دبیر ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز میزان کالای قاچاق وارد شده به کشور را در طی یک سال ۱۲.۵ میلیارد دلار عنوان نموده است. وی همچنین میزان حجم قاچاق کالا از مبادی رسمی یعنی گمرکات کشور را حدود ۵۰ درصد اعلام نموده است. این حجم عظیم ورود کالای قاچاق از مبادی رسمی کشور باعث شده است تا مجلس طرح تحقیق و تفحص از گمرک را کلید بزند.
به گزارش
تابناک اقتصادی، قاچاق کالا آن قدر مهم بوده است که رهبر انقلاب بارها در سخنان خود به این موضوع اشاره نموده اند و حتی آن را "سم تولید داخلی" نامیده اند. رهبر انقلاب در سخنان مورخه ۸ اردیبهشت ۱۳۹۵ مقصود خود از قاچاق کالا را این گونه بیان نمودند:
"مراد من از قاچاق، فلان کوله بر ضعیف بلوچستانی نیست که میرود آن طرف یک چیزی را برمی دارد روی کول خودش میآورد این طرف؛ اینها که چیزی نیست، اینها اهمیتی ندارد؛ با آنها مبارزه هم نشود اشکالی ندارد. من قاچاقهای سازمان یافته بزرگ را میگویم؛ دهها کانتینر یا صدها کانتینر اجناس گوناگون قاچاق وارد کشور بشود؟ "
این سخنان رهبر انقلاب نشان میدهد که موضوع قاچاق کالا بسیار فراتر از موضوع کوله بران است. اخبار و مصاحبههای کارشناسان نشان میدهد که بین ۵۰ تا ۷۰ درصد ارزش کالاهای قاچاق از مبادی رسمی یعنی گمرکات وارد کشور میشود.
به عنوان نمونه علی مویدی خرم آبادی رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز که در مورخه ۱۶ تیر ماه ۱۳۹۷ در برنامه گفتگوی ویژه خبری حاضر شده بود در این رابطه گفت: در حوزه قاچاق رسمی کالا هم به صورت پنهان و با دستکاری اسناد و مدارک این کار صورت میگیرد. وی در پاسخ به این پرسش که سهم این قاچاق کالا از مبادی رسمی چقدر است گفت: این حدوداً به زیر ۵۰ درصد رسیده است. همچنین سردار مومنی در مورخه ۱۷ مهر ۱۳۹۵ طی مصاحبهای سهم قاچاق کالا از مبادی رسمی را ۷۰ درصد اعلام کرد.
با توجه به اینکه رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در همان برنامه گفتگوی ویژه خبری میزان قاچاق کالا در سال را ۱۲.۵ میلیارد دلار اعلام کرد، میتوان گفت که ۵۰ درصد این میزان یعنی ۶.۲۵ میلیارد دلار از مبادی رسمی یعنی گمرکات وارد کشور میشود. اگر فرض بگیریم که قیمت هر دلار، ده هزار تومان باشد این یعنی سالانه ۶۲.۵ هزار میلیارد تومان کالا از مبادی رسمی قاچاق میشود. علی ربیعی وزیر سابق تعاون، کار و رفاه اجتماعی در آذر ماه ۱۳۹۳ هزینه ایجاد شغل دائم را ۱۵۰ میلیون تومان اعلام کرد. اگر فرض کنیم که هزینه ایجاد هر شغل دائم ۱۵۰ میلیون تومان باشد، ۶۲.۵ هزار میلیارد تومان قاچاق کالا از مبادی رسمی یعنی سالانه ۴۱۷ هزار شغل دائم در کشور از بین خواهند رفت.
با توجه به این حجم عظیم قاچاق کالا از مبادی رسمی و تاثیر آن بر اقتصاد کشور، امیر خجسته نماینده مردم همدان و رئیس فراکسیون مبارزه با مفاسد اقتصادی و شفافیت مجلس و محمدعلی پورمختار نماینده مجلس طرحی با نام طرح تحقیق و تفحص از گمرک را کلید زدند.
