سی‌و‌هفتمین جشنواره جهانی فیلم فجر با نمایش نسخه مرمت شده فیلم «دیده بان» و سخنان جنجالی ابراهیم حاتمی‌کیا درباره دورانی که این فیلم ساخته شد و همچنین مواضع دوران معاصرش که با ادبیات جنجالی همراه بود، آغاز شد تا در طول یک هفته، شماری از مهم‌ترین آثار سینمای ایران و جهان که گروهی‌شان نخستین نمایش‌شان در یک رویداد بین‌المللی است، به نمایش درآید.
به گزارش «تابناک»؛ عصر چهارشنبه ۲۸ فروردین‌ماه خیابان برادران مظفر و سینما فلسطین میزبان علاقمندانی بود که برای حضور در افتتاحیه سی و هفتمین جشنواره جهانی فیلم فجر آمده بودند. پیش از آغاز رسمی مراسم، در گذر فرهنگی واقع در خیابان برادران مظفر موسیقی محلی همراه با اجرای حرکات موزون عروسکی اجرا شد. همچنین یک گروه موسیقی نیز در لابی سینما فلسطین قطعات خاطره‌انگیز کلاسیک را اجرا کرد.
پس از آن در لابی سینما فلسطین تفاهمنامه‌‌ای میان علی اصغر پیوندی رییس جمعیت هلال احمر کشور و سیدرضا میرکریمی دبیر سی و هفتمین جشنواره جهانی فیلم فجر امضا شد. به موجب این تفاهمنامه، جشنواره جهانی فیلم فجر به عنوان «سفیر مهربانی» در حوزه بلایای طبیعی معرفی شد تا ضمن معرفی هلال احمر ایران در محافل سینمایی از طریق نمایش آثار تصویری مرتبط، از سال آینده نیز توجه ویژه‌ای در انتخاب و نمایش فیلم های خارجی با موضوعات مرتبط در جشنواره جهانی داشته باشد و از این طریق به تبادل تجربیات بشری در مواجهه با بلایای طبیعی بپردازد.
در ادامه جلیقه جمعیت هلال احمر به رضا میرکریمی، رضا کیانیان و ستاره اسکندری اهدا و کیک سی و هفتمین جشنواره جهانی فیلم فجر بریده شد.
رضا کیانیان پیش از بریدن کیک افتتاحیه سی و هفتمین جشنواره جهانی فیلم فجر در سخنانی ضمن خوشامدگویی به مهمانان گفت: جشنواره ما، جشنواره ساده ای است و امیدوارم شما آن را دوست داشته باشید. همانطور که می‌دانید تمامی عواید فروش بلیت و محصولات فرهنگی این دوره از جشنواره به هموطنان سیل زده اختصاص می یابد.
کیانیان در پایان صحبت هایش تاکید کرد: دل ما با همه هموطنان سیل زده‌مان در خوزستان، لرستان، شمال کشور و … است. ما به یاد شما هستیم.
در ادامه کتاب سه زبانه «دیده‌بان» با حضور ابراهیم حاتمی‌کیا، رضا میرکریمی، شهاب اسفندیاری، رضا کیانیان و مجید رجبی معمار مدیرعامل خانه هنرمندان ایران (ناشر کتاب) به مناسبت نمایش نسخه مرمت شده فیلم «دیده بان»، رونمایی شد.
این کتاب مشتمل بر تحلیلی از سینمای ابراهیم حاتمی‌کیا با تمرکز بر سه فیلم «دیده‌بان»، «از کرخه تا راین» و «آژانس شیشه‌ای» است که در یک مجلد توسط انتشارات خانه هنرمندان ایران و با حمایت جشنواره جهانی فیلم فجر منتشر شده است. نسخه انگلیسی کتاب «دیده بان» توسط شهاب اسفندیاری عضو هیات علمی دانشگاه هنر تالیف شده است.
پس از آن با ورود مهمانان به سالن اصلی سینما فلسطین کتاب «دیده‌بان» توسط ابراهیم حاتمی‌کیا برای علاقه‌مندان امضا شد.
سپس با حضور حاضران در سالن شماره یک سینما فلسطین مراسم رسمی افتتاحیه سی و هفتمین جشنواره جهانی فیلم فجر با پخش آیاتی از قرآن مجید آغاز شد.
