یک کارشناس صنعت خودرو گفت: جنایت دو خودروساز برتر طی سه دهه گذشته کاملا مشهود است، قطعه‌سازی ایران خانوادگی اداره می‌شود و فرانسوی‌ها صنعت خودروی ایران را مدیریت می‌کنند.
به گزارش «تابناک» به نقل از جام جم آنلاین، درحالی خبر بازداشت مدیرعامل ایران خودرو همه را شوکه کرد که برخی از کارشناسان براین باورند که چنین برخوردی باید خیلی زودتر و گسترده‌تر از سوی مسئولان قضایی کشورمان صورت می‌گرفت.
در این زمینه جام جم آنلاین گفت‌وگویی با دکتر علی خاکساری، کارشناس صنعت خودرو داشته تا از وی درباره ابعاد فساد شکل‌گرفته در صنعت خودرویی کشورمان بپرسیم.
• بنظر شما برخورد اخیر با مدیرعامل ایران خودرو منطقی است؟
بله؛ به این دلیل که اولا برخورد با متخلفان صنعت خودرو جای خوشحالی و خرسندی دارد و به مردم ایران تبریک می‌گویم که این بازداشت‌ها صورت گرفت و فارغ از هر جنبه دیگر می‌تواند به اعتماد عمومی کمک بکند. لازم است در سطح جامعه و این باور ایجاد شود تا کسانی که در واقع به مردم اجحاف کرده‌اند و جان و مال مردم آنها را به خطر انداختند، جایی مورد محاکمه قرار گرفته و مجازات می‌شوند. پس این جنبه بسیار مثبتی دارد علی‌رغم اینکه برخی به دنبال رنگ و بوی سیاسی هستند. البته فراموش نکنیم چنین برخوردی در صنعت خودرویی ایران تقریبا بی‌سابقه است و حتی معتقدم باید زودتر اکنون اتفاق می‌افتاد.
• واقعا مشکل فقط مدیرعامل ایران خودرو بوده یا بطور کلی واقعا مشکل یک نفر است؟
طبیعتا این فساد به یک فرد وصل نیست، بلکه گروهی وجود دارد. این گروه آنهایی هستند که افراد بازداشت شده را حمایت می‌کردند یا حتی سرکار آوردند یا این افراد را در طول مدیریتشان حمایت کردند و طبیعتا بابت حمایت‌ها نیز کلی امتیازات گرفته‌اند که مالی، سیاسی یا حتی انتخاباتی بود که با بازداشت دو نماینده مجلس به نظرم اتفاق تکمیل کننده و خوبی است که نمایندگان مجلس ما هم درصورت تخلف مصون نیستند و برخورد خواهد شد.
• شما به عنوان یک کارشناس از این روند چه انتظاری دارید؟
انتظارم این است که واقعا با توجه به گستره فساد، ارتباطاتی که داشتند در هر سطحی بوده مسئولان دستگاه قضایی ورود کنند و با همه متخلفان این زنجیره فساد برخورد کنند که نهایتا آن وجهه جمهوری اسلامی حفظ شودکه امروز خیلی مهم است. متاسفانه عملکرد اینگونه افراد در پوشش مدیران ارشد صنعت خودرو لطمه بسیار زیادی به باورهای مردم نسبت به عدالت در جمهوری اسلامی و برخورد با متخلفین زده است. این برخوردها چه با خودروسازان و چه دیگر متخلفان کمک زیادی می‌کند که مردم باور کنند که مسئولان به دنبال حقوق مردم هستند.
• فکر نمی‌کنید لابی‌هایی برای به حاشیه راندن چنین برخوردهایی تشکیل شده باشد؟
اجازه دهید بگویم این اتفاق نباید خیلی بی‌سروصدا و با لابی‌گری پایان گیرد. به این معنی که قطعا متخلفان مثلا مدیرعامل دستگیر شده ایران خودرو با توجه به گسترده مالی بالایی که داشتند بدون تردید ارتباطات زیادی هم برای خود دست و پا کرده و حامیان خاصی هم دارد. اما حامیانی که منافع آنها نیز به این مدیران متخلف گره خورده و اصولا حامیانشان قطعا تمایل ندارند هم مهره را از دست بدهند و هم جنایتی که خودشان کردند رو شود. امیدواریم این کار با جدیت و تدبیر ادامه یابد و مردم در جریان قرار بگیرد.
