فتاوای آیت الله العظمی امام خمینی (قدس سره)
فرزند خوانده
سؤال 1 : کسانی هستند که، چون فرزند نداشته اند نوزادی را از طفولیت گرفته و بزرگ کرده اند، آیا این فرزند اگر دختر باشد به پدر خوانده اش و اگر پسر باشد به ماد خوانده اش محرم است؟ آیا پس از فوت پدر یا مادر خوانده، این فرزند حق إرث هم دارد؟
جواب:محرم نیست، و إرث نمی برد.
سؤال 2 : من و همسرم از نعمت داشتن اولاد محروم ماندیم ، لذا فرزندی را پذیرفته و برای او نیز شناسنامۀ رسمی گرفته و همۀ تشریفات قانونی را بجا آوردیم، و در تربیت و آموزش و پرورش او، نهایت تلاش را مبذول داشتیم، و اینک دختری است 19 ساله دارای دیپلم و بحمد اللّه با ایمان ، متعهد و مکتبی.
همسرم در اثر سکتۀ مغزی بدون اینکه وصیت نامه ای از خود بجا گذارد فوت نمود. اینک برادرزاده ها و خواهر زاده های همسرم هجوم آورده و قصد تصاحب اموال ما ر دارند . با توجه به اینکه این کمینه یگانه فرزند والدینم بودم، و بیش از نیمی از ثروت شوهرم سهم اینجانب است( که به عنوان جهزیه و سهم الارث به من رسیده بود) و مدارکی هم دارم، اینک وارثین این موضوع را نادیده گرفته و دخترمان را که شناسنامۀ رسمی دارد و قانوناً فرزندانمان محسوب می شود از ارث محروم نموده اند . نظر مبارک امام در این مورد کمک به اخذ سهم می شود.
جواب:فرزند خوانده ارث نمی برد، و شما از ترکۀ همسرتان ربع می برید، و چنانچه مهریه یا چیزی دیگری از شوهر خود طلب دارید باید آن را هم به شما بدهند.
سؤال 3 : پدری قبل از به دنیا آمدن آخرین فرزندش ، فوت نمود، به دلیل اینکه نمی توانست امور خود و پنج فرزنش را بگذراند ما یکی از این بچه ها را تقریباً به فرزندی قبول کردیم، ( لازم به تذکر است که در آن موقع این طفل یک خواهر دوقلو هم داشته است) حالا این بچه به نه سالگی رسیده، و ما خواهر هیجده ساله و مادری هم داریم، می خواهم سؤال کنم که چگونه می شود این بچه به ما محرم شود؟ در ضمن بچه فعلاً ولی هم ندارد؟
جواب:در فرض سؤال راهی برای محرمیت نیست، مگر آنکه بچه اگر پسر باشد بعد از بلوغ شرعی با ازدواج محرم شوند.
سؤال 4 : مدت پنج سال از ازدوجمان می گذرد و هنوز خداوند متعال نخواسته بچه ای به ما ارزانی دارد، لذا تصمیم گرفته ایم که دختر و پسری را از پرورشگاه آورده و چنین وانمود کنیم که بچه دار شده ایم، و بدون این که کسی بفهمد آنان را که پدر و مادرشان معلوم نیست به عنوان بچه های خودمان بزرگ کنیم؛ لطفاً بفرمائید چگونه می توانیم آنان را به خودمان محرم نمائیم؟ و آیا با این روش مانند بچه های ما محسوب می شوند؟
جواب:حکم فرزند شما و خانم را پیدا نمی کنند، و تا صغیر هستند نمی توانید با عقد نسبت به آنان ایجاد محرمیت نمائید.
سؤال 5 : زن و شوهری هستیم که بچه دار نمی شویم، قصد داریم بچه ای چند روزه را بیاوریم و بزرگ کنیم، خواستم بپرسم چگونه این بچه ( چه دختر چه پسر) به من و شوهرم محرم می شود؟ با توجه به اینکه نه من خواهری دارم و نه شوهرم؟
جواب:اگر ولی ندارد راهی برای محرم شدن با عقد نیست، بلی اگر زن مادر دارد و بچه پسر باشد در صورتی که با شرائط او را شیر دهد بر زن محرم می شود، و همچنین اگر بچه دختر باشد و مادرِ مرد او را شیر دهد بر مرد محرم می شود.
سؤال 6 : به تشخیص دکتر ، خانمی از بچه دارشدن محروم است، این خانم با همسر خود پسری را از پرورشگاه آورده اند ، ولی به تمام اقوام و آشنایان گفته اند که مرد ( همسر این خانم) زنی را برای بچه دار شد صیغه نموده و بعد از این که بچه دار گردیده صیغه را فسخ و بچۀ خود را به خانه آورده است و حال ده سال از این واقعه گذشته مرد چون مایه و عقاید مذهبی ندارد این مسأله برایش مهم نیست، اما همسر ایشان ناراحت است؛ زیرا تمام اقوام این خانم و همسرش به چشم فرزندی به این کودک نظر داشته و از لحاظ حجاب در حد مقررات شرع مراعات نمی کنند، و دیگر اینکه خود خانم هم مجبور است رفتاری مانند مادر داشته باشد حتی از لحاظ حجاب. ( و روزی که این بچه را از پرورشگاه آوردند زن و شوهر پیمان بسته اند که این قضیه را تا آخر عمر به کسی نگویند) حال این خانم در ناراحتی و جدال است؛ زیرا به عنوان یک فرد مسلمان مسؤول می باشد. و این بچه هم به اندازه ای حساس است که تحمل شنیدن حقیقت را ندارد. این خانم، مادری دارد هشتاد ساله که همسرش فوت نموده و گفته اند می توان او را به عقد این پسر در آورد، اما در مورد نحوۀ صیغه اختلاف شده؛ لذا از آن حضرت مسألت داریم که بدین امر مهم پاسخ گویند.