سپس در حالی که تصاویری از حادثه سیل اخیر در شهرهای مختلف کشور روی پرده سینما نمایش داده می‌شد، قطعه‌ای موسیقی با اشعاری به زبان‌های مختلف اقوام ایرانی توسط یک نوازنده آکاردئون به صورت زنده اجرا شد و در پایان این تصاویر شماره حساب هلال‌احمر برای دریافت کمک‌های مردمی اعلام شد.
در ادامه تیزر سی‌و‌هفتمین جشنواره جهانی فیلم فجر براساس فیلم «دونده» امیر نادری پخش شد.
پس از آن ویدیویی شامل بخش‌هایی از نسخه قدیمی فیلم «دیده‌بان» و صحبت‌های ابراهیم حاتمی‌کیا، اصغر پورهاجریان بازیگر و مدیر جلوه‌های ویژه «دیده‌بان»، احمد طالبی‌نژاد منتقد، مهرزاد دانش منتقد، سید محمد بهشتی مدیرعامل وقت بنیاد سینمایی فارابی، سعید قطبی‌زاده منتقد و آرش خوشخو منتقد درباره این فیلم پخش شد.
ابراهیم حاتمی‌کیا در بخشی از این کلیپ درباره «دیده‌بان» گفت: من از جنگ به سینما آمدم. در آن فضا بودم و در آن فضا ذوب شده بودم و همان موقع متوجه شده بودم که باید دوربین را هم به دست بگیرم. «دیده‌بان» حاصل همه تجربه من از جنگ بود.
پس از آن رضا کیانیان روی سن آمد و ضمن ابراز خرسندی از حضور مهمانان و خوشامدگویی درباره تصاویر نمایش داده شده از سیل گفت: وقتی این فیلمها را می‌بینیم قلبمان به درد می‌آید. مردمی که بعد از بیرون ریختن آب از خانه‌هایشان با گل و لای چسبنده ای مواجه می‌شوند که زندگی شان را نابود کرده است. به هر حال قلب ما پیش آنهاست. البته تمام عواید از فروش بلیت و اقلام فرهنگی این جشنواره به سیل زدگان اختصاص می یابد.
وی ادامه داد: جشنواره ما جشنواره دوستانه و بسیار کم خرجی است چون نمی‌توانیم و نمی‌خواهیم پرخرجش کنیم اما جشنواره پرشوری است و طی این سال‌ها این را نشان داده ایم. ارتباط این جشنواره با مراکز فرهنگی و دانشگاه ها خیلی زیاد است. فیلم‌های زیادی در این جشنواره به نمایش در می‌آید، همین امسال ما ۱۶۰ فیلم نمایش می دهیم که از همه شما دعوت می کنم این فیلم ها را تا جایی که فرصت می کنید ببینید. هرچند مطمئن هستم در طول هشت روز نمی‌توانید همه آنها را ببینید ولی حتما ببینید چون در جای دیگری این فیلمها را نمی‌توانید ببینید. بسیاری از آنها برای اولین بار است که در ایران نمایش داده می‌شوند.
کیانیان ادامه داد: امسال که جشنواره همزمان با نیمه شعبان است خیابان برادران مظفر را با همکاری شهرداری تهران تزیین کردیم، فیلم نشان می‌دهیم و موسیقی اجرا می‌شود. دوستان سینمایی می آیند که می توانید از نزدیک با آنها دیدار کنید، تئاتر و تئاتر عروسکی اجرا می شود و سعی داریم با کمک شهرداری در طول سال و در سال‌های بعد هم این جشن‌ها را داشته باشیم. امیدوارم این گذر فرهنگی، جایی باشد برای اینکه لبخند به لب شما بیاورد و این برنامه ها ادامه یابد.
کیانیان با اشاره به بخش «فیلم های کلاسیک مرمت شده» در جشنواره بیان کرد: در همه جای دنیا فیلم‌هایی را که در حال نابود شدن است با کمک دیجیتال مرمت می کنند و ما هم در سال های اخیر در ایران فیلم های مهمی از تاریخ سینمایمان را مرمت کرده و در این بخش از جشنواره جهانی فیلم فجر به نمایش می گذاریم. اولین فیلمی که در جشنواره جهانی فیلم فجر مرمت و اکران شد فیلم «باد صبا» بود. یکی از فیلم هایی که امسال نمایش می‌دهیم «دیده بان» است. جا دارد همین‌جا از خانم لادن طاهری مدیر فیلمخانه ملی ایران تشکر کنم.