زهرا سعیدی نماینده مردم مبارکه و سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس در مصاحبه با خبرنگار تابناک اقتصادی پیرامون جزئیات این طرح گفت: دو مورد تحقیق و تفحص به کمیسیون اقتصادی مجلس با عناوین "تحقیق و تفحص از عملکرد گمرک در خصوص واردات و صادرات و مبارزه با قاچاق کالا و ارتقا سلامت اداری" و "تحقیق و تفحص از عملکرد گمرک در خصوص تخلفات مالی اعم از اختلاس، تبانی و قاچاق کالا و عدم رعایت قانون و ضوابط" ارجاع داده شد. سخنگوی کمیسیون اقتصادی ادامه داد: این کمیسیون پس از دریافت پاسخهای کتبی گمرک و قانع نشدن متقاضیان از پاسخهای ارائه شده، با حضور متقاضیان تحقیق و تفحص و رئیس کل گمرک تشکیل جلسه داد. نماینده مردم مبارکه افزود: در پایان، کمیسیون با توجه به یکسان بودن اغلب محورهای تقاضا ضمن ادغام هر دو تقاضای تحقیق و تفحص، در نهایت ضرورت انجام تحقیق و تفحص با رای نمایندگان (۷ آذر ماه ۱۳۹۷) را در محورهای ذیل به تصویب رساند:
۱) برای جلوگیری از قاچاق کالا چه اقداماتی صورت گرفته است؟
۲) علت حجم بالای قاچاق کالا از مبادی رسمی گمرک چیست؟
۳) برای اجرای قانون ارتقاء سلامت اداری و برخورد با متخلفین از کارکنان چه اقداماتی صورت گرفته است؟
۴) علت عدم کارآمدی ساماندهی گمرکی و سوءاستفاده از آن از طریق ارزیابی از دور و اقدامات به عمل آمده جهت اصلاح سریع آن چیست؟
۵) گمرک جمهوری اسلامی ایران برای جلوگیری از قاچاق سازمان یافته از مبادی رسمی (گمرک) از جمله اختلاس و تبانی در استرداد سپرده ها، جعل اسناد گمرک، جعل آرای هیاتهای حل اختلاف گمرک، واگذاری سامانه جامع گمرکی و انعقاد قراردادها اعم از باسکول، انبار و سایر موارد و همچنین کارشناسان مجازی چه اقداماتی انجام داده است؟
محمد علی پورمختار نماینده مردم بهار و کبودرآهنگ در سخنان خود در صحن علنی مجلس در مورخه ۷ آذر ۱۳۹۷ پیرامون دلایل مطرح شدن این طرح گفت: طبق آمار اعلام شده از سوی دولت ۱۵ میلیارد دلار در سال قاچاق صورت میگیرد که این موارد از مبادی رسمی و گمرک است. وی افزود: هم اکنون رویه نادرستی در گمرک وجود دارد و این مهم سبب شده حجم زیاد قاچاق به تولیدکنندگان داخلی آسیب جدی وارد کند.
به هر صورت در حالی، حجم بالایی از قاچاق کالا از مبادی رسمی کشور وارد شده و طرح تحقیق و تفحص از عملکرد گمرک در مجلس به تصویب رسیده است که دو طرح مهم در مبارزه با قاچاق کالا از مبادی رسمی در طی این سالها مسکوت مانده بود و دلیل اجرا نشدن این طرحها به عدم تمایل دولت به اجرای این دو طرح باز میگشت. این دو طرح عبارت بودند از: طرح اتصال سامانه گمرک به سامانه تجارت و طرح پلیس گمرک.
طرح اتصال سامانه گمرک به سامانه تجارت یکی از خلاءهایی بود که قاچاقچیان از آن سالها سوءاستفاده نموده و کالاهای قاچاق خود را از مبادی رسمی وارد کشور میکردند. این طرح چند سالی به دلیل کم توجهی دولت به آن مسکوت مانده بود تا سرانجام در شهریور ماه سال جاری توافقنامه اتصال سامانه گمرک به سامانه تجارت به امضای مسعود کرباسیان وزیر سابق امور اقتصاد و دارایی (کرباسیان قبل از استیضاح این توافقنامه را امضا نمود) و محمد شریعتمداری وزیر سابق صنعت، معدن و تجارت رسید.
طرح پلیس گمرک نیز سالیان سال است که علیرغم آمادگی کامل پلیس، منتظر چراغ سبز دولت میباشد. سردار محمدرضا مقیمی رئیس پلیس آگاهی ناجا طی مصاحبهای در مورخه ۲۶ آبان ماه ۱۳۹۷ در زمینه طرح پلیس گمرک گفت: بر اساس ابلاغیه ستاد کل نیروهای مسلح یکی از درخواستهای ما این است که در مجموعه کمرگ مستقر شویم و در همین راستا از وزیر اقتصاد و دارایی و دولت میخواهیم که ساز و کار استقرار پلیس را فراهم کنند تا ما بتوانیم در این زمینه وظایف خود را انجام دهیم. وی در پایان مصاحبه خود ابراز امیدواری نموده است که این مساله هر چه زودتر مورد موافقت وزیر اقتصاد، گمرک و سازمان بنادر قرار بگیرد تا پلیس بتواند فعالیت خود را در مبارزه با قاچاق کالا در این فضا نیز انجام دهد.
به هر صورت اگر زودتر دولت و دولتمردان به فکر اتصال سامانه جامع گمرک و سامانه تجارت میافتند و توافقنامههای لازمه در این زمینه را به امضا میرساندند و یا اگر طرح پلیس گمرک اجرایی میشد شاید این حجم از کالاهای قاچاق از مبادی رسمی وارد کشور نمیشد و هم اکنون هم طرحی با نام طرح تحقیق و تفحص از عملکرد گمرک در مجلس به تصویب نمیرسید.