• چرا از واژه جنایت استفاده می‌کنید؟
من واقعا این گروه متخلفان صنعت خودرو را جنایتکار می‌دانم. صنعت خودروسازی ایران با مدیریت چنین افرادی که دستگیر شده‌اند در سه دهه گذشته بالاترین جنایت را در مقابل اقتصاد، جان مردم و محیط زیست داشته است. ببینید با هر مدرکی که بخواهیم واقع‌بینانه نگاه کنیم می‌بینیم سه دهه ایران‌خودرو و سایپا در قالب وزارت صنایع، در قالب سازمان حمایت از مصرف‌کننده، درقالب شورای سیاست‌گذاری خودرو و افرادی که در آنجا فعالیت می‌کردند بزرگترین جنایت‌ها را هم از بعد اقتصاد، بعد انسانی و هم زیست محیطی به ایران کرده‌اند و اگر واقعا بخواهیم با این متخلفان برخورد کنیم باید احکام سنگینی برای این افراد و حتی مرتبطین آنها صادر شود. همانطور که قبلا اشاره کردم اگر خدایی ناکرده این مسایل بی‌سروصدا جمع و جور شود و افراد متخلف هم با مجازاتی ساده یا جریمه‌هایی که هرگز پرداخت نمی‌شود، از صحنه حذف شوند؛ اتفاق بدی است و مردم تقریبا هرگز اعتماد نخواهند کرد. بنابراین باید شاهد مجازات سنگین این افراد باشیم.
• امروز برخوردها آغاز شده به نظر شما برای اینکه در آینده دوباره چنین مشکلی ایجاد نشود چه باید کرد؟
به نظرم من اولین کاری که باید انجام شود باید پاکسازی کامل وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان‌های مختلف مثل سازمان حمایت از مصرف‌کننده و تولیدکنند، شوراهای سیاست‌گذاری در کنار همه اینها مهمتر از همه پاکسازی نفوذها و لابی‌های قدرتمند توسط چند قطعه‌ساز خاص در جنایت‌های صنعت خودرو دست داشتند. اگر واقعا اینها را به شدت پاکسازی کنیم - یعنی تمام افرادی که طی سه دهه گذشته به نوعی درگیر خودروسازی، قطعه‌سازی، شورای سیاست‌گذاری خودرو، کمیته خودرو بودند - را کنار بگذاریم و مجرمین این گروه‌ها را هم با شدت تنبیه کنیم تا افراد پاکدست، افراد فنی و اقتصادی، مدیر وارد این مجموعه‌ها شوند. اما نکته دوم این است که اجازه هیچ گونه دخالت مستقیم و غیر مستقیم دولت یا حتی نمایندگان را در این صنعت ندهیم.
• حاصل این پاکسازی برای صنعت خودرویی ما چیست؟
اگر این اقدام را انجام دهیم که بسیار هم خوب است و برخورد با متخلفین و جنایات‌کاران خودرو و قطعه‌سازی کشور که شروع شده را ادامه دهیم با پاکسازی مدیریتی بطور کامل در بحث ایران‌خودرو و سایپا و حتی وزارت صنایع؛ ظرفیت بسیار بزرگی در صنعت خودروسازی کشور که به صورت بالقوه وجود دارد در این شرایط بالفعل خواهد شد. آن زمان است که من به عنوان کارشناس تضمین می‌دهم اگر صنعت خودروی ما به مسیر درست خودش بیفتد بهترین خودرو با بهترین کیفیت طی سه سال تولید می‌شود و حتی در بازارهای جهانی می‌فروشیم. بطور کلی ظرفیت‌های واقعی صنعت خودرویی ما شکوفا خواهد شد و مردم ایران به آن حقوقی که سه دهه از آن محروم بودند و متخلفان نگذاشتند مردم به حداقل حقوق خودشان درزمینه خودرو برسند، خواهند رسید.