وی در پایان صحبت هایش به موسیقی فیلم «دیده بان» ساخته ابراهیم حاتمی کیا اشاره کرد و گفت: جا دارد از محمد میرزمانی آهنگساز این فیلم نیز تشکر کنیم.
در ادامه این مراسم هوشنگ گلمکانی منتقد سینما با حضور روی سن گفت: تصاویر وضعیت پس از سیل تصاویر دردناکی بود. هنوز در برخی نقاط کشور آب وجود دارد و مردم در گل‌ولای زندگی می‌کنند و ما به فکر آنها هستیم ولی همان پیام معروف عباس کیارستمی به یادمان می آید که «زندگی ادامه دارد». به هر حال اقدامی که جشنواره انجام داد و با سیل‌زدگان هم‌دردی کرد، قابل احترام است.
وی درباره فیلم «دیده‌بان» بیان کرد: ژانر که اصطلاح مناقشه برانگیزی در بین استادان سینما و منتقدان است از فیلم‌های آمریکایی و غربی آمده است، اما برای توضیح بسیاری از فیلم ها در سایر کشورها هم استفاده می شود هرچند برخی اوقات هم این اصطلاح به اشتباه به کارمی‌رود ولی به هر حال ژانر جنگی یک ژانر تثبیت شده در همه‌جای دنیاست.
این منتقد با اشاره به اینکه برخی از کشورها ژانر اختصاصی دارند مانند ژانر سامورایی، عنوان کرد: در ایران سه ژانر اختصاصی وجود دارد، یکی ژانر فیلم های روستایی که از دهه ۳۰ و ۴۰ آغاز شد، یکی ژانر جاهلی و کلاه مخملی که خاص ایران است و دیگری ژانر دفاع مقدس.
گلمکانی ادامه داد: استفاده از عنوان «دفاع مقدس» بسیار مناسب است چون به وجه عارفانه آن دفاع اشاره می‌کند. فیلم‌های جنگی ایدئولوژیک غیرایرانی این وجه عارفانه سینمای جنگی ایران را ندارند بنابراین به کاربردن این اصطلاح بهترین توضیح برای فیلم دفاع مقدس است. «دیده‌بان»، «پرواز در شب» و اصولا ابراهیم حاتمی‌کیا و زنده‌یاد رسول ملاقلی‌پور آغازکنندگان و پرچمداران این نوع فیلمها در سینمای ایران بودند و هنوز هم بیشتر افراد به ویژه حاتمی کیا را با آن نوع فیلم هایش می شناسند. بی‌تردید چه فیلم‌های حاتمی‌کیا را دوست داشته باشیم یا دوست نداشته باشیم، او یکی از مهم‌ترین فیلمسازان سینمای ایران است.
این منتقد تاکید کرد: «دیده بان» مربوط به زمانی است که حاتمی‌کیا بیشتر فیلم می‌ساخت نه اینکه جنجال به پا کند! او در سال‌های اخیر از هر فرصتی برای جنجال استفاده می‌کند و حرف‌هایی می‌زند که قضاوت درباره فیلمش را تحت تاثیر قرار می‌دهد ولی من هنوز همان حاتمی‌کیا را دوست دارم. من جزو اولین منتقدانی هستم که درباره فیلم «هویت» مثبت نوشتم اما بعدها او از من برای انتقادهایی که از کارهایش کردم دلخور شد. الان هم می‌خواهم دوستانه و برادرانه به او توصیه کنم که فیلم‌هایش را بسازد، چون وقتی جنجال به پا می‌کند قضاوت درباره فیلم‌هایش را برای منتقدان سخت می‌کند. حرف های جنجالی او ارزیابی آثارش را حتی برای دوست دارانش سخت می کند و این به فیلمساز آسیب می زند.
گلمکانی ضمن تشکر از فیلمخانه ملی ایران برای مرمت آثار سینمای ایران گفت: از فیلمخانه ملی بسیار تشکر می‌کنم که فیلمها را مرمت می‌کند، خیلی وقت ها وقتی دنبال یک فیلم یا عکس و پوستر فیلمی که چندین سال پیش ساخته شده، می گردیم تکه پاره های آن را پیدا می کنیم اما فیلمخانه ملی این فیلم ها را بازسازی می کند که بسیار ارزشمند است. هرچند از فیلم‌های قبل از انقلاب فقط فیلم «گاو» اجازه نمایش دارد و بقیه مورد توجه قرار نمی‌گیرند، انگار که اصلا وجود نداشته‌اند.
