خبرگزاری رویترز پنجشنبه گزارش داد که ماس در چارچوب سفر دوره ای سه روزه به خاورمیانه که با پایان تعطیلات عید سعید فطر آغاز می شود،، از اردن، امارات متحده عربی و ایران دیدن خواهد کرد.
«ماریا آدبار» سخنگوی وزارت امور خارجه آلمان با بیان این مطلب، این سفر را در راستای تلاش برلین برای جلوگیری از گسترش تسلیحات کشتار جمعی در منطقه خاورمیانه عنوان کرد. به گفته خانم آدبار این سفر در هماهنگی با مقامات فرانسه و انگلیس که از امضا کنندگان توافق هسته ای ایران (برجام) هستند، صورت می گیرد.
آدبار افزود: ماس همچنین پیش از این سفر با «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه آمریکا و دیپلمات های ارشد این کشور رایزنی کرده است.
نقطه عطف سفر به سه کشور اردن، امارات متحده عربی و ایران، حضور در تهران و مذاکره با مقامات ایرانی است. گزارش‌ها حاکی از این است که فرانسه و انگلیس هم با این سفر موافقت کرده‌اند.
بنابر گزارش خبرگزاری آلمان، وی در این سفر چهار روزه، جمعه شب وارد اردن شد تا با نیروهای آلمانی که در این کشور مستقر هستند، دیدار کند و وارد پایگاه نظامی «الازرق» شد. در این پایگاه نظامی، نیروهای آلمانی با استفاده از هواپیماهای شناسایی «تورنادو» و سوخت‌رسان، در عملیان علیه گروه تروریستی داعش مشارکت داشتند.
اینکه، ماموریت ارتش آلمان در ماه اکتبر پایان یابد در روزهای آینده مشخص خواهد شد. این در حالی است که آمریکا از آلمان خواسته است تا در ایجاد یک منطقه حائل در ناحیه کرد‌نشین واقع در شمال سوریه به واشنگتن کمک کند و احتمال استفاده از هواپیماهای تورنادو هم در این ماموریت وجود دارد. در نهایت پارلمان آلمان باید در این زمینه تصمیم‌گیری کند و قرار است پس از تعطیلات تابستانی به این مسئله پرداخته شود.
پس از اردن، امارات متحده عربی و ایران هم دیگر مقاصد سفر وزیر خارجه آلمان هستند. امارات به همراه عربستان سعودی در جنگ علیه حوثی‌ها در یمن مشارکت کرده و به همین دلیل دولت آلمان صادرات تسلیحات به امارات را محدود کرده است از این رو موضوع جنگ یمن، هم در دستور کار سفر این مقام آلمانی قرار دارد.
مهمترین قسمت سفر وزیر خارجه آلمان به روز دوشنبه مربوط می‌شود یعنی ورود وی به ایران آنهم در شرایطی که وی نخستین وزیر خارجه آلمان خواهد بود که در دو سال و نیم گذشته به ایران سفر می‌کند. غرب همواره می‌کوشد تا مسایلی مانند برنامه موشکی و تحولات یمن و سوریه را هم در گفت‌وگو با مقامات ایرانی بگنجاند. با این حال «سید عباس موسوی» سخنگوی وزارت خارجه ایران در واکنش به موضع‌گیری اخیر «امانوئل ماکرون» رئیس‌جمهور فرانسه تاکید کرده است که طرح موضوعات فرا برجامی کمکی به حفظ برجام نمی کند.
روزنامه زوددویچه سایتونگ در یادداشتی با اشاره به سفر «هایکو ماس» وزیر خارجه آلمان به ایران نوشت: تلاش ها و فعالیت های بسیاری برای انجام سفر وزیر خارجه آلمان به ایران انجام شده و این حاکی از خاص بودن شرایط و اهمیت این سفر دارد.
