه گفته بود: به رغم اینکه عربستان این قتل را منکر شده، همچنان احتمال دارد که دست آنها در کار باشد.
اما این نظریه جدید از سوی دیگر برای تبرئه محمد بن سلمان که روابط بسیار نزدیکی با جرد کوشنر، داماد و مشاور ترامپ در امور خاورمیانه دارد، نیز بسیار بااهمیت است. تحلیلگران بر این باورند بسیار بعید است که تیمی 15 نفره برای این قتل از ریاض وارد استانبول شوند و محمد بن سلمان در جریان ماجرا نبوده باشد؛ اما مقامات سعودی در رأس همه ملک سلمان به قدری به محمد بن سلمان ولیعهد، مطمئن بودهاند که مسئولیت این داستان را بر عهده وی گذاشتهاند. با این حال ظاهراً عدم محاسبات دقیق منجر به یک بحران جدی و غیرمنتظره برای عربستان شده است.
تحلیلگران بر این باورند زمانی که ترامپ میخواهد چشم خود را بر موضوعی ببندد ، سخن گفتن و صحبت با شخصی که آن را انکار کند، برایش کافی است. شاید در این زمینه توییت روز گذشته نماینده دموکرات مجلس نمایندگان، «آدام شیف» جالب توجه باشد: ملک سلمان انکار میکند، پوتین انکار میکند، روی مور انکار میکند، برت کاوانا انکار میکند. در دنیای رئیسجمهور حقیقت اهمیتی ندارد. اعتراف مساوی با ضعف است. انکار همهچیز است. هرچه غضبناکتر، بهتر؛ اما این موضوع را از ترامپ نپرسید. قطعاً انکار میکند!