جواب:صیغه کردن برای پسر ده ساله که پدر و جد پدری او معلوم نیست باطل است، و از نظر شرع حکم اولاد ندارد، و تا به حد بلوغ نرسیده از جهت حجاب تکلیفی نمی آورد.
سؤال 7 : بچه ای را خانواده اش سر راه می گذارند ، خانوادۀ دیگری او را برداشته و چند سال نگهداری می کنند، در حال حاضر زن و مردی آمده و می گویند این فرزند مربوط به ما بوده و اقرار به فرزندی او می کنند، و می خواهند او را بگیرند. ذوالید می گوید بچه مربوط به شما نیست. آیا بدون بینه می شود بچه را گرفت و به این زن و مرد داد یا خیر؟
جواب:اگر بچه در فرض مرقوم صغیر غیر بالغ باشد با اقرار جدی و صریح زن و مرد نَسَب ثابت می شود ، و نیاز به بینه ندارد ولی اگر بچه در زمان اقرار زن و مرد کبیر بالغ باشد، ثبوت نَسَب به اقرار زن و مرد منوط به این است که مقرله آنها را تصدیق نماید.
سؤال 8 : آیا پسر خوانده از پدر خوانده یا مادر خوانده ارث می برد؟ و اگر بخواهند به صورت صلح به او بدهند چگونه است؟
جواب:فرزند خوانده ارث نمی برد، ولی می توانید به نحو صلح یا بخشش به او بدهید.
سؤال 9 : بنده مدت چندین سال است که ازدواج نموده ام ولی خداوند اولادی به من نداده است، تصمیم گرفتم بروم از بچه های بی سرپرست بیاورم ولی هر چه فکر کردم دیدم اگر پسر بیاورم وقتی بزرگ شود بر خانمم نامحرم می باشد، و اگر دختر بیاورم وقتی بزرگ شود بر خودم نامحرم می باشد. لذا از آن امام عزیز خواهش می کنم جواب این مسأله را مرقوم فرمائید.
جواب:آوردن بچۀ بی سرپرست و تربیت او مانع ندارد، لکن همانطور که مرقوم شده محرم نیست.
سؤال 10 : اگر فردی بچه دار نشود و پسری را از پرورشگاه بگیرد و در ادارۀ ثبت اسناد تعهد دهد که : « من این پسر را به فرزندی پذیرفته ام و وسائل تربیت و رفاه و آسایش او را راهم می کنم و دو دان از اموال منقول و غیر منقول خود را به نام این پسر می کنم!»، آیا این فرزند اوست و بعد از مرگش وارث تمام اموالش می گردد یا مالک همین دو دانگی می باشد که در سند ذکر شده است؟
جواب:فرزند خوانده فرزند محسوب نمی شود و ارث نمی برد، بلی اگر در حال حیات چیزی به او بخشیده و به قبض او داده است مالک می شود.
سؤال 11 : پسر خواهر اینجانب فوت کرده و اموال زیادی داشته است، مادر و همسرش و فرزندی که از سر راه برداشته و هفت ساله شده باقی مانده اند بعداً مادرش هم ( که خواهر من می باشد) فوت کرده و بنده خرج کفن و دفن او را از مال خودم مبلغ 8500 تومان داده ام، وارث اموال پسر خواهر اینجانب کیست؟
جواب:طفل سر راهی ارث می برد ، و ترکۀ او به مادر و همسرش می رسد، و چون فرزند ندارد ربع ترکه از [آنِ] همسر [او است] و بقیه به مادر و از او به ورثۀ مادر می رسد.
سؤال 12 : اگر زن و شوهر مسلمانی طفل شیر خوار پسر یا دختری را به فرزندی قبول نمایند، آیا شرعاً این بچه فرزند آنان می شود؟
جواب:شرعاً فرزند آنها محسوب نیست. و آثار فرزندی مترتب نمی شود.
سؤال 13 : اگر بچه ای را از پرورشگاه بیاورند تا او را به عنوان بچه خود بزرگ کنند، آیا زمانی که این بچه ( چه پسر باشد چه دختر) بزرگ می شود به والدین ادعائی خود محرم است؟ و نیز حکم محرمیت دختر و پسری که با هم در یک خانواده بزرگ می شوند چیست؟
جواب:تنها بزرگ کردن بچه سبب محرمیت نمی شود، و همچنین پسر و دختری که پیش یک خانواده بزرگ می شوند نسبت به هم محرم نیستند.
سؤال 14 : حدود هشت سال پیش عمۀ شوهرم ( که از داشتن فرزند محروم بوده) دختری را از پرورشگاه به فرزندی قبول کرده است، حال که فرزند به سن بلوغ رسیده تکلیف شوهر عمه ام (ناپدری دختر) چیست؟ و ازدواج این دختر به چه صورت است؟
جواب:دختر نسبت به مرد (پدرخوانده ) نامحرم است، و اگر پدر ندارد یا [پدرش] معلوم نیست، بعد از بلوغ و رشد اختیار با خود اوست