وزیر خارجه آلمان در حالی سفر به خاورمیانه و ایران را کلید زد که از حضور و شرکت در مراسم یکی از اعیاد مهم مسیحیان صرفنظر کرده است، این امر می تواند اهمیت موضوع توافق هسته ای ایران برای ماس را نشان دهد. وی بارها بر حفظ و بقای توافق هسته ای ایران تاکید کرده و آن را ضامن امنیت خاورمیانه و اروپا قلمداد کرده است.
این روزنامه آلمانی با اشاره به گفتگوهای ماس و مقامات ایرانی درباره توافق هسته ای نوشت: ماس استدلال های متعددی آورده است که نمی توان در حالی که دستاوردهای دندان گیری از این توافق عاید ایران نشده، انتظار پایبندی همه جانبه آنها از این توافق را داشت.
آنچه برای دیپلمات های آلمانی بیش از هر چیز اهمیت دارد این است که طرف ایرانی را متقاعد کنند که اروپا برای حفظ این توافق در تلاش است. این در حالی است که ایران بارها اروپا را به کم کاری متهم و تاکید کرده در صورت عدم تحقق خواسته های توافق شده از این توافق خارج خواهد شد.
رویکردهای قبلی
وزیر خارجه آلمان پیش از این تاکید کرده بود که اروپا از حفظ توافق هسته‌ای با ایران که آن را برای امنیت اروپا ضروری می داند، تلاش می کند.
وی روز دوشنبه 23 اردیبهشت پیش از آغاز نشست شورای وزرای خارجه اتحادیه اروپا در بروکسل در جمع خبرنگاران با اشاره به مباحثی که امروز در نشست مطرح می‌شود گفت: «درباره ایران و توافق هسته‌ای صحبت خواهیم کرد و در اروپا اتفاق نظر داریم که این توافق برای امنیت ما ضروری است.»
وزیر خارجه آلمان همچنین گفت: «هیچکس نمی‌خواهد که ایران بمب اتم داشته باشد و (چنین چیزی) هدف توافق است.» وی با اشاره به اینکه این بهترین توافقی بود که به دست آمد گفت که (اروپا) همچنان از اجرای توافق حمایت می‌کند و امروز هم در این مورد رایزنی خواهد شد.
ماس در ادامه گفت: «ما در ماه‌های گذشته گام‌های سازنده‌ای را به ویژه درباره کانال مالی اینستکس برداشته‌ایم تا این کانال اجرایی شده و به بهره برداری برسد تا برجام همچنان اجرا شود.» وی همچنین با اشاره به اقدامات اخیر ایران درباره برجام هم گفت: «برای ما مهم است که نقش ایران در منطقه را زیر نظر داشته باشیم. ما با نقش ایران در سوریه و برنامه موشک بالستیک این کشور موافق نیستیم اما این توافق مهمترین مبنا است تا در آینده با ایران رفتار شود.»
با گذشت یک سال از خروج آمریکا از برجام، شورای عالی امنیت ملی ایران چهارشنبه (۱۸ اردیبهشت‌ماه) در بیانیه‌ای اعلام کرد قصد دارد «در راستای صیانت از امنیت و منافع ملی مردم ایران، و در اعمال حقوق خود مندرج در بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام» برخی اقدامات خود ذیل برجام را متوقف کند.
جمهوری اسلامی ایران در این بیانیه به کشورهای باقی‌مانده در برجام ۶۰ روز فرصت داده برای اجرای تعهدات خود به ویژه در حوزه‌های بانکی و نفتی اقدام کنند. در بیانیه اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی ضمن رد ضرب‌الاجل ۶۰ روزه ایران عنوان کردند: «قویاً به ایران توصیه می‌کنیم از انجام اقداماتی که موجب تشدید مشکلات می‌شود، خودداری کند.»
یک هفته بعد ماس در گفتگو ا روزنامه آلمانی «پاساوئر نوین پرسه» از سیاست آمریکا در اعمال فشار حداکثری علیه ایران انتقاد کرد.