• برسیم به تخلف قطعه‌سازان، واقعا قطعه‌سازان در این تخلف نقش داشتند؟
ببینید دو شرکت به‌طور مشخص هستند ؛ این دو شرکت در واقع می‌توان گفت عمده‌ترین مفسدین و اخلالگران و عاملان تخلف در خودروسازی و عقب‌ماندگی صنعت خودروسازی کشور بودند. البته نهایتا مجموعه 10 یا 20 شرکت دیگر را هم در قطعه‌سازی داریم که تخلف کرده‌اند. ببینید 1200 قطعه‌ساز در کشور داریم؛ اما به نظر من بخش عمده‌ای از این تعداد قطعه‌ساز واقعا زحمت‌کش و دقیق هستند؛ اما شاید بتوان گفت، بیش از 90 درصد قطعه‌سازان باقی مانده کسانی بودند که زیر سایه دو قطعه‌ساز سرشناس فعالیت می‌کنند؛ البته من اعتقاد دارم این دو شرکت قطعه‌باز هستند نه قطعه‌ساز.
• منظور شما از قطعه‌باز چیست؟
قطعه‌باز به کسانی می‌گویم که قطعات چینی را با کیفیت بسیار پایین به کشور وارد می‌کنند و به اسم قطعه‌ایرانی با هماهنگی مدیران ایران‌خودرو و سایپا می‌فروشند البته با چندین برابر قیمت. نکته اینجاست که این قطعات روی خودروها نصب می‌شود که نتیجه خودروهای بی‌کیفیت امروزی است و با قیمت چندین برابر به بازار عرضه می‌شود. پس این دو شرکت قطعه‌باز هستند نه قطعه‌ساز. اینها کسانی هستند که در واقع می‌توان گفت تمام ظرفیت‌های مثبت قطعه‌سازان واقعی ما را هم از بین برده‌اند.
• در این شرایط آیا قطعه‌سازان واقعی می‌توانند فعالیت کنند؟
متاسفانه به جایی رسیده‌ایم که امروز قطعه‌ساز واقعی نمی‌تواند فعالیت کند. به این دلیل که قطعه‌بازان به قدری در مدیریت دو خودروساز برتر ایران نفوذ کرده و زد و بند می‌کنند که اگر بگوییم بی‌کیفیت‌ترین جنس خودشان را با 10 برابر قیمت به ایران خودرو و سایپا می‌فروشند و به موقع هم پول دریافت می‌کنند دور از واقع نگفته‌ایم؛ درحالی که یک قطعه‌ساز واقعی با محصولات کیفی در چنین شرایطی ناگزیر به ترک بازار یا سازش با دو قطعه‌ساز یاد شده است.
• به جز دو قطعه‌ساز یاد شده کارخانه‌های دیگری در این تخلف سهیم هستند؟
بله متخلفین قطعه‌سازانی هستند که در صنعت خودرویی ایران نفوذ کردند و با ایجاد لابی هرکاری بخواهند انجام می‌دهند. به عنوان مثال قطعه‌سازی در حوزه لنت داریم که هیچ اسمی از آن نیست، ولی انحصار شدیدی در همین زمینه ایجادکرده که تمام تولیدکنندگان دیگر را زمین‌گیر کرده است. این قطعه‌ساز از چین لنت وارد می‌کند و پولش را چندین برابر در دوره‌ای کوتاه دریافت می‌کند درحالی که تولید کننده لنت با کیفیت نمی‌تواند مطالباتش را وصول کند.
