تهیه داروی درمان سالک از درخت «توس»

محققان موفق به ساخت داروی درمان سالک با فناوری نانو شدند که مواد اولیه آن را از درخت «توس»تهیه کردند.

به گزارش مهر، دکتر حسن ابراهیمی با بیان اینکه «لیشمانیازیس» از جمله بیماری های انگلی شایعی است که در کشورهایی مانند ایران همواره وجود دارد، اظهار کرد: بر اساس گزارشات بدست آمده، وجود کانون های جدید برای این بیماری و روند مقاومت به داروهای کنونی باعث شده که سازمان بهداشت جهانی نسبت به معرفی درمان های جدید اقدام کند.

وی با بیان اینکه یکی از موانع درمان بیماری سالک مقاومت دارویی بالا نسبت به داروهای رایج است، افزود: برخی داروها نیز گران قیمت و دارای عوارض جانبی زیادی هستند که نیاز به دوزهای تکرار شونده و مدت زمان درمان طولانی دارند که این هزینه زیادی برای بیمار خواهد داشت؛ لذا باعث خروج مقادیر زیادی ارز از کشور شده و از سوی دیگر اثرات درمانی خوبی بر روی سویه های ایران نشان نمی دهد؛ همین امر لزوم یافتن درمان جایگزین را ضروری ساخته است.

وی با بیان اینکه در همین راستا درصدد برآمدیم تا با فناوری نانو دارویی برای درمان سالک تهیه کنیم، بیان کرد: یکی از ترکیب های گیاهی موثر در درمان این بیماری، «بتولینیک اسید» بوده که دارای اثرات ثابت شده ضد لیشمانیا است. نامحلول بودن این ترکیب جهت ایجاد فرمولاسیون و سمیت آن که مانع از ایجاد دوز موثر درمانی شده است، از موانع استفاده از این ترکیب برای درمان روش مقاوم به لیشمانیا به شمار می رود.

ابراهیمی خاطر نشان کرد: آمفوتریسین بی یک داروی مورد تأیید FDA بوده که به دلیل نامحلول بودن و سمیت بالا، با محدودیت مصرف بالینی مواجه شده است.

این محقق عنوان کرد: در این طرح، دو دارو در نانوسامانه کیتوزان بارگذاری و مشکلات نامحلول بودن آن مرتفع شد؛ در همین راستا توانستیم فرمولاسیون داروی درمان سالک را بدست آوریم.

وی خاطر نشان کرد: در این طرح دو نانوداروی درمان بیماری سالک بتولینیک اسید-کیتوزان و آمفوتریسین بی- کیتوزان به عنوان داروهای درمانی جدید برای لیشمانیا تولید شد و مطالعات بالینی مدل حیوانی در مقیاس آزمایشگاهی تکمیل شدند.

وی با بیان اینکه داروی بتولینیک اسید از پوست درخت «توس» به عنوان منبع سرشار از «بتولینیک اسید» به دست می آید، گفت: این درخت جزء منابع طبیعی استان های شمالی کشور بوده و از طرف دیگر فناوری مورد نیاز برای استحصال دارو از پوست این درخت را در اختیار داریم.

ابراهیمی با اشاره به روش تهیه داروی درمان سالک گفت: نانو ذرات کیتوزان نیز با استفاده از روش جداسازی فازی تهیه شد و دو داروی بتولینیک اسید و آمفوتریسین بی با روش جداسازی فازی در آنها بارگذاری شدند. نانوداروهای حاصل ابتدا با روش داکینگ مورد بررسی قرار گرفتند و بارگذاری مناسب داروها در نانوذرات اثبات شدند.

این محقق ادامه داد: سپس از نظر میزان بارگذاری دارو و قابلیت حفظ دارو با روش های مختلف توصیف نانوذرات مورد بررسی قرار گرفتند و نتایج نشان داد که داروها در نانوذرات به خوبی بارگذاری شده اند. نتایج نشان داد میزان جذب سلولی نانوذرات بالا بوده و رهایش دارو از سامانه به صورت آهسته است.

وی عنوان کرد: در بررسی های برون تنی و بررسی سمیت و ایجاد مدل ماکروفاژ آلوده به انگل لیشمانیا ماژور از ماکروفاژهای صفاتی موش استفاده شد تا بتوان در مطالعه پیش بالینی به طور دقیق اثرات دارو را به اثبات رساند. همچنین برای مطالعه درون تنی از مدل موش آلوده به آماستیگوت انگل لیشمانیا ماژور سویه ایرانی استفاده شد تا اثرات این دارو در مهار انگل مقاوم به درمان سویه ایرانی بررسی شود.

وی افزود: به منظور انجام مطالعات درون تنی، حلال جدیدی طراحی شد که به طور چشمگیری حلالیت «بتولینیک اسید» و «آمفوتریسین بی» را افزایش داد.

ابراهیمی افزود: نتایج این مطالعات نشان داد که نانو فرمولاسیون های بتولینیک اسید-کیتوزان و آمفوتریسین بی- کیتوزان باعث افزایش کارآیی و همچنین کاهش سمیت قابل ملاحظه دارو جهت درمان لیشمانیا ماژور شدند. همچنین فرمولاسیون بتولینیک اسید- کیتوزان و آمفوتریسین بی- کیتوزان در بهبود زخم و مهار انگل با افزایش دوز درمانی موثر به طور موفقی کارآمد بود.

وی ادامه داد: سمیت داروها با استفاده از سنجش آنزیم های کبدی و کلیوی و بررسی پاتولوژی بافت های کبد، کلیه و طحال انجام شد و عدم سمیت دارو مورد تأیید قرار گرفت. از طرفی جهت بررسی اثرات درمانی نانوداروها ارزیابی هایی از جمله بررسی اندازه گیری زخم، پاتولوژی بهبود زخم، میزان بار انگلی و تست تأییدی Real-time انجام شد و در مجموع نتایج این مطالعات نشان داد که نانوداروی آمفوتریسین بی- کیتوزان و بتولینیک اسید- کیتوزان به میزان ۹۵ درصد در درمان انگل موثر بودند و این در حالی است که داروی خط اول درمان این بیماری (گلوکانتیم) فقط ۶۵ درصد در پاکسازی انگل موثر است.

ابراهیمی با بیان اینکه بتولینیک اسید،یک ماده بومی کشورمان است از این رو تولید آن صرفه اقتصادی بالایی در کنار عملکرد مناسب دارو خواهد داشت، بیان کرد: دارویی که تولید کردیم می تواند در درمان سالک نسبت به نمونه های تجاری موثر باشد.

وی با اشاره به دیگر ویژگی های این طرح گفت: صرفه اقتصادی تولید دارو و جلوگیری از خروج ارز از کشور، داروی استراتژیک در مواقع طغیان، استفاده از دوز پایین داروی آمفوتریسین بی و بتولینیک اسید و حذف عوارض جانبی شدید داروها، کاهش هزینه درمان و... از دیگر ویژگیهای این محصول به شمار می رود.

ابراهیمی در خصوص فرق این نانو دارو با نانوداروهای دیگر گفت: منبع نانوموادی که تهیه کردیم با نانومواد شرکتهای دیگر متفاوت است.

وی افزود: درصدد هستیم پماد این دارو را نیز به تولید برسانیم.