او گفت: «راهبرد آمریکا در اعمال فشار حداکثری [علیه ایران] کارایی ندارد. خروج یک‌جانبه آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران برای ما قابل درک نیست. بر خلاف رئیس جمهور آمریکا، اروپا کاملا بر این باور است که راهبرد فشار حداکثری کارایی ندارد. اروپا به جای جنگ لفظی بر مذاکره تاکید دارد.»
وزیر خارجه آلمان در ادامه در اظهاراتی مغرضانه افزود: توافق هسته‌ای با ایران ، درست‌ترین راه حل برای این بود که مانع از اقدام ایران در ساخت بمب اتمی شود. ماس درباره تحولات اخیر منطقه با اشاره به افزایش تنش‌ها نیز اعلام کرد: «همه طرف‌ها باید متوجه خطر درگیری در منطقه باشند.» او در ادامه اظهار کرد ایران باید به اجرای تعهدات خود بر اساس برجام همچنان ادامه دهد و در این زمینه هیچ تخفیفی وجود ندارد.
رایزنی پیش از سفر
وزیر خارجه آلمان قبل از شروع تور خاورمیانه ای خود رایزنی ها در مورد مسائل و موارد مندرج در این سفر را به مذاکره گذاشته بود. روز جمعه سوم خرداد ماه وزرای امور خارجه آلمان و اردن در یک گفت‌وگوی تلفنی درباره فرصت‌های تنش‌زدایی برای ایران تبادل نظر کرده و همچنین تاکید کردند که صلح در خاورمیانه تنها از طریق راهکاری حاصل می‌شود که مورد مذاکره قرار گرفته باشد.
وزارت امور خارجه آلمان در پیامی توییتری اعلام کرد: هایکو ماس، وزیر امور خارجه آلمان روز گذشته در گفت‌وگوی تلفنی با ایمن الصفدی، همتای اردنی خود درباره مسائلی از جمله فرصت‌های تنش‌زدایی برای ایران تبادل نظر کردند. آنها توافق کردند که در روند صلح خاورمیانه، صلح تنها در گستره حل‌وفصلی امکان پذیر است که دو کشور بر سر آن مذاکره شده باشند.
ورود به عراق
هایکو ماس وزیر خارجهٔ آلمان ساعاتی پیش وارد بغداد شده است. قرار است که ماس در جریان سفر خود به بغداد با برهم صالح، رئیس جمهوری و عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر عراق دیدار کند.
اهمیت این سفر در آن است که آلمان قرار است به‌عنوان نمایندهٔ اروپا با مأموریت وساطت بین ایران و امریکا و نجات برجام، عمل کند. در این راستا به زودی مقام‌های این کشور به ایران سفر خواهند کرد. سفر ماس به عراق پیش از ایران همچنین نشانگر نقشی است که بغداد در این زمینه ایفا خواهد کرد.
وی پس از ورود به بغداد در سخنانی خاطر نشان کرد: در حال حاضر امنیت خاورمیانه از اهمیت بسزایی برخوردار است. وی در ادامه افزود: باید به این نکته توجه داشت که هرگونه محاسبات و برآوردهای اشتباه، سوء تفاهم و ایجاد فضای متشنج در منطقه می تواند پیامدهای جبران ناپذیری را در پی داشته باشد.
ماس در ادامه یادآور شد: ما اروپایی ها بر این عقیده هستیم که باید توافق هسته ای ایران پابرجا باقی بماند، زیرا این توافق کلید ثبات و امنیت در خاورمیانه است. وی در ادامه افزود: صرف انجام گفتگو کافی نیست، بلکه آنچه از گفتگو مهمتر است عمل به مذاکرات و متعهد بودن به آن است.
وزیر خارجه آلمان در بخش دیگری از سخنان خود از عراق خواست تا از ایجاد هرگونه تنش در فضای خاورمیانه بخصوص در رابطه با ایران-آمریکا پرهیز کند. وزیر خارجه آلمان قرار است با «برهم صالح» رئیس جمهوری و «عادل عبدالمهدی» نخست وزیر عراق دیدار و گفتگو کند.
وزیر خارجه آلمان پس از عراق به منظور دیدار با مقامات ایران راهی تهران می شود.