• اصولا این متخلفین که از آنها یاد کردید چطور وارد صنعت خودرویی ما شدند؟
اکثر این افراد کسانی هستند که قبلا یا مسئولیتی در وزارت صنایع داشتند یا اینکه در صنعت خودرویی ایران فعالیت می‌کردند. مثل مدیر مجموعه ای زمانی خودش معاون وزیر بوده یا عروس و دامادها یا دخترهایش در این زمینه به صورت مجموعه خانوادگی شده‌اند که انحصار را بدست گرفته‌اند. اینها در واقع عامل تمام زد و بندها، تمام مشکلات صنعت خودروی ایران شده‌اند. بنابراین قوه‌قضایه این بخش را هم باید رسیدگی کرده و درصورت اثبات تخلف برخورد کند چون امروز صنعت قطعه‌سازی ایران خانوادگی اداره می‌شود.
• برسیم به موضوع قراردادهای خودرویی در این زمینه‌هم تخلفی صورت گرفته است؟
اجازه دهید برای شما اینگونه توضیح دهم که صنعت خودرویی ایران در واقع کاملا تحت نفوذ فرانسوی‌ها اداره می‌شود و این فرانسوی‌ها هستند که به صورت کامل برای ما طی سه دهه گذشته تعیین تکلیف کرده‌اند. قراردادهای ما عمدتا با فرانسوی‌ها بوده است. خود فرانسوی‌ها بگونه‌ای رفتار کرده‌اند که شرکت‌های معتبر دیگری تمایل به ورود در ایران ندارند به این ترتیب که یا آنها را از بازار به درکردند یا از طریق نفوذی که در داخل ایران داشتند اجازه انعقاد قرارداد با سایر شرکت‌ها داده نشده است. بنابراین فرانسوی‌ها در همه زمینه‌ای به خوبی رگ خواب مدیران ایرانی را درک کرده‌اند و حتی مشکوک هستم که حتی فرانسوی‌ها در تعیین مدیران خودروسازی ما نقش قابل توجهی داشتند یا دارند. در نتیجه قراردادهای ما با این کشور همواره بگونه‌ای بوده که فقط با این شرکت‌ها منعقد می‌شده و اگر قرارداد دیگری منعقد می‌شده باز تحت نفوذ این کشور بوده است.
• در این زمینه مثالی‌هم دارید؟
بله؛ مثلا یک دوره‌ای خودروسازی در بروجرد داشتیم که با مالزی قرارداد همکاری بسته بود و خودروهای خوب و قابل اعتمادی تولید می‌کرد که می‌توانست ایران را به قطب خودروسازی منطقه تبدیل کند، اما یکی از دو خودروساز اصلی با کمک فرانسوی‌ها این را از بین بردند. البته این پایان کار نبود چون تلاش کردند خودروساز دیگری در کرمان را هم از بین ببرند ولی این خودروساز چون توان مالی بالاتری نسبت به قبلی داشت از بین نرفت ولی بنوعی تابعی از سیاست‌های ایران‌خودرو و سایپا شد. پس درباره قراردادهای ما بین عده‌ای خاص و فرانسوی‌ها بوده همیشه به صورت مستقیم یا غیرمستقیم و فرانسوی‌ها برای نوشتن قرارداد با ایران همجور آمادگی دارند مثلا قرارداد پژو پرشیا، قرارداد پژو آرین یا حتی ال 90 اینها قرادادهایی بوده اینها وارد شدند اما فرانسوی‌ها می‌دانند چطور قرارداد ببندند با رعایت منافع خودشان با نفوذ به مدیران ایران‌خودرو و سایپا به این ترتیب است که هرزمانی که دوست داشته باشند از ایران خارج می‌شوند ولی شش ماه بعد دوباره باز می‌گردند.
• با رفتن فرانسوی‌ها واقعا مشکل صنعت خودرو ما برطرف خواهد شد؟
مشکل صنعت خودروی ایران فرانسوی‌ها نیستند مشکل وزارت صنعت، معدن و تجارت و مدیران اسبق، و قبلی و فعلی آینده ایران خودرو و سایپا هستند که این افراد منافع خودشان را تامین می‌کنند و منافع ملی را در نظر نمی‌گیرند. بلکه به اسم منافع ملی به دنبال منافع سیاسی و گروهی خودشان هستند. مدیران ایران‌خودرو و سایپا را طی سه دهه اخیر بررسی کنید ببینید چه کسانی بودند یا هستند.