پس از آن کیانیان گفت: فیلم «دیده بان» اولین فیلم ژانر دفاع مقدسی است که در جشنواره خارجی حضور یافته است.
او همچنین ضمن تشکر از طالبی خواننده قطعات محلی گفت: ای کاش یک قطعه خراسانی هم می‌خواندی.
ابراهیم حاتمی کیا سخنران بعدی مراسم افتتاحیه جشنواره جهانی فیلم فجر بود که با اشاره به پوستر فیلم «دیده‌بان» که روی سن به نمایش درآمده بود، گفت: آن عکسی که روی پوستر می‌بینید برای سی سال پیش است که من جوان بودم ولی الان موهایم سفید شده است.
وی درباره انتقادی که گلمکانی از وی کرده بود، توضیح داد: به من می گویند حرف که می زنی جنجال می شود، ولی من اصلا زیاد حرف نمی زنم. از آخرین باری که حرف رسانه ای زده ام روزهای زیادی گذشته است ولی مساله اینجاست که من مانند «فیلم هایم» حرف می زنم؛ متناسب با شرایط و موقعیت.
وی افزود: یک عده مرا از فیلم «از کرخه تا راین»، برخی از «مهاجر»، برخی از «آژانس شیشه‌ای» می‌شناسند و قبول دارند، اما چه اتفاقی این وسط افتاده که یک فیلمساز با چشم باز به مجله فیلم و سایر مجله‌ها نگاه می کند و با خود می گوید خدایا من چه کنم؟
این نویسنده و کارگردان سینمای ایران با بیان اینکه «دیده‌بان» کسی است که دشمن را می‌بیند و دوست و همرزمش را از وجود دشمن آگاه می‌کند، عنوان کرد: من همیشه در زمان حال زیسته‌ام و به آنچه اتفاق افتاده واکنش نشان داده‌ام. زمانی که «دیده‌بان» را ساختم موج عقب‌نشینی‌ها شروع شده بود. فضایی که در این فیلم مطرح است، یعنی آن خط حامل یا احساس من به عنوان فیلمساز، نسبت به وضعیت حاکم در آن دوران است. زمانی که اوضاع خوب نیست و دیده بان باید به همرزمانش گرا بدهد و اگر ناچار شود مجبور می‌شود حتی جای خودش را هم بکوبد.
حاتمی‌کیا در بخش دیگر صحبت هایش بیان کرد: بخشی از جامعه نمی‌خواستند فیلم های مرا ببینند و از فیلم «از کرخه تا راین» بود که من شناخته شدم. آن جوان ۲۷ ساله الان ۵۷ ساله است. در حال حاضر پدربزرگ هستم و مسایل دیگری برایم مساله است.
کارگردان سینمای دفاع مقدس ایران اضافه کرد: هیچ‌وقت خودم فیلم‌های خودم را نمی بینم چون برایم عذاب‌آور است! از فیلمخانه ملی ایران بسیار متشکرم که فیلمها را مرمت می‌کند چون اگر این کار را نکند، بچه‌‌های ما وقتی نسخه های قدیمی این فیلمها را می‌بینند فکر می‌کنند از دوران چارلی چاپلین عقب‌تر است چون فیلم‌های چاپلین شفاف‌تر و فوکوس‌تر از فیلم‌های ماست.
پس از پایان صحبت‌های حاتمی‌کیا نسخه مرمت شده فیلم «دیده‌بان» برای حضار به نمایش گذاشته شد.
سی‌و‌هفتمین جشنواره جهانی فیلم فجر با نمایش نسخه مرمت شده فیلم «دیده بان» و سخنان جنجالی ابراهیم حاتمی‌کیا درباره دورانی که این فیلم ساخته شد و همچنین مواضع دوران معاصرش که با ادبیات جنجالی همراه بود، آغاز شد تا در طول یک هفته، شماری از مهم‌ترین آثار سینمای ایران و جهان که گروهی‌شان نخستین نمایش‌شان در یک رویداد بین‌المللی است، به نمایش درآید.
متاسفانه سینمای ایران یک دچار تهاجم فرهنگی شده این سینما به هیچ وجه در شان ایران و فرهنگ اش نیست یک سینمای مبتذل و پوچ با کسانی که خود را سوپر استار میدانن این سینما هدفش از ساخت این فیلمها چیست خندادن به هر شکل سخیف و الفاظ رکیک و حرکات زشت در ژانر اجتمایی فقط حقارت و توهین به مردم